Kɔ no mu nsɛm no do

Ɔweɔn-Aban Ahyɛnsewdze No​—Ɔagye Dzin Wɔ Brooklyn Akyɛr

Ɔweɔn-Aban Ahyɛnsewdze No​—Ɔagye Dzin Wɔ Brooklyn Akyɛr

Bɔbor mfrenhyia 40 nye yi no, nkorɔfo a wɔtsetse New York City no akyerɛ Ɔweɔn-Aban ahyɛnsewdze no ho enyigye. Ahyɛnsewdze yi yɛ akyerɛwmba a no krɔn yɛ mita 4.6 (anamɔn 15), na ɔyɛ a nna ɔasɔ kɔɔ. Ahyɛnsewdze yi si Jehovah Adasefo hɔn wiadze nyina edwumayɛbea tsir no n’etsifi. Nyimpa a wɔtsetse New York City no mu pii hwɛ ber a abɔ nye mbrɛ wimu hyew tse wɔ dɛm ahyɛnsewdze yi do.

Sɛ Eboni gyina ne fie wɔ Brooklyn a, ohu ahyɛnsewdze yi. Dza ɔkãe nye yi: “Sɛ migyina me dan mu, na mohwɛ ntokura mu na muhu ber a abɔ nye wimu hyew wɔ sor hɔ ansaana maakɔ edwuma a, ɔyɛ dɛw papaapa. Ɔma meyɛ m’adze wɔ ber ano, na misiesie moho ma ɔfata wimu tsebea no.”

Aso dɛm ahyɛnsewdze yi a ɔkyerɛ ber a abɔ nye mbrɛ wimu hyew tse yi bɔkɔ do awɔ hɔ mfrenhyia 40 bio a? Bi a nna ammba no dɛm. Jehovah Adasefo riyi hɔn wiadze nyina edwumayɛbea tsir no efi Brooklyn dze akɔ ekyirkyir bea bi a ɔmmbɛn kurow mu wɔ New York. Iyi ntsi, hɔn a wɔbɔtɔ hɛn Brooklyn dan yi na wɔbɛkyerɛ dɛ wɔpɛ dɛ ahyɛnsewdze no kɔ do wɔ hɔ anaa oho.

Bɛyɛ mfrenhyia 70 ansaana yɛrobɔtɔ Brooklyn adan no, nna dan no wura no edzi kan dze ahyɛnsewdze bi abɔ hɔ. Ntsi aber a Jehovah Adasefo tɔɔ adan no wɔ afe 1969 mu no, nna wɔsesãa ahyɛnsewdze no dze dza ɔwɔ hɔ sesei yi bɔɔ hɔ.

Ohia dɛ wɔyɛ ahyɛnsewdze yi ho edwuma aber nyina. Mberantsɛ pii ayɛ edwumadzen wɔ ahyɛnsewdze yi ho mfe pii, na ɔmmfa ho ber a abɔ biara no, wotum kɛyɛ nsiesie a no ho hia wɔ ho.

Obi a ɔyɛ edwuma anago kaa dɛ: “Da kor ewimbir bi, TV do amandzɛɛbɔfo hɔn panyin bi frɛɛ hɛn. Dza nna ɔrekã akyerɛ hɛn nye dɛ, ber a abɔ wɔ hɛn ahyɛnsewdze no do no aka ekyir enyibu 15. Nna ɔpɛ dɛ yɛyɛ no yie, na ama oeetum akã ho asɛm wɔ ne TV do dwumadzi a ɔbɛyɛ no dɛm anafua no mu. Annkyɛr koraa na muhun dɛ obi a ɔasoɛr efi ne nda mu gyina ahyɛnsewdze no ho reyɛ no yie.”

Mbrɛ ɔbɛyɛ na ahyɛnsewdze no ayɛ edwuma yie na ne biribiara ayɛ pɛpɛɛpɛr no, yɛayɛ nsakyer wɔ ho mpɛn pii. Nna wɔayɛ ahyɛnsewdze no wɔ ɔkwan bi do a ɔma ber no nye wimu tsebea ne hyew no dzi nsesã, kyerɛ dɛ iyi sɔ kakra a, nna iyi so asɔ kakra. Ahyɛse no, nna wimu tsebea ne hyew no da edzi wɔ degree Fahrenheit mu nkotsee. Naaso bɛyɛ afe 1985 hɔ beebi no, wɔmaa wimu tsebea ne hyew no daa edzi wɔ Celsius mu so.

Mfe 2009 mu no, yɛsesãa ahyɛnsewdze no ne kandzea no. Ahyɛse no, nna ɔyɛ ahwehwɛ a wɔdze neon ayɛ, naaso nna ɔbɔ hɛn kaw. Sesei dze yɛdze dza wɔfrɛ no red light-emitting diodes (LEDs) no na yɛdze ayɛ, na iyi yɛ papa, ɔkyɛr, na ama kaw a nkyɛ yɛbɔ no afe biara wɔ kandzea no n’esiesie ho no do atsew dɔla 4,000. Ndɛ, ahyɛnsewdze yi twe enyinam ahoɔdzen a nkan no nna ɔtwe no ne fã kakraabi pɛr.