Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ, gbeyíɖɔ Mawu tɔn ɖé wɛ é nyí. (Luki 1:76) È ji i táan kpɛɖé jɛ nukɔn nú vivɔnu xwe kanweko nukɔntɔn J.H.M. tɔn, bɔ é nɔ gbɛ káká jɛ xwe kanweko nukɔntɔn H.M. tɔn. Mawu zɔ́n azɔ̌ ɛ ɖɔ é ní bló ali ɖó nú Mɛsíya ɔ, alǒ Klísu. Jaan wa mɔ̌, gbɔn wɛn Mawu tɔn jíjlá Jwifu hǎtɔ́ tɔn lɛ́, bónú yě ná lɛ́ kɔ wá Mawu gɔ́n gblamɛ.—Maki 1:1-4; Luki 1:13, 16, 17.

 Wɛn Jaan tɔn ná d’alɔ tóɖóetɔ́ ayijlɔ́jlɔ́nɔ lɛ́ bɔ yě ná tuun ɖɔ Jezu Nazalɛ́ti tɔn wɛ nyí Mɛsíya e sín akpá è dó é. (Matíe 11:10) Jaan byɔ́ tóɖóetɔ́ lɛ́ ɖɔ yě ní lɛ́ kɔ sín hwɛ yětɔn lɛ́ gúdo, bó wá bló batɛ́mu bá dó xlɛ́ ɖɔ émí ko lɛ́ kɔ sín hwɛ émítɔn lɛ́ gúdo. (Luki 3:3-6) Ðó Jaan bló batɛ́mu nú mɛ gěgé wútu ɔ, è ylɔ́ ɛ ɖɔ Batɛ́mublónúmɛtɔ́. Batɛ́mu tají hú gǎn e Jaan bló nú mɛ é wɛ nyí éé é bló nú Jezu é. a—Maki 1:9.

Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó nǔ élɔ́ lɛ́ jí:

•  Étɛ́ ka zɔ́n bɔ Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ gbɔn vo?

•  Mɛ̌ mɛ̌ e ka nyí mɛjitɔ́ Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ tɔn lɛ́?

•  Mɛ̌ ka zɔ́n bɔ è hu Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ?

•  Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ kpó Jezu kpó hwlɛ́n agba xá yěɖée lɛ́ wɛ a?

•  Súnnu e nɔ nyí Jaan é nabí xó è ka ɖɔ ɖo Biblu mɛ?

 È ko ɖɔ azɔ̌ e é ná wa ɖo gbɛhwenu tɔn é ɖ’ayǐ: Gbɔn wɛnɖagbejíjlázɔ́ Jaan tɔn gblamɛ ɔ, é bló bɔ nǔɖɔɖayǐ e kúnkplá wɛnsagun Jehovah tɔn é jɛnu. (Malacíi 3:1, nwt; Matíe 3:1-3) É ɖe xlɛ́ ɖɔ émí wɛ nyí mɛ e ná “bló togun Mawu tɔn ɖó ɖ’ayǐ” é, énɛ́ wɛ nyí ɖɔ é hun ali ɔ nú Jwifu hǎtɔ́ tɔn lɛ́, bónú yě ná yí wɛn afɔsɔ́ɖótetɔ́ nukɔntɔn Jehovah Mawu tɔn Jezu Klísu tɔn.—Luki 1:17.

 Nǔ e Jaan wa ɖo gbɛhwenu tɔn é: Jezu ɖɔ ɖɔ mɛ ‘ɖokpó kún hú gǎn Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ ó. É ka ɖo mɔ̌ có, mɛ e hwe hú mɛ bǐ, ɖo axɔ́súɖuto jǐxwé tɔn mɛ ɔ, hú gǎn Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ.’ (Matíe 11:11) Ðó Jaan ma nyí gbeyíɖɔ kɛ́ɖɛ́ kpowun ǎ, bó lɛ́ nyí “wɛnsagun” e sín xó è ko ɖɔ ɖ’ayǐ é wútu ɔ, è sixú ɖɔ ɖɔ mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn e nɔ gbɛ jɛ nukɔn n’i é ɖě hú gǎn ɛ ǎ. Xó Jezu tɔn lɛ́ lɛ́vɔ́ xlɛ́ ɖɔ Jaan kún ná nɔ Axɔ́súɖuto jǐxwé tɔn mɛ ó. b Gbeyíɖɔ gbejínɔtɔ́ énɛ́ ko kú cóbɔ Klísu hun gbɛ ninɔ ɖo jǐxwé sín ali ɔ. (Eblée lɛ́ 10:19, 20) É ɖo mɔ̌ có, Jaan ná nyí toví ayǐkúngban jí tɔn Axɔ́súɖuto Mawu tɔn tɔn ɖé, bó ná ɖó nukúnɖíɖó ɔ bá nɔ gbɛ káká sɔ́yi ɖo Palaɖísi mɛ.—Ðɛhan 37:29; Luki 23:43, nwt.

 Zakalíi kpó Elizabɛ́ti kpó wɛ nyí mɛjitɔ́ Jaan tɔn lɛ́. Asú kpó asi kpó e wlí alɔ é ɖé wɛ yě nyí. Zakalíi nyí Jwifu vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖé. È ji Jaan ɖo nǔjíwǔ linu, ɖó wɛnsinɔ wɛ nɔ tɔn nyí, alǒ é sixú kpé wú bɔ hɛn adɔgo ǎ. Gɔ́ ná ɔ, é kpó Zakalíi kpó bǐ “sín xwe . . . ko sɛ yi.”—Luki 1:5-7, 13.

 Axɔ́sú Elódu Antipási ná gbe bɔ è gbo ta Jaan. É wa mɔ̌, ɖó asi tɔn Elodiadi wɛ zɔ́n axi tɔn. É gbɛ́ wǎn nú Jaan, ɖó Jaan ɖɔ nú Elódu e ɖɔ ɖɔ émí nyí Jwifu enyíi é ɖɔ da e é da Elodiadi é kún sɔgbe xá sɛ́n Jwifu lɛ́ tɔn ó.—Matíe 14:1-12; Maki 6:16-19.

 Linlin e mɛ lɛ́ nɔ ɖó ɖɔ yě hwlɛ́n agba xá yěɖée lɛ́ é ɔ, Biblu nɔ gúdo ná cɛ́nnyícɛ́nnyí ɖé ǎ. (Jaan 3:25-30) Nǔgbó ɔ, Jaan tuun nyi wɛn ɖɔ azɔ̌ émítɔn wɛ nyí ɖɔ émí ná bló ali ɖó nú Mɛsíya ɔ, émí kún tɔ́n agba hwlɛ́n xá ɛ gbé ó. Jaan ɖɔ: “Bónú Izlayɛ́li togun ɔ ná dó tuun i wú wɛ un wá sɔ́ sin dó ɖo [batɛ́mu bló] nú mɛ wɛ.” Énɛ́ gúdo ɔ, é ɖɔ gɔ́ ná ɖɔ: “É wɛ nyí Mawu ví.” (Jaan 1:26-34) Hǔn, sinsɛnzɔ́ Jezu tɔn e ɖo Jezu kpa wɛ bɔ Jaan se é víví n’i tawun.