Ang Pulong ni Jehova Buhi

Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an sang Hulubaton

SI Hari Solomon sang dumaan nga Israel ‘makapamulong sing tatlo ka libo ka hulubaton.’ (1 Hari 4:32) Mahimo bala naton mabasa ang iya maalamon nga mga hulubaton? Huo. Ang madamo nga hulubaton ni Solomon mabasa sa tulun-an sang Hulubaton sa Biblia, nga natapos nga ginsulat sang mga 717 B.C.E. Ang katapusan lamang nga duha ka kapitulo ang ginsulat sang iban nga mga manunulat—si Agur nga anak ni Jaque kag si Lemuel nga hari. Apang, nagapati ang iban nga si Lemuel amo man si Solomon.

Ang inspirado nga mga hulubaton nga gintipon sa tulun-an sang Hulubaton may yara duha ka katuyuan—“agod makahibalo ang isa sing kaalam kag disiplina.” (Hulubaton 1:2) Ini nga mga hulubaton nagabulig sa aton nga matigayon ang kaalam, nga amo ang ikasarang sa paghangop sing maathag sang mga butang kag pag-aplikar sang ihibalo sa paglubad sang mga problema. Paagi sa sini, nagabaton man kita sing disiplina, ukon moral nga paghanas. Ang paghatag sing igtalupangod sa sini nga mga hulubaton kag pagpamati sa laygay sini makapahulag sang aton tagipusuon, makahatag sa aton sing kalipay, kag makadul-ong sa kadalag-an.—Hebreo 4:12.

‘MAGKUHA SING KAALAM KAG MANGUYAPOT SA DISIPLINA’

(Hulubaton 1:1–9:18)

“Ang matuod nga kaalam nagasinggit sing mabaskog sa dalan,” siling ni Solomon. (Hulubaton 1:20) Ngaa dapat kita mamati sa mabaskog kag maathag nga tingog sini? Ginahatag sang kapitulo 2 ang madamo nga bentaha sang pagtigayon sing kaalam. Ginabinagbinag sang kapitulo 3 kon paano mangin suod kay Jehova. Nian si Solomon nagsiling: “Ang kaalam amo ang panguna nga butang. Magkuha sing kaalam; kag upod sa tanan nga makuha mo, magkuha sing paghangop. Manguyapot sa disiplina; dili ini pagbuy-i.”—Hulubaton 4:7, 13.

Ano ang magabulig sa aton nga mapamatukan ang imoral nga dalanon sang kalibutan? Ang ika-5 nga kapitulo sang Hulubaton nagasabat: Gamita ang ikasarang sa paghunahuna, kag hibalua ang makasululay nga mga paagi sang kalibutan. Binagbinaga man ang malain nga mga resulta sang imoralidad. Ang masunod nga kapitulo nagapaandam batok sa mga buhat kag mga panimuot nga nagabutang sa katalagman sang aton kaangtanan kay Jehova. Ang ika-7 nga kapitulo nagahatag sing matuod nga paglaragway sang ginahimo sang isa ka  imoral nga tawo. Sa kapitulo 8, ang kapuslanan kag ganyat sang kaalam ginapresentar sing makawiwili. Ang ika-9 nga kapitulo, nga isa ka nagapahulag nga konklusion sa mga hulubaton nga ginbinagbinag tubtob sa sini nga punto, ginapresentar subong isa ka makakulunyag nga ilustrasyon nga nagapahulag sa aton nga tigayunon ang kaalam.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

1:7; 9:10—Sa ano nga paagi ang kahadlok kay Jehova “pamuno sang ihibalo” kag “pamuno sang kaalam”? Kon wala sing kahadlok kay Jehova, wala sing ihibalo, kay sia ang Manunuga sang tanan nga butang kag ang Awtor sang Kasulatan. (Roma 1:20; 2 Timoteo 3:16, 17) Sia mismo ang Tuburan sang tanan nga matuod nga ihibalo. Gani, ang pamuno sang ihibalo amo ang masimbahon nga kahadlok kay Jehova. Ang kahadlok sa Dios amo man ang pamuno sang kaalam bangod wala sing kaalam kon wala sing ihibalo. Isa pa, ang isa ka tawo nga wala nahadlok kay Jehova indi magagamit sang iya ihibalo agod padunggan ang Manunuga.

5:3—Ngaa ang isa ka babayi nga makihilawason gintawag nga “estranghero nga babayi”? Ginalaragway sang Hulubaton 2:16, 17 ang “estranghero nga babayi” subong isa nga “nagalimot sang katipan sang iya Dios.” Ang bisan sin-o nga nagsimba sa butig nga mga dios ukon wala magtuman sang Mosaikong Kasuguan, lakip na ang isa ka babayi nga makihilawason, gintawag nga isa ka estranghero.—Jeremias 2:25; 3:13.

7:1, 2—Ano ang nalakip sa “akon mga pulong” kag sa “akon mga sugo”? Wala labot sa mga panudlo sang Biblia, nagalakip man ini sa mga pagsulundan, ukon mga regulasyon, sa pamilya nga ginapahamtang sang mga ginikanan para sa kaayuhan sang pamilya. Dapat sundon sang mga kabataan ang mga ini kag subong man ang Makasulatanhon nga mga panudlo nga ginatudlo sa ila sang ila mga ginikanan.

8:30—Sin-o ang “batid nga manugpangabudlay”? Gintawag sang ginpersonipikar nga kaalam ang iya kaugalingon nga isa ka batid nga manugpangabudlay. Magluwas nga ginagamit sa literaryo sa pagpaathag sang mga kinaiya sang kaalam, ini nga personipikasyon malaragwayon nga nagapatuhoy sa panganay nga Anak sang Dios, si Jesucristo, antes sia magkabuhi subong tawo. Madugay pa antes sia nabun-ag subong tawo sa duta, ‘ginhimo sia subong pamuno sang dalanon sang Dios.’ (Hulubaton 8:22) Subong “batid nga manugpangabudlay,” mapisan sia nga nagpangabudlay upod sang iya Amay sa pagtuga sang tanan nga butang.—Colosas 1:15-17.

9:17—Ano ang “kinawat nga tubig,” kag ngaa “matam-is” ini? Sanglit ginapaanggid sang Biblia ang paghirupay sang mag-asawa sa pag-inom sing makaparepresko nga tubig gikan sa bubon, ang kinawat nga tubig nagalaragway sa patago nga imoral nga relasyon. (Hulubaton 5:15-17) Ang patago nga imoral nga relasyon daw nagapatam-is sini nga tubig.

Mga Leksion Para sa Aton:

1:10-14. Dapat kita mag-andam nga indi kita masulay sang malain nga dalanon sang mga makasasala paagi sa ila ginasaad nga manggad.

3:3. Dapat gid naton pabaloran sing daku ang mahigugmaon nga kaayo kag pagkamaminatud-on kag dayag ini nga ipakita subong sang isa ka malahalon nga kulintas. Dapat man naton isulat ini nga mga kinaiya sa aton tagipusuon, kag ginahimo ini nga duna sa aton.

4:18. Ang espirituwal nga ihibalo amat-amat nga nagadugang. Agod magpabilin sa kapawa, padayon naton nga ipakita ang pagkamapainubuson kag pagkahagop.

5:8. Dapat naton palayuan ang tanan nga imoral nga mga impluwensia, ini man naghalin sa musika, kalingawan, Internet, ukon mga libro kag mga magasin.

5:21. Ibaylo bala sang isa nga nagahigugma kay Jehova ang iya maayo nga kaangtanan sa matuod nga Dios sa pila lamang ka higayon sang kalipayan? Siempre indi! Bangod nahibaluan naton nga makita ni Jehova ang aton ginahimo kag manabat kita sa iya, dapat naton huptan ang moral nga kaputli.

6:1-5. Isa gid ka maayo nga laygay ang ginahatag sini nga mga bersikulo sa aton batok sa ‘paggarantiya,’ ukon pagpasalig, para sa iban! Kon, sa tapos mabinagbinag sing maayo, nakita naton nga ang aton ginhimo daw indi maalamon, dapat naton gilayon ‘paulanan ang aton isigkatawo’ sing wala untat nga pakitluoy kag himuon ang aton bug-os nga masarangan nga tadlungon ini.

6:16-19. Makita diri ang pito ka sadsaran nga kategoriya nga may kaangtanan sa halos tanan nga sahi sang kalainan. Dapat naton ini dumtan.

 6:20-24. Bangod ginhanas sa kasuguan sang Biblia kutob sa pagkabata, ang isa maamligan gikan sa siod sang seksuwal nga imoralidad. Ang mga ginikanan indi dapat magpatumbaya sa paghatag sing amo nga paghanas.

7:4. Dapat naton palambuon ang gugma sa kaalam kag paghangop.

PINASAHI NGA MGA HULUBATON NGA MAGATUYTOY SA ATON

(Hulubaton 10:1–29:27)

Ang nabilin nga bahin sang mga hulubaton ni Solomon malip-ot kag pinasahi nga mga hulubaton. Ginpresentar subong pagpatuhay, pagpaanggid, kag pagkomparar, nagapaalinton ini sang epektibo nga mga leksion sa paggawi, paghambal, kag panimuot.

Ginapadaku sang mga kapitulo 10 tubtob 24 ang kabilihanan sang masimbahon nga kahadlok kay Jehova. Ang mga hulubaton sa kapitulo 25 tubtob 29 ginsulat sang “mga tawo ni Ezequias nga hari sang Juda.” (Hulubaton 25:1) Ginatudlo sini nga mga hulubaton ang pagsandig kay Jehova kag ang iban pa nga importante nga mga leksion.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

10:6; footnote sa New World Translation of the Holy Scriptures—With References—Paano ‘ginahipsan sang baba sang mga malauton ang kasingki’? Paagi sa matam-is nga hambal, mahimo hipsan sang malauton ang ila malain nga tinutuyo nga halitan ang iban. Ukon bangod ang malauton masami nga ginadumtan, mahimo sila maghipos bangod sang indi maayo nga pagpakig-angot sang iban sa ila.

10:10—Sa ano nga rason nga ang ‘nagapamisok’ ginabangdan sang kasakit? Ang “tawo nga wala sing pulos” indi lamang ‘balingag sing baba’ kundi nagahinago man sang iya mga motibo paagi sa hulag sang iya lawas, subong sang ‘pagpamisok sang iya mata.’ (Hulubaton 6:12, 13) Ini nga sahi sang pagdaya ginabangdan sang daku nga kalisang sa iya biktima.

10:29—Ano ang “dalanon ni Jehova”? Nagapatuhoy ini sa paagi ni Jehova sang pagpakig-angot sa katawhan kag indi sa dalanon sang kabuhi nga dapat naton laktan. Ang pagpakig-angot sang Dios sa katawhan nagakahulugan sing kalig-unan para sa walay kasawayan apang kalaglagan para sa malauton.

11:31—Ngaa labi pa nga balusan ang malauton sangsa matarong? Ang balos diri amo ang silot ukon disiplina nga ginabaton sang isa. Kon ang matarong magsayop, ang balos nga ginabaton niya bangod sang iya mga kasaypanan amo ang disiplina. Ang malauton hungod nga nagapakasala kag indi luyag maghimo sing maayo. Busa takus kag nagabaton sia sing daku nga silot.

12:23—Paano ang isa “nagatago sing ihibalo”? Ang pagtago sing ihibalo wala nagakahulugan nga ang isa wala gid sini nagapakita. Sa baylo, nagakahulugan ini nga ang isa nagapakita sing ihibalo sing mainandamon, nga wala ini ginapadayawdayaw.

14:17—Sa ano nga paagi ang “tawo nga may ikasarang sa paghunahuna ginadumtan”? Ang Hebreo nga tinaga nga ginbadbad nga “ikasarang sa paghunahuna” mahimo magkahulugan sing paghantop ukon malaut nga panghunahuna. Siempre pa, ang tawo nga may malaut nga panghunahuna ginadumtan. Apang amo man ang mahinantupon nga tawo nga nagagamit sang iya ikasarang sa paghunahuna kag nagapamat-od nga mangin “indi bahin sang kalibutan.”—Juan 15:19.

18:19—Paano ang ‘utod nga ginhimuan sing sala labi pa sa banwa nga mabakod’? Kaangay sang isa ka mabakod nga banwa nga ginasalakay, ang subong sini ang tawo mahimo nga indi gid magpaumod ukon magpatawad. Ang kasuayon sa tunga nila sang nakasala madali nga mangin subong sang “mga pintal sang kastilyo.”

 Mga Leksion Para sa Aton:

10:11-14. Agod ang aton hambal mangin makapalig-on, ang aton hunahuna dapat puno sing sibu nga ihibalo, ang aton tagipusuon dapat napahulag sang gugma, kag ang kaalam dapat magdikta kon ano ang aton ihambal.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Kabay nga magpamensar anay kita antes maghambal, kag indi kita maghambal sing tuman.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Luyag ni Jehova nga mangin bunayag kita sa negosyo.

11:4. Binuang ang maghimud-os sing materyal nga manggad kag patumbayaan ang personal nga pagtuon sa Biblia, pagtambong sa mga miting, pagpangamuyo, kag ministeryo sa latagon.

13:4. Ang ‘paghandum’ sing isa ka katungdanan sa kongregasyon ukon sing kabuhi sa bag-ong kalibutan indi tuman. Dapat man nga mapisan kag maukod kita sa paglab-ot sang mga kalipikasyon.

13:24; 29:15, 21. Ang isa ka mahigugmaon nga ginikanan wala nagapagusa sa iya anak ukon wala nagapasapayan sang iya mga kasaypanan. Sa baylo, ang isa ka ginikanan nagahimo sing mga tikang nga tadlungon ang amo mga kasaypanan antes ini maglala.

14:10. Sanglit ang aton pinakatudok nga balatyagon indi mapabutyag sing husto sa tanan nga tion ukon mahangpan pirme sang mga nagatan-aw, ang lugpay nga mahatag sang iban may mga limitasyon. Ayhan kinahanglan naton batason ang pila ka kabudlayan paagi sa pagsalig lamang kay Jehova.

15:7. Indi naton dapat isugid gilayon ang tanan nga nahibaluan naton sa isa ka tawo, kaangay sang isa ka mangunguma nga wala nagasab-ug sang tanan niya nga binhi sa isa ka duog. Ginapalapnag sang isa nga maalam ang iya ihibalo sing amat-amat suno sa kinahanglanon.

15:15; 18:14. Ang malaumon nga panimuot magabulig sa aton sa pagkalipay, bisan sa makapasubo nga mga kahimtangan.

17:24. Indi kaangay sang “buangbuang,” nga ang mata kag hunahuna nagalagaw sa baylo nga natuon sa importante nga mga butang, dapat naton pangitaon ang paghangop agod makapanghikot kita nga may kaalam.

23:6-8. Dapat naton likawan ang salimpapaw nga pagpakita sing pagkamaabiabihon.

27:21. Ang pagdayaw magapakita sa aton kon sin-o gid kita. Mapakita ang pagkamapainubuson kon ang pagdayaw nagapahulag sa aton nga kilalahon ang aton utang nga kabalaslan kay Jehova kag nagapalig-on sa aton nga padayon sia nga alagaron. Mapakita ang kakulang sing pagkamapainubuson kon ang pagdayaw nagapauswag sang balatyagon sang pagkasuperyor.

27:23-27. Nagagamit sang danyag sa uma, ginapadaku sini nga hulubaton ang kabilihanan sang pagkakontento sa simple nga kabuhi bangod sang kapisan. Dapat ini magapatudok sa aton sang kinahanglanon nga magsandig sa Dios. a

28:5. Kon ‘pangitaon naton si Jehova’ paagi sa pangamuyo kag pagtuon sa iya Pulong, ‘mahangpan naton ang tanan nga butang’ nga kinahanglan agod maalagad sia sing kalahamut-an.

‘MABUG-AT NGA MGA MENSAHE’

(Hulubaton 30:1–31:31)

Ang tulun-an sang Hulubaton sa Biblia nagahinakop sa duha ka ‘mabug-at nga mga mensahe.’ (Hulubaton 30:1; 31:1) Paagi sa paggamit sing nagapahunahuna nga mga pagpaanggid, ang mensahe ni Agur nagapatalupangod kon paano ang kakagod indi gid mapaayawan, kag ginapakita sini kon paano ang pagsulay sang isa ka lalaki sa isa ka babayi indi gid mamutikan. b Nagapaandam man ini batok sa pagpakataas sa kaugalingon kag akig nga hambal.

Ang mabug-at nga mensahe nga nabaton ni Lemuel gikan sa iya iloy nagalakip sang maligdong nga laygay tuhoy sa paggamit sing alak kag makahulubog nga ilimnon kag subong man tuhoy sa paghukom sing matarong. Ang paglaragway sa isa ka maayo nga asawa nagahinakop sa pinamulong: “Hatagi sia sang bunga sang iya mga kamot, kag ang iya mga binuhatan magdayaw sa iya.”—Hulubaton 31:31.

Tigayuna ang kaalam, batuna ang disiplina, palambua ang kahadlok sa Dios, magsalig kay Jehova. Daw ano gid ka hamili nga mga leksion ang ginatudlo sang inspirado nga hulubaton! Huo, sundon naton ang ila laygay kag sa amo maagom naton ang kalipay sang “tawo nga nagakahadlok kay Jehova.”—Salmo 112:1.

[Mga nota]

[Mga retrato sa pahina 16]

Si Jehova amo ang Tuburan sang tanan nga matuod nga ihibalo

[Retrato sa pahina 18]

Ano ang buot silingon sang ‘pagpalapnag sing ihibalo’?