Xeen tiʼ baʼax ku taasik

ÁANTAJ UTIAʼAL LE FAMILIAʼOBOʼ | TAATATSILOʼOB

Le paalaloʼob yéetel le celularoʼoboʼ | Jaats 1: ¿Unaj wa in chaʼik u yantal u celular in hijo?

Le paalaloʼob yéetel le celularoʼoboʼ | Jaats 1: ¿Unaj wa in chaʼik u yantal u celular in hijo?

 Bejlaʼeʼ yaʼab paalal yaan u celularoʼob, a u maas yaʼabil tiʼ letiʼobeʼ ku yookloʼob Internet le kéen yanakoʼob tu juunaloʼob. ¿Jeʼel wa u taasik utsil tiʼ a hijo wa ka yanak u celulareʼ? ¿Unaj wa a pʼisik le tiempo ku máansik a hijo yéetel u celularo’?

 Le baʼax unaj a wojéeltikoʼ

 Le utsiloʼoboʼ

  •   Wa ku kanáantaʼal le paalaloʼoboʼ le taatatsiloʼoboʼ maas tranquilo u yuʼubikubaʼob. Bethany, yaan kaʼatúul u paalaleʼ, ku yaʼalik: «Yaʼab baʼaloʼob kʼaastak ku yúuchul, le oʼolal kʼaʼabéet u celular le paalaloʼoboʼ. Hasta jeʼel u páajtal k-ojéeltik tuʼux yanoʼobeʼ».

     Catherine, uláakʼ juntúul maamatsileʼ, ku yaʼalik: «Yaan aplicaciónoʼobeʼ ku meyaj utiaʼal a conectarkaba tu celular a hijo utiaʼal a wojéeltik tuʼux ku máan. Wa táan u manejareʼ jeʼel tak u páajtal a wojéeltik wa jach chich u bineʼ».

  •   Ku yáantaj utiaʼal u beetik u tarea le paalaloʼoboʼ. Mari, uláakʼ juntúul maamatsileʼ, ku yaʼalik xan: «Bejlaʼeʼ tiʼ mensaje wa tiʼ correo ku túuxtaʼal u tarea le paalaloʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ ku kaʼa túuxtikoʼob utiaʼal u calificartaʼal tumen le maestroʼoboʼ».

 Baʼax jeʼel u yúuchultiʼobeʼ

  •   Jeʼel u máanskoʼob yaʼab tiempo yéetel u celularoʼobeʼ. U maas yaʼabil le paalaloʼoboʼ óoliʼ bul kʼiin táan u yilik u celularoʼob. Le taatatsiloʼob xanoʼ tu lugar u tsikbaloʼob yéetel u paalaloʼobeʼ maas yaʼab tiempo ku máanskoʼob yéetel u celularoʼob. Junpʼéel libro tsʼíibtaʼan tumen Thomas Kerstingeʼ ku yaʼalikeʼ le familiaʼoboʼ le kéen u muchʼubaʼob bejlaʼeʼ tu lugar u tsikbaloʼobeʼ chéen táan u sen báaxtik u celularoʼob.

  •   Jeʼel u chaʼantikoʼob pornografíaeʼ. Junpʼéel estudio beetaʼabeʼ ku yeʼesikeʼ u maas yaʼabil le paalaloʼoboʼ ku yokol u chaʼantoʼob pornografía. Bejlaʼeʼ jach fácil u beetkoʼob tumen jeʼel máaxakeʼ jeʼel u yokol u chaʼant pornografía tu celulareʼ. William, yaan kaʼatúul u paalaleʼ, ku yaʼalik: «Le kéen a tsʼáa junpʼéel celular tiʼ a paalaleʼ bey táan a tsʼáaik libertad tiʼob utiaʼal u yokol u chaʼantoʼob pornografíaeʼ».

  •   Jeʼel u suut bey vicioileʼ. Tiʼ yaʼab máakeʼ jach ku suuktal u celular. Kéen pʼáatak maʼ tu kaxtikoʼobeʼ ku sen chiʼichnaktaloʼob, hasta ku yuʼubikoʼob bey kʼojaʼanoʼobeʼ. Yaan taatatsiloʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ le táan u báaxtik u celular u paalaloʼoboʼ hasta u pʼeek u tʼaʼanloʼob. Carmeneʼ ku yaʼalik: «Le kéen in wóot tsikbal yéetel in hijoeʼ ku kʼáatnúuktikten, hasta ku tsʼíikil le kéen in tʼane».

  •   Uláakʼ baʼaloʼob. Jeʼel u túuxtaʼal mensaje tiʼob utiaʼal u acosartaʼaloʼobeʼ (ciberacoso) wa utiaʼal u yaʼalaʼal baʼaloʼob suʼtsiltak tiʼobeʼ (sexting). Hasta yaneʼ jeʼel u kʼojaʼantal ikil u báaxtik u celular tak tsʼuʼ áakʼabeʼ. Yaan paalaloʼobeʼ ku descargarkoʼob aplicaciónoʼob tu celularoʼob utiaʼal u taʼakikoʼob baʼaxoʼob ku chaʼantikoʼob, beyoʼ u taataʼobeʼ maʼ ten u yojéeltoʼob baʼax ku sen chaʼantikoʼob.

     Daniel, yaan juntúul u hija x-lóoʼbayaneʼ, ku yaʼalik: «Yéetel le celularoʼob yaan bejlaʼoʼ jach fácil u yokol máak tiʼ Internet, chéen baʼaleʼ le kéen okok máak ichileʼ yaan baʼaloʼob maʼalobtakiʼ pero bey xan baʼaloʼob kʼaastakiʼ».

 Le baʼax unaj a tuklikoʼ

  •   «¿Jach wa tu jaajil kʼaʼabéet junpʼéel celular tiʼ in hijo?»

     Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le máax yaan u naʼatoʼ ku jach ilik tuʼux ku tsʼáaik u yook» (Proverbios 14:15). Tukle:

     «Wa ka in man u celular in hijoeʼ, ¿jach wa tu jaajil yaan in kanáantik le tuʼux ku máanoʼ? ¿Jach wa tsʼoʼok in tuklik tubeel baʼax utsil jeʼel u taasiktiʼeʼ? ¿Jach wa tu jaajil kʼaʼabéet in manik junpʼéel celular tiʼ?

     Todd, juntúul taatatsileʼ, ku yaʼalik: «Yaan celularoʼob ku meyaj chéen utiaʼal a tʼanik wa utiaʼal a túuxtik mensaje tiʼ a paalal. Tsʼoʼoleʼ maʼ koʼojtakoʼobiʼ».

  •   «¿Jach wa tu jaajil jeʼel u meyajtiʼ tubeeleʼ?»

     Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «U puksiʼikʼal le máax yaan u naʼatoʼ letiʼe baʼax bisik tiʼ maʼalob bejoʼ» (Eclesiastés 10:2). Tukle:

     «¿Kin confiar wa tiʼ in hijo? ¿Ku yaʼalikten wa baʼaxoʼob ku beetik? ¿Ku yaʼalikten wa máax u amigoʼob wa u pʼeek u yaʼalikten? Le kéen u chaʼant televisión wa le kéen meyajnaktiʼ le tablet wa le computadoraoʼ, ¿ku tsʼáaik wa u pʼiis u meyajtiʼ le baʼaloʼobaʼ?». Serena, juntúul maamatsileʼ, ku yaʼalik: «Le celular ku jóoʼsaʼaloʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ jach maʼalobtakoʼob pero wa maʼ tu kanáantik máak bix u meyajtiʼeʼ jeʼel u sufrireʼ. Tukult bukaʼaj responsabilidad táan a tsʼáaik tiʼ a hijooʼ».

  •   «¿Yaan wa in kanáantik bix u meyaj tiʼ in hijo le celularoʼ?»

     Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Kaʼans le xiʼipal utiaʼal u bin teʼ bej tuʼux unaj u binoʼ» (Proverbios 22:6). Tukle:

     «¿In kʼaj óol wa tubeel le celular ku meyaj tiʼ in hijooʼ? ¿In wojel wa in activart le control parentaloʼ? ¿Bix jeʼel in wáantik in hijo utiaʼal u meyajtiʼ tubeel le celularoʼ?». Daniel, le máax tsʼoʼok k-yáax chʼaʼchiʼitikoʼ ku yaʼalik: «Yaʼab taatatsiloʼobeʼ tsʼoʼok u tsʼáaikoʼob junpʼéel celular tiʼ u paalaloʼob pero maʼ tu seguer u kanáantkoʼob bix u meyajtiʼob».

 Baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼ: Jeʼex túun tsʼoʼok k-ilkoʼ utiaʼal u meyaj tiʼ le paalal tubeel junpʼéel celulareʼ kʼaʼabéet u yáantaʼaloʼob tumen u taataʼob. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ le paalaloʼoboʼ jach ku taaktal u báaxtikoʼob u celularoʼob bul kʼiin, le oʼolaleʼ le taatatsiloʼoboʼ kʼaʼabéet u kanáantkoʼob bukaʼaj tiempo ku meyaj tiʼ u paalaloʼob.

a Teʼ xookaʼ le kéen tʼaanakoʼon tiʼ celulareʼ táan k-tʼaan tiʼ le ku chʼaʼik Internetoʼ.