ANG SAKIT O PAGKABALDADO DAKOG EPEKTO SA KINABUHI SA TAWO. Human maparalisar, ang himsog kaniadto nga si Ulf miingon: “Guol kaayo ko. Nawad-an kog kusog ug kaisog . . . daw wala na koy pulos.”

Ang nahitabo kang Ulf magpahinumdom nato nga walay usa nato ang bug-os nga makakontrol sa atong panglawas. Pero naa tay mahimo aron mamenosan ang risgo nga magsakit. Komosta kon nagkaluya na ang atong panglawas? Nagpasabot ba na nga dili na ta magmalipayon? Wala, base sa ato unyang mahibaloan. Apan hisgotan una nato ang mga prinsipyong makatabang sa pagbatog maayong panglawas.

PUGNGI ANG KAUGALINGON. (1 Timoteo 3:2, 11) Ang nabatasan nga sobrang pagkaon ug pag-inom makadaot sa panglawas​—ug makabuslot pag bulsa! ‘Ayaw pagpakig-uban sa mga hinginom ug bino, taliwala sa mga ulitan nga tigkaon ug unod [karne]. Kay ang palahubog ug ang ulitan modangat sa kakabos.’​—Proverbio 23:20, 21.

AYAWG HUGAWI ANG IMONG LAWAS. “Hinloan nato ang atong kaugalingon sa tanang kahugawan sa unod ug espiritu.” (2 Corinto 7:1) Gihugawan sa mga tawo ang ilang lawas dihang sila magmamâ, manigarilyo, o mag-abuso sa alkohol o droga. Pananglitan, ang pagpanigarilyo “moresulta sa sakit, pagkabaldado, ug pagkadaot sa halos tanang organo,” nag-ingon ang U.S. Centers for Disease Control and Prevention.

ISIPA ANG IMONG LAWAS UG KINABUHI INGONG BILILHONG REGALO. “Pinaagi [sa Diyos] kita adunay kinabuhi ug naglihok ug naglungtad.” (Buhat 17:28) Kon giisip nato nga regalo ang kinabuhi, dili nato kini ipameligro dihang magtrabaho, magdrayb, o maglingawlingaw. Ayawg ibaylo ang imong kinabuhi sa temporaryong kalipay nga mahatag sa peligrosong mga kalingawan!

KONTROLA ANG NEGATIBONG MGA EMOSYON. Ang hunahuna makaapektar sa lawas. Busa ayaw kaayo kabalaka, pugngi ang kasuko, kasina, ug ubang makadaot nga emosyon. Ang Salmo 37:8 nag-ingon:  “Likayi ang kasuko ug biyai ang kaaligutgot.” Kita usab giingnan: “Ayaw gayod kamo kabalaka bahin sa sunod nga adlaw, kay ang sunod nga adlaw adunay iyang kaugalingong mga kabalaka.”​—Mateo 6:34.

MAGMAPOSITIBO. “Ang kalinaw sa hunahuna makaayo sa lawas.” (Panultihon [Proverbio] 14:30, Maayong Balita Biblia) Ang Bibliya usab nag-ingon: “Ang kasingkasing nga malipayon maayo nga tambal.” (Proverbio 17:22) Kon ibase sa siyensiya, husto kana. “Kon malipayon ka,” miingon ang usa ka doktor sa Scotland, “mas gamay kag purohan nga magsakit kay sa mga magul-anon.”

MAGMALAHUTAYON. Sama kang Ulf, nga gihisgotan sa sinugdan, tingali wala na tay kapilian kondili antoson na lang ang mga problema. Pero dunay mga paagi aron makalahutay. Ang uban maguol pag-ayo, nga makapasamot lang sa ilang gibati. Gani, ang Proverbio 24:10 nag-ingon nga kon maluya ta sa adlaw sa kasakit, modiyutay ang atong kusog.

Ang uban nawad-an tingalig paglaom sa primero, pero nagmalipayon na. Sila mipasibo ug nangitag mga paagi aron makasagubang. Kanay gihimo ni Ulf. Siya miingon nga human sa daghang pag-ampo ug pagpamalandong sa nindot nga mensahe sa Bibliya, “ang mga babag iya nang gilantaw ingong mga oportunidad.” Sama sa daghan nga nag-atubang sab ug dagkong problema, siya nakakat-on sa pagpakitag kaluoy ug empatiya, nga nakapadasig niya sa pagtudlo sa uban bahin sa makapalipayng mensahe sa Bibliya.

Grabe sab ang giantos ni Steve. Sa edad nga 15, naaksidente siya ug naparalisar ang halos tibuok niyang lawas. Pag-edad niyag 18, malihok na niya ang iyang mga bukton ug kamot. Mieskuyla siya sa unibersidad. Didto naadik siya sa droga, alkohol, ug nahimong imoral. Nawad-an siyag paglaom pero nausab nâ dihang nagtuon siyag Bibliya. Nabag-o ang iyang panglantaw sa kinabuhi ug nahunong na niya ang iyang mga bisyo. “Wala na ko mobati nga wala koy pulos,” siya miingon. “Malinawon, malipayon, ug kontento na ko karon.”

Ang gisulti ni Steve ug Ulf nagpahinumdom nato sa giingon sa Salmo 19:7, 8: “Ang balaod ni Jehova hingpit, nga nagapahiuli sa kalag. . . . Ang mga sugo ni Jehova matul-id, nga makapalipay sa kasingkasing; ang kasugoan ni Jehova hinlo, nga nagapadan-ag sa mga mata.”