“Au gole ina dua na tanala, au lai duri volekata sara tu ga na salaniqiqi ni cawi toka e mataqu e dua na sitimanivanua. E vaka ga au guilecava kece noqu leqa noqu duri tu ya.”​—Leon. *

“Au vakila niu galala mai na ka kece ena loma ni vica wale ga na sekodi au lade mai kina ena dua na barinivatu ni bera niu tau e wai. Levu na gauna au marautaka na ka au cakava qori, so tale na gauna au dau rere.”​—Larissa.

E levu tale na itabagone era vakataki Leon kei Larissa. E dau ka ni lasa vei ira mera vakatovolea nodra kaukaua ena nodra cakava eso na ka rerevaki. Ke o dau temaki ena so na gauna mo cakava tale ga qori, ena yaga vei iko na ulutaga qo.

Veivakabobulataki na qito rerevaki. Ni o sa vakaitavi rawa ena dua na ka ni veivakalasai rerevaki, o sa na via cakava tiko ga. Dua tale na cauravou o Marco e vakataki Leon, e dau gole ina tanala e cici tu kina na sitimanivanua. E kaya o Marco: “Au kurabuitaka na ka au vakila. Au sega ni lomavakacegu keu vakaitavi ga ena dua na qito rerevaki. Oti ga e dua, au na via tovolea e dua tale.”

O Justin e dau dara na ivava vaqiqi qai lai cici vata kei na motoka e gaunisala. E kaya: “Na matalau ni ka au vakila e dau vakavuna meu via cakava tale. Au vinakata mera qoroi au na tamata, ia au vakasa kina e valenibula.”

Veivakaleqai na veimurimuri. E kaya e dua na cauravou o Marvin: “Era vakasaurarataki au noqu itokani meu kabata e dua na vale tabavica, era kaya vei au: ‘Kaba. E rawa qori.’ Dua na ka noqu rere. Au ninini niu saga meu kaba.” E kaya o Larissa sa cavuti oti mai: “Au cakava ga na ka era cakava eso tale. Au vakamuri ira tu ga.”

E vesumona tale ga na ka e dau tabaki ena Internet, nira vakacerecerei kina o ira era cakava eso na ka rerevaki qai vunitaki na leqa e rawa ni yaco. E dau biu ena internet na vidio ni ka rerevaki era cakava eso mera sarava e levu. O ira na sarava era qai vakalevulevui ira na cakava, ra lai nanuma kina nira dua na ka.

Kena ivakaraitaki, e dau taleitaki vakalevu na vidio e vakaraitaki kina nodra cici, kaba, se lade vakasauri eso mai na lalaga, vale, se kabakaba ra qai sega ni bau vakayagataka e dua na iyaya me taqomaki ira. Na vidio va qori e vakavurea e rua na  rai cala: (1) E sega ni rawa ni yaco na leqa. (2) Na tamata kece era sa cakava tiko. Ni sa cala ga nomu rai, sa na curumi iko tale ga na yalo ni via tovolea eso na ka e ririkotaki kina na bula.

Levu tale na sala o rawa ni vakatovolea kina nomu kaukaua. E kaya na iVolatabu ni “yaga vakalailai ga na vakaukaua yago.” (1 Timoci 4:8) E veivakasalataki tale ga na iVolatabu mo “yalomatua.” (Taito 2:12) O na cakava vakacava qori?

Vakasamataka na leqa e rawa ni yaco. E kaya na iVolatabu: “Na tamata yalomatua e lewa vinaka na nona ivalavala, ia o koya e lialia e vakaraitaka na nona lialia.” (Vosa Vakaibalebale 13:16) Ni bera ni o cakava e dua na ka, vakasamataka na leqa e rawa ni yaco. E vinaka mo taroga, ‘Au na rawa ni mavoa se mate ena ka au via cakava qo?’—iVakavuvuli vakaivolatabu: Vosa Vakaibalebale 14:15.

Vakailala kei ira era doka na bula. Era na sega ni uqeti iko na itokani dina mo cakava na ka e ririkotaki kina nomu bula. E kaya o Larissa: “Era vukei au na itokani vinaka, na itokani nuitaki, meu vakatulewataka vakayalomatua na veika au cakava. E veisau sara ga noqu bula ni veisau na noqu itokani.”—iVakavuvuli vakaivolatabu: Vosa Vakaibalebale 13:20.

Vakatovolea na veika e sega ni ririkotaki kina nomu bula. E kaya na ivola Adolescent Risk Behaviors ni kena ivakarau ga vua e dua na itabagone me “vakatovolea na ka e rawa ni cakava kei na ka e sega ni rawata.” O rawa ni vakatovolea nomu kaukaua ena veika e sega ni ririkotaki kina nomu bula, qai vakayagataka na iyaya veiganiti ena taqomaki iko mai na leqa.

Cakava na ka o na dokai kina. Era na dokai iko eso tale ena sala o walia kina na ituvaki dredre o sotava, sega ni ka ni veivakalasai o vakaitavi kina. E kaya o Larissa: “Noqu lade mai na barinivatu e itekitekivu ga ni veika rerevaki au cakava qai ririkotaki kina noqu bula. Keu se vakasega ga ena imatai ni gauna.”

Nanuma tiko: Kua ni vakaitavi ena ka ni veivakalasai tawayaga e ririkotaki kina na bula, lewa vinaka tale ga na ka ni veivakamarautaki o digia.​—iVakavuvuli vakaivolatabu: Vosa Vakaibalebale 15:24.