A tiko voli e Siria o Jisu ena dua na gauna ni torovi koya yani e dua na marama ni Kirisi qai kere veivuke vua. Ni vakamacala vua na marama qori o Jisu, a cavuta e dua na vosa vakatautauvata era vakatauvatani kina na sega ni Jiu mera “luvenikoli.” E manumanu dukadukali na koli ena Lawa a soli vei Mosese. (Vunau ni Soro 11:27) Ia vakacava a veibeci dina na ka e kaya o Jisu me baleti koya na marama ni Kirisi kei na so tale era sega ni Jiu?

Sega. Me vaka e vakamacalataka o Jisu vei ratou na nona tisaipeli, nona veivuke ena gauna ya a se vakatabakidua vei ira na Jiu. A sega ni tukuna vakadodonu qori o Jisu vua na marama ni Kirisi, a kaya ga ena dua na vosa vakatautauvata: “E sega ni dodonu me soli na kedra madrai na gone vei ira na luvenikoli.” (Maciu 15:21-26; Marika 7:26) Na koli e manumanu ni vale taleitaki e Kirisi kei Roma, ra qai dau qito kei ira na gonelalai. Na vosa “luvenikoli” e rairai votu kina na vakasama ni kauai kei na loloma. E toboka rawa na marama ni Kirisi na ibalebale ni vosa i Jisu qai kaya: “E dina Turaga, ia na luvenikoli mada ga era dau kania na tikitiki ni kakana e lutu mai na teveli ni nodra turaga.” E vakacaucautaka na marama ni Kirisi o Jisu ena nona vakabauta qai vakabulai luvena.​—Maciu 15:27, 28.

A sega ni rawarawa na soko ena ilakolako i Paula i Itali ni veiveisau na batinicagi. Ni kele vakalailai na waqa ena dua na vanua, a vakaraitaka sara o Paula nona nanuma me kua mada ni soko na waqa. (Cakacaka 27:9-12) Vakacava e veiganiti na ivakasala qori?

Era kila vinaka na dausoko ena gauna makawa ni sega ni vinaka na soko ena wasa na Mediterranean ena vulaililiwa. E tabu na soko ena loma ni Noveba kei na Maji. Ia na ilakolako i Paula e donuya tiko na vula o Seviteba se Okotova. Ni vakamacalataka o Vegetius e dua na dauvolavola ni Roma (ikava ni senitiuri) na soko ena wasa na Mediterranean, e kaya ena nona ivola na Epitome of Military Science: “E tiko na vula e rawa kina na soko, tiko tale ga na gauna e dau lomalomaruataki kina na soko se sega sara ga ni rawa na soko.” E kaya o Vegetius ni vinaka na soko mai na ika27 ni Me ina ika14 ni Seviteba. Ia e dau lomalomaruataki se rerevaki na soko mai na ika15 ni Seviteba ina ika11 ni Noveba kei na ika11 ni Maji ina ika26 ni Me. E dauveilakoyaki vakalevu o Paula, sa rauta me kila vinaka na veika me baleta na soko ena wasa na Mediterranean. Erau kila tale ga qori na kavetani kei na itaukei ni waqa, ia erau vakalecalecava na ka e kaya o Paula. A tini ca na ilakolako ni a kasa na waqa.​—Cakacaka 27:13-44.