Ang Pito ka Patubas sang Maayo nga Duta

SA Biblia, ang Israel ginalaragway subong lugar sang mga bakulod kag mga nalupyakan, mga kapatagan, mga suba, kag mga tuburan. Bangod sa lainlain nga klase sang duta kag klima, lakip ang desyerto sa bagatnan kag ang nakulapan sing niebe nga kabukiran sa aminhan, ini nga lugar madamo sing patubas. Ginpahanumdom ni Moises ang mga Israelinhon nga may “maayong duta” nga nagahulat sa ila kag ginlaragway niya ini subong “duta sang trigo kag sebada, kag mga uvas kag mga higuera kag mga granada, duta sang mga olivo kag dugus.” Ginsambit niya ang pito ka patubas sang duta.—Deuteronomio 8:7, 8. Sa lainlain nga tion, ini nga mga produkto makita sa mga sensilyo kag sa mga selyo sang sulat bilang simbulo sang pagkamapatubason sang duta. Paano ini ginakultibar sang panahon sang Biblia? Paano ini nakaapektar sa kabuhi sang mga tawo? Usisaon naton.

“Trigo kag Sebada” Bisan pa ang trigo kag sebada pareho nga ginasab-ug kon tigragas, ang sebada una nga nagagulang sing isa ka bulan. Ang gin-ani nga linaylay sang una nga mga bunga sang sebada ginahalad kay Jehova sa templo, sa Kapiestahan sang Tinapay nga Wala sing Pangpakumbo sa Marso ukon Abril. Pero ang tinapay nga ginhimo halin sa trigo ginahalad sa Piesta sang mga Semana, ukon Pentecostes, sa Mayo.—Levitico 23:10, 11, 15-17.

Ginatos ka tuig asta sining karon lang, ang pagtanom sang binhi ginahimo gihapon sang mga mangunguma sa Israel. Ginabagtong nila ang binhi kag ginasab-ug sa duta. Ang sebada ginasabwag lang. Pero ang trigo kinahanglan matabunan sang duta. Mahimo ini patapakan sa dalagku nga mga sapat ukon araduhon liwat ang talamnan.

Pirme ginasambit sa Biblia ang pagsab-ug, pag-ani, paglinas, pagpahangin, kag paggaling sang uyas. Tanan ini nagakinahanglan sing pagpangabudlay. Kada adlaw sa mga balay, ang gin-ani nga uyas ginagaling kag ginahimo nga tinapay para sa pamilya. Gani, nahangpan naton kon ngaa nagsiling si Jesus nga mangamuyo kita para sa “aton tinapay sa adlaw-adlaw.” (Mateo 6:11, King James Version)  Ang tinapay nga halin sa trigo ukon sebada amo ang panguna nga pagkaon sang mga tawo sang panahon sang Biblia.—Isaias 55:10.

‘Mga Uvas, Higuera, kag Granada’ Sa tapos ginpangunahan ni Moises ang mga Israelinhon sa kamingawan sing 40 ka tuig, ginsugid niya ang makagalanyat nga paglaum nga makakaon sila sang mga patubas sa Ginsaad nga Duta. Kuarenta ka tuig antes sini, ano ang gindala sang mga espiya sa mga Israelinhon nga nagkampo sa kamingawan bilang pamatuod nga mabungahon ang Ginsaad nga Duta? Ang “sanga nga may isa ka pungpong sang ubas.” Mabug-at gid ini, amo nga gindala nila ini “paagi sa tukon nga ginatuwangan sang duha ka lalaki.” Nagdala man sila sang mga higuera kag mga granada. Makapaumpaw gid ini sa mga Israelinhon! Umpisa lamang ini sang maayo nga mga butang nga ila matigayon!—Numeros 13:20, 23, NW.

Ang mga puno sang ubas kinahanglan pirme tutu-an, patubigan, kag anihon para padayon nga makapamunga. Ang pader, matahom nga ulumhan, kag payagpayag sang manugbantay nagapamatuod nga naatipan sing maayo ang ulubasan. Pamilyar ang mga Israelinhon sang trabaho sa ulubasan kag nahibaluan nila kon ano ang matabo kon pabay-an ini.—Isaias 5:1-7.

Pagkatapos maani ang mga ubas, masugod ang paghimo sing alak. Ang pinungpong nga ubas ginatasak sa daku nga suludlan ukon ginapuga sa linasan. Ang duga sini ginapabukalan para mangin pulot ukon ginapaaslom para mangin alak. Ang klima kag duta sa Israel hustuhan gid sa pagtanom sang ubas kag sa paghimo sang alak. *

Mahimo nga binulad lamang ukon pinipi nga higuera ukon igos ang nakita sang mga tawo nga wala nagaistar sa mga lugar diin nagatubo ini. Ang preska nga igos halin sa puno matam-is kag maduga. Para mapreserbar ang mga igos, kinahanglan ini ibulad kag putson. Ang “tinapay nga  pinipi nga igos” pirme ginasambit sa Biblia.—1 Samuel 25:18, NW.

Kon pihakon mo ang luto nga bunga sang granada, makita mo ang ginatos ka “gagmay nga mga prutas” nga puede na kaunon ukon himuon nga juice. Manamit gid ini kag makapaayo sa lawas. Ginapabaloran gid ini nga prutas kay ang representasyon sini makita sang una sa sidsid sang bayo sang mataas nga saserdote kag sa mga haligi sang templo ni Solomon.—Exodo 39:24; 1 Hari 7:20.

“Mga Olivo kag Dugus” Mga 60 ka beses nga ginpatuhuyan sa Biblia ang olibo, nga ginakaon kag ginakuhaan sing lana. Madamo gihapon sang katamnan sang olibo sa Israel. (Deuteronomio 28:40) Asta subong sa madamo nga komunidad, nagaupdanay ang bilog nga pamilya sa pagdugos sini kon Oktubre. Ginahampas nila ang mga sanga kag ginatipon ang nagakalahulog nga mga bunga. Ginapreserbar ini para sa konsumo sang pamilya sa bilog nga tuig ukon ginadala sa linasan para makuha ang lana. Ang matuod, ginatos ka linasan sang una nga may lainlain nga porma ang nakutkutan sang mga arkeologo. Subong, ang mga pamilya may bastante nga suplay sang berde nga lana sang olibo sa bilog nga tuig kag ang iban sini ginabaligya nila. Luwas nga ginabutang ini sa pagkaon, ang lana sang olibo ginagamit man nga kosmetiko ukon gatong sa mga suga.

Ang dugos nga ginsambit ni Moises mahimo nga dugos sang putyukan ukon pulot sang date kag ubas. Ang dugos nga naghalin sa sini nga mga prutas ginagamit gihapon nga pangpatam-is. Pero maathag nga ang dugos nga ginsambit sa kasaysayan ni Samson kag ni Jonatan sa Biblia naghalin sa putyukan. (Hukom 14:8, 9; 1 Samuel 14:27) Sining karon lang, sobra sa 30 ka balay sang putyukan ang nadiskobrehan sa Tel Rehov sa naaminhan nga Israel. Ginapakita sini nga ang pagsagod sang putyukan ginahimo na sa Israel halin sang panahon ni Solomon.

Subong, kon maglagaw ka sa mga merkado sa Israel, diin may mga panaderya kag mga puesto sang mga prutas kag mga ulutanon, makita mo ang bugana nga suplay sining pito ka patubas sa lainlain nga porma. Pero pila lamang ini sa tuman kadamo nga produkto sa sini nga lugar. Bangod sa moderno nga pamaagi sang pagpanguma, mahimo na mapatubo diri ang mga tanom nga sadto sa iban lang nga lugar nagatubo. Ining bugana nga patubas nagapamatuod nga ini nga lugar ‘maayo nga duta.’—Numeros 14:7.

[Nota]

[Retrato sa pahina 11]

Trigo

[Retrato sa pahina 11]

Sebada

[Retrato sa pahina 12]

Ubas

[Retrato sa pahina 12, 13]

Higuera

[Retrato sa pahina 12]

Granada

[Retrato sa pahina 13]

Olibo

[Retrato sa pahina 13]

Dugos