Τι Συμβαίνει στις Εκκλησίες;

ΟΙ ΛΑΤΙΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ, από το Μεξικό στα βόρεια ως τη Χιλή στα νότια, έχουν πολλά κοινά πολιτιστικά στοιχεία. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία Λατινοαμερικανοί μπορούν να θυμηθούν τον καιρό κατά τον οποίο υπήρχε βασικά μόνο μία θρησκεία, ο Ρωμαιοκαθολικισμός. Το 16ο αιώνα, οι Ισπανοί κονκισταδόρες το επέβαλαν αυτό με τη δύναμη των όπλων. Στη Βραζιλία, η αποικιακή δύναμη ήταν η Ρωμαιοκαθολική Πορτογαλία. Επί 400 χρόνια η Καθολική Εκκλησία υποστήριζε τις εκάστοτε κυβερνήσεις λαβαίνοντας ως αντάλλαγμα οικονομική υποστήριξη και την αναγνώρισή της ως επίσημη θρησκεία.

Ωστόσο, τη δεκαετία του 1960, μερικοί Καθολικοί ιερείς συνειδητοποίησαν ότι η υποστήριξη της άρχουσας τάξης οδηγούσε στην απώλεια της υποστήριξης του λαού. Άρχισαν να διεξάγουν εκστρατείες υπέρ των φτωχών, προωθώντας ιδιαίτερα τη θεολογία της απελευθέρωσης, όπως έγινε γνωστή. Το κίνημα ξεκίνησε στη Λατινική Αμερική ως διαμαρτυρία κατά της φτώχειας μέσα στην οποία ζούσαν τόσο πολλοί Καθολικοί.

Παρά τις προσπάθειες του κλήρου για φιλολαϊκή πολιτική, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Καθολική πίστη για να στραφούν σε άλλες εκκλησίες. Οι θρησκείες των οποίων οι λειτουργίες περιλαμβάνουν χειροκροτήματα και εγκάρδια υμνωδία ή θυμίζουν ροκ συναυλία αυξάνονται και πληθύνονται. «Το Ευαγγελικό κίνημα στη Λατινική Αμερική έχει χωριστεί σε αναρίθμητες ανεξάρτητες Εκκλησίες», λέει ο Ντάνκαν Γκριν στο βιβλίο του Πρόσωπα της Λατινικής Αμερικής (Faces of Latin America). «Συνήθως αυτές αποτελούν το προσωπικό πεδίο δράσης ενός και μόνο πάστορα. Όταν ένα εκκλησίασμα αυξάνεται, συνήθως διασπάται και σχηματίζονται νέες Εκκλησίες».

Η Ευρώπη Στρέφει τα Νώτα της στις Εκκλησίες

Επί 1.600 και πλέον χρόνια, το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης διοικείται από κυβερνήσεις που ισχυρίζονται πως είναι Χριστιανικές. Ευημερεί τώρα η θρησκεία στην Ευρώπη καθώς διανύουμε τον 21ο αιώνα; Το 2002 ο κοινωνιολόγος Στιβ Μπρους, στο βιβλίο του Ο Θεός Είναι Νεκρός—Εκκοσμίκευση στη Δύση (God is Dead​—Secularization in the West), είπε αναφερόμενος στη Βρετανία: «Το δέκατο ένατο αιώνα, σχεδόν όλοι οι γάμοι ήταν θρησκευτικοί». Ωστόσο, το 1971 μόνο το 60 τοις εκατό των γάμων στην Αγγλία ήταν θρησκευτικοί. Το 2000 το ποσοστό ήταν μόλις 31 τοις εκατό.

 Σχολιάζοντας αυτή την τάση, ο θρησκευτικός συντάκτης της εφημερίδας του Λονδίνου Ντέιλι Τέλεγκραφ (Daily Telegraph) έγραψε: «Όλα τα κύρια θρησκεύματα, από την Εκκλησία της Αγγλίας και τους Ρωμαιοκαθολικούς ως τους Μεθοδιστές και τις Ενωμένες Μεταρρυθμισμένες Εκκλησίες, υφίστανται μακροπρόθεσμη παρακμή». Αναφερόμενος σε κάποια έκθεση, ο ίδιος είπε: «Οι Εκκλησίες της Βρετανίας οδεύουν ολοταχώς προς την εξαφάνιση έως το 2040, με το δύο μόλις τοις εκατό του πληθυσμού να παρακολουθεί τη λειτουργία της Κυριακής». Παρόμοιες δηλώσεις για τη θρησκεία έχουν γίνει στην Ολλανδία.

«Στις πρόσφατες δεκαετίες, η χώρα μας έχει γίνει σαφώς πιο εκκοσμικευμένη», επισήμανε μια έκθεση από το Γραφείο Κοινωνικού και Πολιτιστικού Σχεδιασμού της Ολλανδίας. «Αναμένεται ότι ως το 2020, το 72% του πληθυσμού δεν θα ανήκει σε κανένα θρήσκευμα». Μια γερμανική ειδησεογραφική πηγή λέει: «Ολοένα και περισσότεροι Γερμανοί στρέφονται στη μαγεία και στον αποκρυφισμό για να βρουν την παρηγοριά που κάποτε αντλούσαν από την εκκλησία, την εργασία και την οικογένεια. . . . Εκκλησίες σε όλη τη χώρα αναγκάζονται να κλείσουν εξαιτίας της έλλειψης εκκλησιάσματος».

Όσοι εξακολουθούν να εκκλησιάζονται στην Ευρώπη συνήθως δεν το κάνουν αυτό για να μάθουν τι ζητάει ο Θεός από αυτούς. Μια είδηση από την Ιταλία αναφέρει: «Οι Ιταλοί προσαρμόζουν τη θρησκεία τους στον τρόπο ζωής τους». Ένας κοινωνιολόγος εκεί λέει: «Παίρνουμε από τον πάπα ό,τι μας ταιριάζει». Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για τους Καθολικούς στην Ισπανία, όπου το θρησκευτικό συναίσθημα έχει αντικατασταθεί από τον καταναλωτισμό και την αναζήτηση οικονομικού παραδείσου—εδώ και τώρα.

Αυτές οι τάσεις βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τη Χριστιανοσύνη που δίδαξε και άσκησε ο Χριστός και οι ακόλουθοί του. Ο Ιησούς δεν πρόσφερε μια θρησκεία τύπου «μπουφέ», όπου μπορείτε να διαλέξετε ό,τι σας αρέσει και να απορρίψετε ό,τι δεν σας αρέσει. Ο ίδιος δήλωσε: «Αν κάποιος θέλει να έρθει πίσω μου, ας απαρνηθεί τον εαυτό του και ας  σηκώνει το ξύλο του βασανισμού του κάθε ημέρα και ας με ακολουθεί συνεχώς». Ο Ιησούς δίδαξε στους ανθρώπους ότι ο Χριστιανικός τρόπος ζωής χαρακτηριζόταν από προσωπικές θυσίες και προσπάθεια.​—Λουκάς 9:23.

«Προώθηση» της Θρησκείας στη Βόρεια Αμερική

Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στον Καναδά​—όπου, λένε οι παρατηρητές, οι άνθρωποι τείνουν να είναι επιφυλακτικοί απέναντι στη θρησκεία—​η τάση στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι να παίρνουν οι άνθρωποι στα σοβαρά τα θέματα πίστης. Σύμφωνα με κορυφαίες εταιρίες δημοσκοπήσεων, τουλάχιστον το 40 τοις εκατό των ερωτηθέντων ισχυρίζονται ότι πηγαίνουν στην εκκλησία κάθε εβδομάδα, μολονότι οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο πραγματικός αριθμός είναι πιο κοντά στο 20 τοις εκατό. Πάνω από το 60 τοις εκατό λένε ότι πιστεύουν πως η Αγία Γραφή είναι ο Λόγος του Θεού. Ωστόσο, ο ενθουσιασμός τους για κάποια εκκλησία μπορεί να είναι παροδικός. Πολλοί εκκλησιαζόμενοι στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλάζουν εύκολα θρησκεία. Αν ένας κήρυκας χάσει τη δημοτικότητα ή τις χαρισματικές του ικανότητες, μπορεί σύντομα να χάσει και το εκκλησίασμά του—και συνήθως, μαζί με αυτό μια σημαντική πηγή εισοδήματος!

Μερικές εκκλησίες μελετούν επιχειρηματικές μεθόδους για να μάθουν πώς μπορούν να «προωθούν» καλύτερα τις θρησκευτικές τους υπηρεσίες. Άλλες πληρώνουν χιλιάδες δολάρια για να μισθώνουν εταιρίες παροχής συμβουλών. «Ήταν πολύ καλή επένδυση», είπε ένας ικανοποιημένος πάστορας, σύμφωνα με μια έκθεση γύρω από τέτοιες εταιρίες. Οι μεγάλες εκκλησίες, των οποίων τα μέλη αριθμούν χιλιάδες, είναι τόσο εύρωστες οικονομικά ώστε ελκύουν την προσοχή του οικονομικού τύπου, όπως η εφημερίδα Δε Γουόλ Στριτ Τζέρναλ (The Wall Street Journal) και το περιοδικό Δι Ικόνομιστ (The Economist). Αυτά αναφέρουν ότι οι μεγάλες εκκλησίες συνηθίζουν να προσφέρουν «κοινό “πακέτο υπηρεσιών”​—και για το σώμα και για την ψυχή». Τα συγκροτήματα των εκκλησιών μπορεί να περιλαμβάνουν εστιατόρια, καφέ, κομμωτήρια, σάουνες και αθλητικές εγκαταστάσεις. Ανάμεσα στα διάφορα μέσα προσέλκυσης είναι το θέατρο, η παρουσία διασημοτήτων και η σύγχρονη μουσική. Αλλά τι διδάσκουν οι κήρυκες;

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι ένα δημοφιλές θέμα είναι “το ευαγγέλιο της ευημερίας”. Οι πιστοί διδάσκονται ότι, αν συνεισφέρουν γενναιόδωρα στην εκκλησία τους, θα είναι πλούσιοι και υγιείς. Όσο για την ηθική, ο Θεός παρουσιάζεται συχνά ως ανεκτικός. Κάποιος κοινωνιολόγος λέει: «Οι εκκλησίες της Αμερικής προσφέρουν ψυχική θεραπεία, δεν καταδικάζουν». Οι δημοφιλείς θρησκείες συνήθως επικεντρώνονται γύρω από συμβουλές αυτοβοήθειας για επιτυχία στη ζωή. Ολοένα και περισσότερο, οι άνθρωποι νιώθουν άνετα σε εκκλησίες που δεν είναι ενταγμένες σε συγκεκριμένο δόγμα, όπου οι δοξασίες​—οι οποίες θεωρούνται διαιρετικές—​σπάνια μνημονεύονται. Ωστόσο, εξετάζονται πολιτικά θέματα, πολλές φορές με απερίφραστο και συγκεκριμένο τρόπο. Πρόσφατα παραδείγματα έχουν φέρει σε αμηχανία μερικούς κληρικούς.

Υπάρχει άραγε θρησκευτική αναβίωση στη Βόρεια Αμερική; Το 2005, το περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek) αναφέρθηκε στη δημοτικότητα των θρησκευτικών τελετών που χαρακτηρίζονται από «φωνές, λιποθυμίες και δυνατά χτυπήματα των ποδιών στο πάτωμα», καθώς και άλλων θρησκευτικών συνηθειών, αλλά επισήμανε: «Ό,τι και αν συμβαίνει εδώ,  σίγουρα δεν πρόκειται για εκρηκτική αύξηση του αριθμού των εκκλησιαζομένων». Στις δημοσκοπήσεις που ρωτούν τους ανθρώπους σε ποιο θρήσκευμα ανήκουν, ολοένα και περισσότεροι απαντούν «Σε κανένα». Ορισμένες εκκλησίες αυξάνονται απλώς και μόνο επειδή παρακμάζουν άλλες. Οι άνθρωποι λέγεται ότι εγκαταλείπουν «μαζικά» τις παραδοσιακές θρησκείες με τις τελετές, την εκκλησιαστική μουσική και το ρασοφόρο κλήρο τους.

Στη σύντομη εξέτασή μας, είδαμε ότι οι εκκλησίες κατακερματίζονται στη Λατινική Αμερική, χάνουν τα μέλη τους στην Ευρώπη και διατηρούν το δυναμικό τους προσφέροντας ψυχαγωγία και συγκινήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ασφαλώς υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις σε αυτές τις γενικές τάσεις, αλλά η συνολική εικόνα δείχνει τις εκκλησίες να αγωνίζονται για να διατηρήσουν τη δημοτικότητά τους. Μήπως αυτό σημαίνει ότι η Χριστιανοσύνη βρίσκεται σε παρακμή;

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 6]

«ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ»

Σύμφωνα με ένα δημοσίευμα, ο επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Χειροτονίας της Καθολικής Εκκλησίας στη Γαλλία είπε: «Αυτό που βιώνουμε είναι ένα “σούπερ μάρκετ θρησκειών”. Σαν καταναλωτές, οι άνθρωποι δοκιμάζουν τις θρησκευτικές οργανώσεις, και όταν δεν βρίσκουν κάποια με την οποία να συμφωνούν, πηγαίνουν σε μια άλλη». Σε μια μελέτη για τις ευρωπαϊκές θρησκείες, η καθηγήτρια Γκρέις Ντέιβι, του Πανεπιστημίου Έξετερ της Βρετανίας, είπε: «Οι άνθρωποι “διαλέγουν και παίρνουν” από τη μεγάλη ποικιλία που είναι διαθέσιμη. Η θρησκεία, όπως και τόσα άλλα πράγματα, έχει καταλήξει να είναι ζήτημα επιλογής, τρόπου ζωής και προτίμησης».

[Εικόνα στη σελίδα 4, 5]

Γκράφιτι σε είσοδο ναού, Νάπολη, Ιταλία

[Ευχαριστίες]

©Doug Scott/​age fotostock

[Εικόνα στη σελίδα 4, 5]

Στο Μεξικό πολλοί έχουν απομακρυνθεί από την Καθολική πίστη