Malu masha hpe rap ra ai hku n sha yang, hkamja lam hpe hkra machyi chye ai. Ramma aten hta hkam kaja lam n nga jang, asak kaba wa ai shaloi hta mung kaja na n rai sai. Dai majaw, hkamja lam jaw ai malu masha ni hpe htap htuk hkra sha ai arawn alai gaw kaja ai.

•  Malu masha hpe rap ra hkra sha ai ngu ai gaw hpa rai kun?

•  Malu masha hpe rap ra hkra gara hku sha na kun?

•  Ramma shada tsun ai lam

Chyum Laika hta anhte hpe “hkam sharang chye ai wa” byin na matu tsun da ai. Dai hta anhte a malu masha sha ai arawn alai mung lawm ai. (1 Timohti 3:11, NW) Dai npawt tara hpe myit hta matsing da nna, ndai lam ni hpe chye da ai gaw kaja ai . . .

• Rap ra ai malu masha ngu ai hta malu masha hpan amyu myu lawm ai. Malu masha hpan 5 hta, nga chyu kaw na shapraw tawn da ai sha hpa ni, shan dat, namsi namsaw, nam law namlap hte nsi naisi ni lawm ai. Masha nkau mi gaw weight jahkrat na matu, dai malu masha hpan ni kaw na lahkawng, masum hpe n sha ai sha nga ma ai. Dai hku galaw yang, hkum hkrang hta ra kadawn ai lusha n-gun yawng hpe n lu la sai.

  Ndai hku chyam yu u: Malu masha ni kaw na lu la na akyu ni hpe tam sawk sagawn yu u. Sarawun hpe san yu u. Ga shadawn:

  Shat naw dat (carbohydrate) gaw n-gun byin shangun ai. Shan dat (protein) gaw ana ahkya ni hpe ninghkap ya ai, shanzam (tissue) ni hpe nnan bai byin wa na matu hte bai garam lu na matu karum ya ai. Sau nkau mi a ram daw re ai shadang gaw salum ana byin chye ai masa hpe shayawm ya lu nna, ra kadawn ai n-gun atsam hpe lu shangun ai.

  “Malu masha hpan yawng hpe sha na matu shakut ai. Grai dwi ai baw, kalang ta jang sha lu na matu galaw da ai lusha (ready made) ni hpe, kalang marang sha ai gaw shoihpa nga ai ngu nna ngai n shadu ai. Raitim, dai ni hpe ayan na gaw n sha ging ai. Gara shara hta mi raitim, rap ra ai lam nga ai gaw kaja ai.”—Barenda.

• Rap rap ra ra sha ai gaw ladu shalai n byin shangun ai. Dai hta, ra rawng ai daram n sha ai, ladu lai hkra sha ai, tinang ra sharawng ai lusha hpe ayan na koi ai lam ni lawm ai.

  Ndai hku chyam yu u: Shata mi laman tinang sha ai lusha ni hpe matsing da u. Lahta kaw lawm ai ladu lai ai lam ni kaw nna gara lam hpe kade lang galaw hkrup ai kun? Malu masha hpe rap rap ra ra sha na matu, gara hku galai shai ra na kun?

  “Kelori (calorie) grai law hkra sha hkrup ai shani nga ai zawn, kachyi mi sha sha ai shani ni mung nga ai. Hpang de gaw, kelori kade ngu ai hpe n hti na matu, ladu lai hkra n sha na matu, tinang hkru sai ngu hkamsha ai hte matut n sha na matu dawdan kau ai. Aten jaw ra ai raitim, ya chyawm gaw rap rap ra ra chye sha taw sai.”—Hale.

• Shawng myit da u. “Shakut sharang ai wa a myit mamyit gaw, law htam wa na lam rai nga ai” nga nna Chyum Laika hta tsun da ai. (Ga Shagawp 21:5) Hkamja lam jaw ai malu masha hpe sha ai akyang nga hkra, hkam kaja hkra gara hku sha na ngu ai hpe tau hkrau myit da ra ai.

  “Hkamja lam hte htap htuk ai malu masha sha na matu, tau hkrau lajang da ra ai. Ngut nna, nta kaw sha shadu sha ai. Dai hku galaw na matu loi gaw n loi tim, grai akyu jaw ai. Gumhpraw hpe mung hkyam sa shangun ai.”—Tawmat.

• N kaja ai lusha hpe kaja ai lusha hte galai kau u. “Hpaji madung hte chye ginghka ai myit rawng nga u” ngu nna Chyum Laika hta tsun da ai. (Ga Shagawp 3:21) Tatut akyu jaw ai hpaji gaw, nang hte htap htuk ai malu masha hpe gara hku sha ra na ladat hpe tam mu na matu, hkamja na matu sha ai akyang nga na matu karum ya na re.

  “Ngai gaw shani shagu, hkamja lam n jaw ai n kaja ai lusha hpe kaja ai lusha hte galai kau lu hkra shakut ai. Ga shadawn, dwi ai baw lusha sha na malai, magaw si langai hpe sha kau ai. Kade n na yang, hkamja lam hte n htuk ai malu masha law law hpe shani shagu koi kau lu wa ai.”—Kiya.

• Ram daw sha myit mada u. “Kabu gara ai hte shat sha u” ngu nna Chyum Laika hta tsun da ai. (Hpaji 9:7) Rap rap ra ra sha ai majaw, lusha sha yang n pyaw ai baw, sha dat ai lusha yawng a matu myit tsang taw ai baw n byin ging ai. Weight jahkrat na matu ra yang pyi, yaw shada lam gaw hkam kaja na matu re ai hpe dum u. Ram daw sha myit mada u.

  “Ngai pong 30 daram hkrat mat ai. Ndai laman, ngai kawsi n hkam ai, malu masha hpan ni kaw na langai ngai hpe n sha ai sha mung n nga ai. Dwi ai baw sha hkrup ai majaw mara nga na ngu nna mung n mu mada ai. Weight jahkrat na matu lawan wan galaw lu na n re ai hpe ngai chye ai. Lusha sha ai akyang hpe she galai shai ra na re ngu nna myit la ai.”—Melani.