TEMA SA COVER | KUN PAANO NAINGATAN AN BIBLIYA
Naingatan an Bibliya na Dai Malapa
AN PELIGRO: Papiro asin pergamino an panginot na sinusuratan kaidto kan mga parasurat asin parakopya nin Bibliya. * (2 Timoteo 4:13) Taano ta nagin peligro iyan sa Bibliya?
An papiro madaling mapakit, mag-iba an kulor, asin maraot. “Sa kahaluyan an sarong pidaso kaini nagkakararakdag, sagkod na mapulbos,” an sabi kan Egyptologist na si Richard Parkinson asin Stephen Quirke. “Pag nakasaray, an rolyo puwedeng amagon o mag-alumaad asin maraot, saka puwedeng kinuon o kakanon nin mga insekto, partikular na nin mga puting tanga, pag iyan nakatalbong.” May mga papiro na kan madiskubre, nabantad sa sobrang liwanag o sa maarasahas na temperatura kaya mas nagrikas an pagkaraot.
An pergamino mas matibay kisa sa papiro, pero nararaot man iyan pag dai naingatan o kaya nabantad sa grabeng init o lipot, maarasahas na temperatura, o sobrang liwanag. * Paborito man iyan nin mga insekto. Kaya sinabi kan librong Everyday Writing in the Graeco-Roman East na kadaklan sa suanoy na mga rekord dai talaga naingatan. Kaya kun nalapa an Bibliya, posibleng iyan man an nangyari sa mensahe kaiyan.
KUN PAANO NAINGATAN AN BIBLIYA: Sa ley nin mga Judio, ipinagbuot sa lambang hadi na kopyahon para sa saindang sadiri an Ley—an inot na limang libro kan Bibliya. (Deuteronomio 17:18) Saro pa, an ekspertong mga parakopya nakagibo nin kadakul na manuskrito, kaya kan inot na siglo C.E., may makukuang mga Kasuratan sa mga sinagoga sa bilog na Israel asin dawa sa harayong lugar arog kan Macedonia! (Lucas 4:16, 17; Guibo 17:11) Paano naingatan sagkod sa ngunyan an nagkapirang haluyon nang mga manuskrito?
Mga manuskrito na midbid bilang an Dead Sea Scrolls na napreserbar nin dakul na siglo sa mga dulay na nakatago sa mga kuweba na mara an klima
“Midbid an mga Judio sa pagsaray nin mga rolyo kan Kasuratan sa mga pitsel o dulay para mapreserbar iyan,” an sabi kan iskolar nin Bagong Tipan na si Philip W. Comfort. Malinaw na ipinadagos kan mga Kristiyano an siring na tradisyon huling an nagkapira sa inot na mga manuskrito kan Bibliya nadiskubre sa mga dulay, sa mga madiklom na sarayan, mga kuweba, saka sa sobrang alang na mga lugar.
AN RESULTA: Rinibong porsiyon nin mga manuskrito kan Bibliya—an iba labing 2,000 na taon na—an naingatan sagkod ngunyan. Mayo nin ibang suanoy na libro an may arog kaiyan kadakul na manuskrito na lumaon nang marhay.
^ par. 3 An papiro sarong klase nin papel na gibo sa tinanom na nabubuhay sa tubig na inaapod man na papiro. An pergamino man gibo sa kublit nin hayop.
^ par. 5 Halimbawa, an opisyal na kopya kan U.S. Declaration of Independence nakasurat sa pergamino. Ngunyan, pakalihis nin dai mababa sa 250 taon, mapusaw na iyan asin haros dai na mabasa.
Puwede Mo Man Magustuhan
AN TORRENGBANTAYAN
Nailigtas sa Basurahan an Sarong Suanoy na Kayamanan
An papiro sa Rylands kan Ebanghelyo ni Juan iyo an pinakasuanoy na nakuang manuskrito kan Kristiyanong Griegong Kasuratan.
