Nahibaluan Mo Bala?

Ngaa pitaw ang ginpakaon sang Dios sa mga Israelinhon sa kamingawan?

▪ Sa tapos mahilway ang mga Israelinhon sa Egipto, duha ka beses sila nga bugana nga gin-amanan sang Dios sing karne sang pitaw.—Exodo 16:13; Numeros 11:31.

Ang pitaw gamay nga pispis, nga mga 18 sentimetros lamang kag nagabug-at sing 100 gramos. Nagamuad sila sa lainlain nga lugar sa nakatundan nga Asia kag Europa. Bangod nagasaylosaylo ang mga pitaw, ara sila sa Aminhan nga Aprika kag Arabia kon tigtulugnaw. Nagaagi sila sa sidlangan nga baybayon sang Dagat Mediteraneo kag sa Sinai Peninsula.

Suno sa The New Westminster Dictionary of the Bible, ang mga pitaw “maayo kag madasig maglupad, kag nagapauyon sa hangin; pero kon maglain ang direksion sang hangin, ukon kon makapoy ang mga pispis bangod sa madugay nga paglupad, nagakahulog sila sa duta kag daw lipong na.” Antes maglupad liwat, nagapahuway sila sing isa ukon duha ka adlaw sa duta, gani mahapos sila dakpon. Sang ika-20 nga siglo, ang Egipto nagaeksport sing mga tatlo ka milyon nga pitaw kada tuig para kaunon.

Pareho nga tigpamulak sang ginpakaon sang Dios ang mga Israelinhon sang pitaw. Bisan pa pirme sadto nagaagi ang mga pitaw sa Sinai, ginpahanabo ni Jehova nga ‘maghuyop ang hangin’ para dalhon ini nga mga pispis sa kampo sang mga Israelinhon.—Numeros 11:31.

Ano ang “kapiestahan sang pagdedikar” nga ginsambit sa Juan 10:22?

▪ Ang tatlo ka kapiestahan nga ginsugo sang Dios nga selebrahon sang mga Judiyo amo ang Kapiestahan sang Tinapay nga Wala sing Pangpakumbo sa umpisa sang tigpamulak, Kapiestahan sang Pentecostes sa ulihi nga bahin sang tigpamulak, kag Kapiestahan sang Pagtipon sa tigragas. Pero ang kapiestahan nga ginsambit sa Juan 10:22 ginahiwat sa “tigtulugnaw” bilang pagdumdom sa pagdedikar liwat sang templo ni Jehova sang 165 B.C.E. Ginahiwat ini sing walo ka adlaw, umpisa sa ika-25 nga adlaw sang bulan sang Chislev, malapit sa winter solstice. Paano ini nagsugod?

Sang 168 B.C.E., gintinguhaan sang Seleucid nga manuggahom sang Siria nga si Antiochus IV (Epiphanes) nga dulaon ang pagsimba kag kustombre sang mga Judiyo. Nagpatindog sia sing pagano nga altar sa ibabaw sang altar sa templo ni Jehova sa Jerusalem, diin naghalad sia para kay Zeus nga dios sang mga Griego.

Bangod sini nga hitabo, nagrebelde ang mga Macabeo. Nabawi sang Judiyo nga lider nga si Judas Maccabaeus ang Jerusalem sa mga Seleucid kag ginguba niya ang pagano nga altar kag nagtukod sing bag-o. Eksakto tatlo ka tuig sa tapos una nga ginhigkuan ang altar, gindedikar liwat ni Judas kay Jehova ang natinluan nga templo. Sugod sadto, ining “kapiestahan sang pagdedikar” (Hebreo, chanuk·kahʹ) ginaselebrar kon Disiembre sang mga Judiyo. Subong, ini nga kapiestahan ginatawag nga Hanukkah.

[Retrato sa pahina 14]

Laragway ni Judas Maccabaeus, Lyon, 1553

[Picture Credit Line sa pahina 14]

Halin sa libro nga Wood’s Bible Animals. 1876