«¡Kiʼimakchajak a wóol yéetel u koʼolelil a táankelmil[!]»
«¡Kiʼimakchajak a wóol yéetel u koʼolelil a táankelmil[!]»
«¡Kiʼimakchajak a wóol yéetel u koʼolelil a táankelmil[!] [...] ¿Baʼaxten bíin a pulaba utiaʼal u méekʼech juntúul koʼolel maʼ a kʼaj óoliʼ?» (PROVERBIOS 5:18, 20.)
1, 2. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal ka kiʼikiʼtʼantaʼak le yaabilaj yéetel le kiʼ óolal ku yuʼubik le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ?
LE Bibliaoʼ, ku tʼaan tiʼ u núup chital utúul xiib yéetel utúul koʼolel. Jeʼex tu libroi Proverbios 5:18, 19 ku yaʼalik: «¡Kiʼ tʼantaʼak a sayabil! ¡Kiʼimakchajak a wóol yéetel u koʼolelil a táankelmil[,] letiʼeʼ x-lóoʼbayan kéej muun u yaakunaj! ¡Mix bikʼin ka u binet tiʼ teech u kiʼ óoltajil! ¡Mantatsʼ ka u méekʼech yéetel u yaakunaj!».
2 Le tʼaan «sayabil» ku chíikpajal teʼ tekstoaʼ, táan u tʼaan tiʼ le kiʼ óolal ku taasik le núup chitaloʼ. Ku yaʼalaʼal xan ka kiʼikiʼtʼantaʼak, tumen le yaabilaj yéetel le kiʼ óolal ku yuʼubik le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ upʼéel u siibal Dios. Baʼaleʼ, le núup chitaloʼ chéen utiaʼal máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob. Le oʼolal Salomón, u reyil u úuchben kaajil Israel, yéetel utúul tiʼ le máaxoʼob tsʼíibt u libroi Proverbiosoʼ, tu beetaj le kʼáatchiʼaʼ: «¿In j-xibil paal baʼax oʼolal bíin a kax[t]aba yéetel le koʼolel jelaʼan u kuxtaloʼ? ¿Baʼaxten bíin a pulaba utiaʼal u méekʼech juntúul koʼolel maʼ a kʼaj óoliʼ?» (Proverbios 5:20).
3. 1) ¿Baʼax ku beetik yaʼab tiʼ le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ? 2) ¿Bix u yilik Dios le u tusik máak u núup yéetel yaanaloʼ?
3 Ken tsʼoʼokok u beel utúul xiib yéetel u utúul koʼoleleʼ ku comprometerkubaʼob utiaʼal u yaabiltkubaʼob yéetel utiaʼal u múul máansik tuláakal u kʼiinil u kuxtaloʼob. Baʼaleʼ, yaʼab tiʼ le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ ku pʼatik u núupoʼob yoʼolal yaanal máax. Utúul koʼolel ku xokik baʼax beetik u pʼatikuba le tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ tu yileʼ «25 tiʼ cada 100 koʼoleloʼob yéetel 44 tiʼ cada 100 xiiboʼobeʼ tsʼoʼok u tusik u núupoʼob yéetel yaanal máax». Le apóstol Pablooʼ tu yaʼalaj: «Maʼ a tuskabaʼex, tumen maʼ bíin utiaʼaltoʼob u [reino] Jajal Dios le máaxoʼob ku kʼaakʼas kuxtaloʼoboʼ, mix le ku [adorarkoʼob] beetbil [diosoʼoboʼ], mix le ku núupkʼebanoʼoboʼ, mix le ku núupkʼebantkubaʼob yéetel u yéet xiibiloʼoboʼ» (1 Corintoiloʼob 6:9, 10). Jeʼex túun k-ilkoʼ, le núupkʼeban wa u tusik u núup máak yéetel yaanaleʼ upʼéel nojoch kʼeban tu táan Jéeoba. Le oʼolaleʼ, le máaxoʼob meyajtik Dioseʼ maʼ unaj u beetkoʼob lelaʼ. Le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkoʼob utiaʼal ka u yeʼesoʼob tsiikil tiʼ le tsʼoʼokol beeloʼ, yéetel utiaʼal maʼ u lúubloʼob tiʼ kʼebaneʼ? (Hebreob 13:4).
Kanáantaba: a puksiʼikʼaleʼ jeʼel u tuskecheʼ
4. Kex maʼ u tsʼáaik cuentaeʼ, ¿baʼax jeʼel u beetik u yantal baʼax u yil utúul cristiano yéetel máax maʼ u núupiʼ?
4 Bejlaʼeʼ, teʼ yóokʼol kaab tsʼoʼok u sen kʼastalaʼ, yaʼab máakoʼobeʼ «maʼ tu páajtal u yilikoʼob juntúul koʼolel [wa utúul xiib] wa maʼ yaan u tsʼíiboltikoʼob[iʼ]; maʼ tu kaʼanaloʼob kʼebanchajal» (2 Pedro 2:14). Le oʼolaleʼ, kex tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ ku yilik u yantal baʼax u yiloʼob yéetel máaxoʼob maʼ u núupoʼobiʼ. Yaʼab tuʼuxoʼobeʼ, táan u maas yaʼabtal koʼoleloʼob ku jóoʼloʼob meyaj. Tsʼoʼoleʼ le u múul meyaj xiiboʼob yéetel koʼoleloʼoboʼ tsʼoʼok u tsʼáaik tuʼux u yantal baʼax u yiloʼob yéetel u yéet meyajoʼob. Tsʼoʼoleʼ, tiʼ Internet xaneʼ, tak le máaxoʼob jach suʼlakoʼoboʼ jeʼel u káajal u biskubaʼob yéetel wa máaxeʼ. Le oʼolaleʼ, yaʼab máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ, kex maʼ u tsʼáaikoʼob cuentaeʼ ku lúubloʼob tiʼ le baʼaloʼobaʼ.
5, 6. ¿Baʼax úuch tiʼ utúul kiik, yéetel baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuchtiʼoʼ?
5 Utúul kiik yaan k-kʼaabaʼtik Maríaeʼ jach óolak lúubuk tiʼ núupkʼeban. U yíichameʼ, maʼ j-jaajkunaj tiʼ Jéeobaiʼ yéetel óoliʼ maʼatech u yeʼesik yaabilaj tiʼ u familia. María túuneʼ tu kʼaj óoltaj utúul u yéet meyaj u yíicham. Le máakaʼ jach jatsʼuts u modos kaʼach, yéetel ka máan kʼiineʼ, tu yaʼalaj taak u kanik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Maríaeʼ ku kʼaʼajsik: «Utúul máak jach jatsʼuts u modos, maʼ jeʼex in wíichameʼ». Maʼ xáanchajeʼ, María yéetel u yéet meyaj u yíichamoʼ káaj u yutstal tu yichubaʼob. Maríaeʼ ku tuklik kaʼachi: «Teneʼ maʼ táan in tusik in wíicham tu yéeteliʼ, tsʼoʼoleʼ letiʼeʼ u kʼáat kaambal tiʼ le Bibliaoʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal in wáantikeʼ».
6 Baʼaleʼ, Maríaeʼ tu tsʼáaj cuenta maʼ maʼalob bix u tuukuliʼ (Galaciailoʼob 5:19-21; Efesoiloʼob 4:19). Tu kʼaʼajsaj baʼax tsʼoʼok u kanik teʼ Bibliaoʼ ka tu yutskíintaj bix u tuukul. Le baʼax úuch tiʼ le kiikaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ «minaʼan uláakʼ baʼal ku tuus yéetel sen kʼasaʼaneʼ jeʼel bix u puksiʼikʼal wíinikeʼ» (Jeremías 17:9). Le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼon: «Utsil kanáant a tuukul [wa «a puksiʼikʼal, NM»] yéetel chúukaʼan óolal, tumen letiʼ u sayabil a kuxtal» (Proverbios 4:23). ¿Bix jeʼel k-beetik lelaʼ?
Máax yaan u naʼateʼ ku kanáantkuba
7. Ken k-áant wa máax táan u máansik talamil yéetel u núupeʼ, ¿baʼax tekstosi jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-kanáantikbaeʼ?
7 Le apóstol Pablooʼ tu tsʼíibtaj: «Le máax ku tuklik waʼalakbal maʼalobeʼ u kanáant maʼ u lúubul» (1 Corintoiloʼob 10:12). Proverbios 22:3 ku yaʼalik xan: «Máak ku tuukuleʼ ku yilik u taal u chuun yajeʼ ku jechik». Máakeʼ mix utéen unaj u tuklik: «Tiʼ teneʼ maʼ kun úuchul beyoʼ», baʼaxeʼ maas maʼalob ka u tukult máak baʼaxoʼob jeʼel u beetik u lúubul tiʼ baʼax maʼ maʼalobeʼ. Wa utúul sukuʼunecheʼ maʼ maʼalob ka u tsikbalt chéen tiʼ teech le talamiloʼob ku máansik utúul kiik yéetel u yíichamoʼ (Proverbios 11:14). Aʼal tiʼe kiikoʼ, maas maʼalob ka u tsikbalt yéetel u yíicham, wa ka u tsikbalt tiʼ utúul kiik kʼanchajaʼan u tuukul, wa xan ka u tsikbalt tiʼ le ancianoʼoboʼ (Tito 2:3, 4). Le ancianoʼoboʼ jach maʼalob u yeʼeskoʼob bix unaj u kanáantkuba máak; wa utúul tiʼ letiʼob unaj u tʼaan yéetel utúul kiikeʼ ku beetik tuʼux jeʼel u páajtal u yilaʼal tumen u maasiloʼobeʼ, jeʼex teʼ kúuchil tuʼux ku beetaʼal le muchʼtáambaloʼoboʼ.
8. ¿Bix unaj u kanáantkuba máak tu kúuchil u meyaj?
8 Tu kúuchil a meyaj wa tiʼ uláakʼ tuʼuxeʼ, kʼaʼabéet a kanáantkaba utiaʼal maʼ u joʼopʼol a jach biskaba yéetel wa máax. Jeʼex wa kʼaʼabéet a pʼáatal a tsʼoʼoks upʼéel meyaj yéetel máax maʼ a wéet xiibil wa maʼ a wéet koʼolelileʼ, leloʼ jeʼel u tsʼáaik tuʼux u beetik máak baʼax maʼ maʼalobiʼ. Teech tsʼokaʼan a beeleʼ kʼaʼabéet a waʼalik yéetel a weʼesik upuliʼ minaʼan ta tuukul u yantal baʼal a wil yéetel wa máax. Tumen a kʼáat a beet baʼax u kʼáat Dioseʼ, yaan a kanáantik maʼ a coquetear yéetel mix máak, mix a takik upʼéel nookʼ maʼ maʼalob utiaʼal utúul máax meyajtik Diosiʼ (1 Timoteo 4:8; 6:11; 1 Pedro 3:3, 4). Wa tu kúuchil a meyaj ka tsʼáaik u foto a núup yéetel a paalal tiʼ upʼéel tuʼux jeʼel u páajtal u yilaʼaleʼ, yaan u kʼaʼajsiktech yéetel yaan u kʼaʼajsik tiʼ u maasileʼ máaxoʼob jach kʼaʼananoʼob ichil a kuxtal. Kanáant maʼ a tsʼáaik tuʼux u yantal baʼax a wil yéetel wa máax, mix xan a chaʼik tiʼ mix máak u kaxtik u yantal baʼax u yil ta wéetel (Job 31:1).
«Tsʼáa uts tiʼ a kuxtal yéetel le koʼolel a yaabiltmajoʼ»
9. Utúul máax tsʼokaʼan u beeleʼ, ¿baʼaxoʼob jeʼel u beetik u káajal u yutstal tu yich yaanal máaxeʼ?
9 Utiaʼal k-kanáantik puksiʼikʼaleʼ, maʼ chéen unaj k-náachkuntikba tiʼ baʼaxoʼob jeʼel u beetkoʼob k-lúubul tiʼ baʼax maʼ maʼalobeʼ. Wa utúul íichamtsil wa atantsil ku káajal u yutstal tu yich yaanal máaxeʼ, maʼ xaaneʼ leloʼ u kʼáat u yaʼal utúul tiʼ letiʼobeʼ maʼ táan u beetik baʼax unaj utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal ichiloʼobiʼ. Maʼ xaaneʼ le íichamtsiloʼ maʼatech u beetik u cuentai u yatan, wa maʼ xaan xaneʼ le atantsiloʼ maʼatech u xuʼulul u yaʼalik baʼal tiʼ u yíicham. Baʼaleʼ utúul tiʼ letiʼobeʼ, teʼ tuʼux ku meyaj wa tak teʼ múuchʼuliloʼ, ku káajal u yilik utúul máax bey maas jatsʼuts u modos ke u núupeʼ. Yéetel maʼ xaaneʼ maʼ tun xáantal ken káajak u yutstal tu yichubaʼob tak ken káajak u tsʼíiboltikoʼob baʼax maʼ maʼalobiʼ. Le baʼax ku yúuchlaʼ ku yeʼesik jach jaaj le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Le ken táabsaʼak wa máax tu yoʼolal u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼobeʼ letiʼ túun le ken túuntaʼak u yóol» (Santiago 1:14).
10. Le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ, ¿bix jeʼel u maas muʼukʼaʼankúuntikoʼob le yaabilaj ku yuʼubik tu baatsiloʼoboʼ?
10 Wa yantech talmil yéetel a núupeʼ, maʼ unaj u joʼopʼol a kaxtik u yaabilaj yaanal máaxiʼ, baʼaxeʼ unaj a wilik a maas muʼukʼaʼankúuntik le yaabilaj ka wuʼuyik yoʼolal a núupoʼ. Le oʼolaleʼ beet tuláakal le ku páajtal utiaʼal a máansik maas yaʼab tiempo yéetel a núup, utiaʼal beyoʼ ka maas jatsʼutschajak bix a biskabaʼex. Tuukulnen tiʼ baʼax beet u yutstal ta wich. Ilawil a kaʼa yaabiltik jeʼex a yaabiltmil kaʼach le ka tsʼoʼok a beel tu yéeteloʼ. Tuukulnen tiʼ le jatsʼuts súutukoʼob tsʼoʼok a máansik tu yéeteloʼ. Kʼáat tiʼ Dios ka u yáantech. Beet jeʼex le rey David, le ka tu kʼáataj tiʼ Jéeoba: «[Jajal Dios,] ¡tsʼáaten jumpʼéel sak puksiʼikʼaliʼ! ¡Tsʼáaten jumpʼéel túumben yéetel toj pixan!» (Salmo 51:10). Chʼaʼatukult a beetik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Tsʼáa uts tiʼ a kuxtal yéetel le koʼolel [wa yéetel a wíicham] a yaabiltmajoʼ, tuláakal u kʼiiniloʼob le [...] kuxtal tsʼaʼan tiʼ teech way yóokʼol kaabaʼ» (Eclesiastés 9:9).
11. ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet le kʼaj óolalil yéetel le naʼatil utiaʼal ka maas muʼukʼaʼanchajak le yaabilaj ichil le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ?
11 Uláakʼ baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal ka maas muʼukʼaʼanchajak le yaabilaj ichil le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ letiʼe kʼaj óolalil yéetel le naʼatiloʼ. Proverbios 24:3, 4 ku yaʼalik: «Yéetel ojéelaj ku beetaʼal naj, yéetel kʼaj óolaleʼ ku tsʼaʼabal u chuumpakʼil; yéetel kʼaj óolaleʼ ku chuʼupul u [...] najiloʼob yéetel jatsʼuts koʼoj baʼaloʼob bey xan yéetel baʼaloʼob utstawich». Ichil le baʼaloʼob jatsʼutstak ku chupik le najiloʼ tiaʼan le yaabilajoʼ, le chúukaʼan óolaloʼ, le fejoʼ yéetel u beetik máak baʼax kiaʼalik Diosoʼ. Utiaʼal u yantal tiʼ máak le baʼaloʼobaʼ, kʼaʼabéet u kʼuchul u kʼaj óolt Dios. Le oʼolaleʼ, le íichamtsil yéetel le atantsiloʼ kʼaʼabéet u suuktaltiʼob u xakʼalxoktikoʼob le Bibliaoʼ. Baʼaleʼ, jach kʼaʼanan xan u yantal naʼatil tiʼ máak. Kʼaʼabéettoʼon naʼatil utiaʼal k-aktáantik le talamiloʼob ku yantaltoʼon sáamsamaloʼ. Máax yaan naʼat tiʼeʼ ku yilik bix jeʼel u meyaj tiʼ le baʼax tsʼoʼok u kanik teʼ Biblia utiaʼal u yutskíintik upʼéel talamil wa utiaʼal u chʼaʼatuklik wa baʼaxeʼ. Tsʼoʼoleʼ, le máax yaan naʼatil tiʼeʼ, ku tsʼáaik cuenta baʼax ku tuklik yéetel ku yuʼubik u núup (Proverbios 20:5). Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon: «In j-xibil paal [kaambalnen tiʼ] baʼax in wojel; tsʼáa a wóol a wuʼuyik in naʼat» (Proverbios 5:1).
Ken aktáantaʼak «yaayaj óolal»
12. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ, tuláakal máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ ku aktáantikoʼob talmiloʼob?
12 Tuláakal máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ ku aktáantikoʼob talmiloʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ «yaan u yantal yaayaj óolal tiʼob» (1 Corintoiloʼob 7:28). Le chiʼichnakiloʼoboʼ, le kʼojaʼaniloʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼobeʼ jeʼel u beetik u yantal wa baʼax talmil ichil le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax túun unaj u beetaʼal ken yanak talmiloʼob? Wa u kʼáat u kiʼimakkúunsoʼob u yóol Jéeobaeʼ, tu kaʼatúulal unaj u múul kaxkoʼob bix jeʼel u yutskíintkoʼob le talmiloʼoboʼ.
13. ¿Baʼaxoʼob unaj u tuklikoʼob le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ?
13 Baʼaleʼ ¿kux túun wa ku yantal talmil tiʼ le tsʼokaʼan u beeloʼob yoʼolal le bix u tratarkubaʼoboʼ? Wa beyoʼ tu kaʼatúulal unaj u tsʼáaik u yóoloʼob utiaʼal u yutskíintkoʼob le talmiloʼ. Maʼ xaaneʼ, yaan íichamtsiloʼob yéetel atantsiloʼobeʼ tsʼoʼok u suuktal u kʼaakʼas tʼankubaʼob (Proverbios 12:18). Jeʼex t-kanil teʼ xook máanikoʼ, u tʼankuba máak beyaʼ jeʼel u beetik yaʼab loobileʼ. Upʼéel proverbioeʼ ku yaʼalik: «U yúuchul kajtal tiʼ x-tokoy luʼumeʼ, [maas maʼalob] tiʼ u yúuchul kajtal yéetel juntúul koʼolel séeb u pʼuʼujul yéetel x-kaxan baʼateʼel» (Proverbios 21:19). Wa utúul atantsilech yéetel ka wilik letiʼe talmil yanteʼex yéetel a wíichamoʼ, maʼalob ka a tukulte: «¿Kin beetik wa u náachtal in wíicham tiʼ teen yoʼolal wa baʼax kin beetik?». Le Biblia xanoʼ ku yaʼalik tiʼ le íichamtsiloʼoboʼ: «Íichamtsileʼex, yaabilt a wataneʼex yéetel maʼ a kʼuuxileʼex tu yéeteloʼob» (Colosailoʼob 3:19). Wa íichamtsilecheʼ maʼalob ka a tukult lelaʼ: «¿Le bix in tratartik in watanoʼ ku yeʼesik wa bey tsʼoʼok u xuʼulul in yaabiltik, le oʼolal jeʼel u taaktal u kaxtik yaabilaj táanxel tuʼuxeʼ?». U jaajileʼ, jeʼel bukaʼaj nojchil le talmiloʼob yaan tiʼ máakoʼ, leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼalob ka u tus máak u núup yéetel yaanaliʼ. Baʼaleʼ u yojéeltik máak jeʼel u yúuchul lelaʼ, unaj u péeksik u yutskíint le talamil yaan tiʼ yéetel u núupoʼ.
14, 15. U yantal baʼax u yil máak yéetel máax maʼ u núupeʼ, ¿jeʼel wa u yáantaj utiaʼal ka xuʼuluk le talmiloʼob yaan tiʼ máak yéetel u núupoʼ?
14 U yantal baʼax u yil máak yéetel máax maʼ u núupeʼ maʼatech u yáantaj utiaʼal ka xuʼuluk le talmiloʼob yaan tiʼ yéetel u núupoʼ. U pʼatik máak u núup utiaʼal u tsʼoʼokol u beel yéetel uláakʼeʼ, ¿jeʼel wa u beetik u bin maas maʼalobil tiʼ máakeʼ? Yaan máaxoʼobeʼ, ku tuklikoʼob jeʼeleʼ. Maʼ xaaneʼ ku tuukuloʼob beyaʼ: «U jaajileʼ le modos yaan tiʼe máakaʼ letiʼe modos in kʼáat kaʼach ka yanak tiʼ le máax yéetel kun tsʼoʼokol in beeloʼ». Baʼaleʼ, le máax ku tuukul beyaʼ chéen táan u tuskuba, tumen le máax ku yóotik u pʼat u núup yoʼolal uláakʼeʼ ku yeʼesik maʼ tu yilik le tsʼoʼokol beel jeʼex u yilaʼal tumen Diosoʼ. Le oʼolaleʼ, chéen táan u tuskuba máak wa ku tuklik yaan u bin maas maʼalobil tiʼ wa ku pʼatik u núup utiaʼal u tsʼoʼokol u beel yéetel yáanal máaxeʼ.
15 María, le kiik tiʼ le tʼaanajoʼoneʼ, tuukulnaj yoʼolal le talmiloʼob jeʼel u yantal tiʼ wa ka u tus kaʼach u yíichamoʼ; letiʼeʼ u yojleʼ yaan kaʼach u jáawal u kʼaʼamal tumen Jéeoba (Galaciailoʼob 6:7). Maríaeʼ ku kʼaʼajsik: «Ka kulajen in tukult wa jach tu jaajil in yaabiltmaj u yéet meyaj in wíichameʼ, tin tsʼáaj cuentaeʼ maʼ táan in wáantik le máak utiaʼal ka u natsʼuba tiʼ Jéeobaoʼ. Wa ka kʼebanchajken kaʼacheʼ yaan in loobiltkimba, yaan in loobiltik yaʼab máaxoʼob yéetel yaan xan in beetik u tʼóochpajal yaʼab máakoʼob» (2 Corintoiloʼob 6:3).
Baʼaxten maʼ unaj k-beetkiʼ
16. ¿Baʼax talmiloʼob jeʼel u taasik tiʼ máak u tusik u núupeʼ?
16 Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le koʼolel jelaʼan u kuxtaloʼ chʼujuk u tʼaan[,] u tʼaaneʼ ku yáalal bey aceite; baʼaleʼ ku tsʼoʼokol[eʼ maas] kʼáaj tiʼ siʼisim ku xoot [maas] taam tiʼ jumpʼéel máaskab kaʼamáat u yej» (Proverbios 5:3, 4). Jeʼex k-ilkoʼ, u tusik máak u núupeʼ jach jeʼel u taasik yaʼab talmiloʼob tiʼeʼ yéetel tak le kíimiloʼ. Ichil le talmiloʼob ku taasikoʼ tiaʼan le maʼ u yantal jeetsʼelil tiʼ máak yoʼolal le baʼax tu beetoʼ, le u tsaʼayal tiʼ máak upʼéel kʼaakʼas kʼojaʼaniloʼ wa le nojoch loobil ku beetik máak tiʼ u núupoʼ. Le baʼaloʼob tsʼoʼok k-aʼalikaʼ, ku yeʼesik baʼaxten maʼ unaj mix u máan tu tuukul máak u yantal baʼax u yil yéetel máax maʼ u núupiʼ.
17. ¿Baʼax jach unaj u beetik u kanáantikba máak utiaʼal maʼ u tusik u núupeʼ?
17 Baʼaleʼ, baʼax jach unaj u beetik k-kanáantikba utiaʼal maʼ k-tusik núup yéetel yaanaleʼ, letiʼe k-kʼaʼajsik jach nojoch kʼeban tu táan Jéeobaoʼ; kʼaʼajak xan toʼoneʼ letiʼ máax tsʼaamil le tsʼoʼokol beeloʼ bey xan u páajtalil u núup chital utúul xiib yéetel utúul koʼolel. Jéeobaeʼ ku yaʼalik: «Bíin taalaken in [juzgarteʼex]. Bíin xan in beet in j-takpoolil tiʼ le máaxoʼob ku [...] núupkʼebantaloʼoboʼ» (Malaquías 3:5). Tsʼoʼoleʼ, Proverbios 5:21 ku yaʼalik xan: «Yuumtsileʼ ku yilik bix u kuxtal wíinik; maʼ tu saʼatal tu yich mix jumpʼéel u xáakʼaboʼob». Jach beyoʼ, Jéeobaeʼ ku yilik tuláakal, tumen «tuláakal jéechkab yéetel jeʼekʼab tiʼ u yich le máax tiʼ unaj k-tsolik baʼax k-beetikoʼ» (Hebreob 4:13). Le oʼolaleʼ, maʼ unaj k-tusik núupiʼ, tumen tiʼ jeʼel baʼalak kʼeban ka lúubkoʼon yéetel wa máaxeʼ ku náachkuntkoʼon tiʼ Jéeoba, kex ka k-il taʼakik tiʼ u maasil yéetel kex ka k-tukult maʼ ken u taastoʼon mix upʼéel talmil.
18, 19. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Joseoʼ?
18 Wa maʼ k-kʼáat ka náachchajak Jéeoba tiʼ toʼoneʼ yaan k-ilik kanáantikba. Bey tu beetil José, utúul tiʼ u paalal Jacoboʼ. Letiʼeʼ lúub utsil tiʼ Potifar, utúul tiʼ u nojchil u soldadoiloʼob Egipto, le oʼolal tsʼaʼab u yil tuláakal le meyaj ku beetaʼal tu yotoch Potifaroʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ, letiʼeʼ utúul xiʼipal «sen kiʼichkelem kaʼachi», le oʼolal u yatan Potifareʼ utschaj tu yich José. Le koʼolelaʼ sáamsamal kaʼach ku kʼáatik tiʼ José ka chilak tu yéetel, baʼaleʼ letiʼeʼ maʼ tu yóotiʼ. ¿Baʼaxten maʼ tu yóotaj José núup chital yéetel le koʼolelaʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Joseeʼ maʼ tu yóoltajiʼ, ka tu núukaj tiʼ beyaʼ: U tukult a tsikbeʼenil, in tsʼuulileʼ tu pʼataj tin kʼab tuláakal baʼax utiaʼal [...], chéen baʼax maʼeʼ teech, tumen u yatanech; tu yoʼolal leloʼ bix ku j-bin in beet baʼal kʼaas, ka u beet in kʼebanchajal tu táan [Dios]» (Génesis 39:1-12).
19 Jach maʼalob ka kaambalnakoʼon tiʼ José, letiʼeʼ maʼ tu yóotaj múul chital yéetel u yatan yaanal máakiʼ. Yoʼolal lelaʼ, Proverbios 5:15 ku yaʼalik tiʼ le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ: «Lukʼes a wukʼajil yéetel le jaʼ ku jóokʼol tu sayabil le a chʼeʼenoʼ». Le íichamtsil yéetel le atantsiloʼ unaj u kanáantkubaʼob utiaʼal maʼ u káajal u yutstal tu yichoʼob máaxoʼob maʼ u núupoʼobiʼ. Unaj u tsʼáaik u yóoloʼob utiaʼal u yilik u maas yaabiltikubaʼob yéetel utiaʼal u yutskíintik le talamiloʼob ku yantaltiʼoboʼ. Yéetel jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ, unaj u kiʼimaktal u yóoloʼob yéetel le atantsil wa íichamtsil yéetel le tsʼoʼok u beeloʼoboʼ (Proverbios 5:18).
¿Baʼax ta kanaj?
• Kex maʼ u tsʼáaik cuentaeʼ, ¿baʼax jeʼel u beetik u yantal baʼax u yil utúul cristiano yéetel máax maʼ u núupiʼ?
• ¿Bix unaj u kanáantkuba máak utiaʼal maʼ u joʼopʼol u yutstal tu yich máax maʼ u núupiʼ?
• ¿Baʼax unaj u beetik le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob utiaʼal u yutskíintik u talamiloʼoboʼ?
• ¿Baʼax jach unaj u beetik u kanáantikba máak utiaʼal maʼ u tusik núupeʼ?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 9]
U múul meyaj xiiboʼob yéetel koʼoleloʼobeʼ jeʼel u tsʼáaik tuʼux u yantal baʼax u yil máak yéetel u yéet meyajoʼobeʼ
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 11]
«Yéetel kʼaj óolaleʼ ku chuʼupul [a] [...] najiloʼob yéetel jatsʼuts koʼoj baʼaloʼob»