ENOKI zingaka bamvula mingi. Yo lenda vanda mpasi na kundima, kansi yandi zingaka bamvula kiteso ya 365. Bamvula yai me luta mbala iya bamvula yina bantu ke zingaka bubu yai. Kansi kana beto fwanisa yo ti bamvula yina bantu vandaka kuzinga na ntangu na yandi, Enoki vandaka mpenza ve mununu. Na ntangu yina (bamvula kuluta 5 000 me luta), bantu vandaka kuzinga mingi kibeni kuluta na bilumbu na beto. Adami muntu ya ntete vandaka ti bamvula kuluta nkama sambanu ntangu Enoki butukaka, mpi na nima Adami zingaka diaka bamvula nkama tatu. Bana ya nkaka ya Adami zingaka nkutu bamvula mingi kuluta. Yo yina, ntangu Enoki vandaka ti bamvula 365, yo lenda vanda nde yandi vandaka ntete ngolo bonso muntu yina ta zinga diaka bamvula mingi. Kansi, yo salamaka ve mutindu yina.

Yo ke monana nde Enoki kele na kigonsa ya nene. Yindula mutindu yandi ke baka ntinu. Yandi ke kuka ve kuvila mutindu bantu yina yandi me katuka kuzabisa nsangu ya Nzambi me sala mambu. Bantu yango me wa makasi ya ngolo. Bo me menga yandi. Bo me buya nsangu na yandi mpi me vweza Nzambi yina tindaka yandi. Bo lenda nwanisa ve Yehowa Nzambi ya Enoki, kansi bo lenda nwanisa Enoki! Ziku Enoki vandaka kuyindula kana yandi ta mona diaka dibuta na yandi. Keti yandi vandaka kuyindula nkento na yandi, bana na yandi ya bankento, Metusela mwana na yandi ya bakala, to Lameki ntekolo na yandi? (Kuyantika 5:21-23, 25) Keti yo vandaka nsuka na yandi?

Biblia ke tuba ve mambu mingi ya me tala Enoki. Yo ke tubila yandi na mikanda tatu mpamba. (Kuyantika 5:21-24; Baebreo 11:5; Yude 14, 15) Kansi, mambu yina baverse yango ke tuba ke sadisa beto na kubakisa nde yandi vandaka ti lukwikilu ya ngolo. Keti nge kele ti dibuta? Keti nge me nwaninaka dezia mambu yina nge me zaba nde yo kele mbote? Kana mpidina, nge lenda baka malongi mingi na lukwikilu ya Enoki.

Ntangu Enoki butukaka, bantu vandaka kusala mambu ya mbi mingi. Yo vandaka ndonga ya nsambwadi ya bantu katuka na Adami. Ya kieleka, bantu vandaka pene-pene kibeni ya kimuntu ya kukuka yina Adami ti Eva vidisaka, yo yina bo vandaka kuzinga bamvula mingi. Ata mpidina, bikalulu na bo mpi kimpeve na bo vandaka mbi mpenza. Mubulu vandaka mingi. Yo yantikaka na ndonga ya zole ya bantu, ntangu Kaini fwaka mpangi na yandi Abele. Yo ke monana nde mwana mosi ya Kaini kudikumisaka nde yandi vandaka muntu ya nku mpi ya mbi kuluta Kaini. Na ndonga ya tatu ya bantu, diambu ya nkaka ya mbi yantikaka. Bantu yantikaka kubinga zina ya Yehowa, kansi yo vandaka ve sambu na kusambila yandi na mutindu ya luzitu. Yo ke monana nde bo vandaka kusadila zina ya santu ya Nzambi na mutindu ya kuvweza mpi ya kukonda luzitu.—Kuyantika 4:8, 23-26.

Ziku lusambu yai ya mbi vandaka mpi kusalama mingi na ntangu ya Enoki. Ntangu Enoki yelaka, yo lombaka nde yandi pona. Keti yandi zolaka kusala mambu yina bantu mingi ya ntangu na yandi vandaka kusala? To keti yandi zolaka kusosa Yehowa, Nzambi ya kieleka, yina salaka zulu ti ntoto? Yo fwete vanda nde yandi waka disolo ya Abele, yina fwaka sambu yandi vandaka kusambila Yehowa na mutindu yina Yehowa vandaka kuzola mpi yo simbaka mpenza ntima na yandi. Enoki bakaka lukanu ya kusala bonso Abele.  Kuyantika 5:22 ke songa beto nde: “Enoki landaka kutambula ti Nzambi ya kieleka.” Bangogo yai ya kuyituka ke monisa nde Enoki vandaka muntu mosi ya mbote yina zingaka na nsi-ntoto mosi ya mbi. Yandi kele muntu ya ntete yina Biblia ke tubila mutindu yina.

Kaka verse yina ke tuba nde Enoki landaka kutambula ti Nzambi na nima ya kubuta mwana na yandi Metusela. Beto ke bakisa nde Enoki kumaka ti dibuta ntangu yandi vandaka ti bamvula kiteso ya 65. Yandi vandaka ti nkento, kansi Biblia ke pesa ve zina na yandi. Yandi vandaka mpi ti bana mingi “ya babakala ti ya bankento.” Kana tata mosi ke zola kutambula ti Nzambi na ntangu yandi ke sansa bana na yandi mpi ke lungisa bampusa na bo, yandi fwete lungisa bampusa ya dibuta na yandi na mutindu yina Nzambi ke zolaka. Enoki bakisaka nde Yehowa vandaka kuvingila nde yandi kangama na kwikama yonso ti nkento na yandi. (Kuyantika 2:24) Mpi yandi salaka yonso sambu na kulonga bana na yandi mambu ya Yehowa Nzambi. Inki salamaka na nima?

Biblia ke pesa ve bantendula mingi na diambu yai. Yo ke tuba ve ata kima mosi sambu na lukwikilu ya Metusela mwana ya Enoki yina zingaka bamvula mingi kuluta bantu yonso yina Biblia ke tubilaka mpi yina fwaka na mvula yina Mvula ya Ngolo nokaka. Kansi, Metusela butaka Lameki. Lameki zingaka nsungi mosi ti nkaka na yandi Enoki bamvula kuluta nkama. Ntangu Lameki yelaka, yandi kumaka ti lukwikilu ya ngolo. Yehowa pesaka yandi mpeve sambu yandi tuba mbikudulu mosi sambu na Noa, mwana na yandi, mpi mbikudulu yango lunganaka na nima ya Mvula ya Ngolo. Bonso Enoki, papa ya nkaka na yandi, Noa tambulaka ti Nzambi. Noa monaka ve Enoki, kansi Enoki bikilaka yandi dikabu mosi ya nene. Ziku muntu tubilaka yandi dikabu yina vandaka papa na yandi Lameki, to nkaka na yandi Metusela, to mbala ya nkaka Yaredi, papa ya Enoki, yina fwaka ntangu Noa vandaka ti bamvula 366.—Kuyantika 5:25-29; 6:9; 9:1.

Yindula mutindu Enoki swaswanaka ti Adami. Adami vandaka muntu ya kukuka, kansi yandi salaka masumu mpi me bikilaka bana na yandi kikalulu ya kukolama mpi bampasi. Enoki vandaka muntu ya kukonda kukuka, kansi yandi tambulaka ti Nzambi mpi me bikilaka bana na yandi lukwikilu. Ntangu Adami fwaka, Enoki vandaka ti bamvula 308. Keti dibuta ya Adami dilaka nkaka na bo yina vandaka kusosa kaka mambote na yandi? Beto me zaba ve. Kima ya beto me zaba kele nde Enoki “landaka kutambula ti Nzambi ya kieleka.”—Kuyantika 5:24.

Kana nge kele ti dibuta, tadila malongi yina nge lenda baka na lukwikilu ya Enoki. Yo kele mfunu na kulungisa bampusa ya kinsuni ya dibuta na nge, kansi bampusa ya kimpeve kele mfunu mingi kuluta. (1 Timoteo 5:8) Nge lenda lungisa bampusa yai ya kimpeve na mambu ya nge ke tuba mpi ya nge ke sala. Kana nge pona na kutambula ti Nzambi mutindu Enoki salaka mpi nge bika nde bansiku ya Nzambi kutwadisa luzingu na nge, nge mpi ta bikila dibuta na nge mbandu ya kuluta mbote yina bo ta landa.

Ziku Enoki vandaka kumona nde yandi mpamba vandaka muntu ya lukwikilu na nsi-ntoto yina bantu vandaka ve ti lukwikilu. Keti Yehowa Nzambi na yandi vandaka kumona yandi? Ee. Kilumbu mosi, Yehowa solulaka ti nsadi na yandi yai ya kwikama. Yandi pesaka Enoki nsangu ya kuzabisa bantu ya ntangu na yandi. Na mutindu yina, Nzambi kumisaka Enoki profete ya ntete yina nsangu na yandi kele na Biblia. Beto me zaba diambu yai sambu bamvula mingi na nima, Yude,  mpangi ya Yezu ya mama mosi, sonikaka na ngolo ya mpeve santu bangogo ya mbikudulu ya Enoki. *

Mbikudulu ya Enoki vandaka kutuba inki? Yo vandaka kutuba nde: “Beno tala, Yehowa kwisaka ti bamiriade na yandi ya santu sambu na kusambisa bantu yonso, mpi kubedisa bantu yonso yina ke vwezaka Nzambi sambu na bisalu na bo yonso ya kuvweza Nzambi yina bo me salaka, mpi sambu na mambu yonso ya mbi yina bansumuki yina ke vwezaka Nzambi tubaka sambu na yandi.” (Yude 14, 15) Kima ya ntete ya nge lenda mona kele nde Enoki tubaka mambu yina mbikudulu ke tuba bonso nde Nzambi me salaka yo dezia. Bambikudulu mingi yina bo sonikaka na nima salaka mpi mutindu mosi. Ngindu ya mfunu yo yai: Profete ke tubila kima mosi yina ta salama kibeni, yo yina yandi tubilaka yo bonso nde yo me salama dezia!—Yezaya 46:10.

Yo lombaka inki na Enoki sambu yandi zabisa nsangu yina, ziku ntangu yandi zabisaka yo na bantu yonso yina vandaka kuwa yo? Lukebisu yina vandaka ngolo kibeni: yo sadilaka ngogo ‘kuvweza’ mbala tatu sambu na kutubila mambi ya bantu, mambu yina bo vandaka kusala, mpi mutindu bo vandaka kusala yo. Na mutindu yina, mbikudulu yango vandaka kukebisa bantu yonso nde nsi-ntoto yina bo vandaka kuzinga vandaka kaka kubeba banda bo kulaka Adami ti Eva na kilanga ya Edeni. Nsi-ntoto yina ta fwa ntangu Yehowa ta kwisa ti “bamiriade na yandi ya santu,” disongidila bawanzio mingi kibeni ya ngolo ya me yilama sambu na bitumba, sambu na kufwa bantu ya mbi. Enoki zabisaka lukebisu yina katukaka na Nzambi kukonda kuwa boma, mpi yandi salaka yo yandi mosi. Ziku ntekolo na yandi Lameki yina vandaka ntete leke vandaka kutala mpi kuyituka kikesa na yandi. Kana yandi yitukaka, beto lenda bakisa sambu na nki.

Lukwikilu ya Enoki lenda pusa beto na kudiyula kana beto ke tadilaka nsi-ntoto yai ya beto ke zinga mutindu Nzambi ke tadilaka yo. Nsangu ya lusambisu yina Enoki zabisaka na kikesa yonso kele kaka mfunu bubu yai; yo ke tadila mpi nsi-ntoto ya bubu kaka mutindu yo vandaka kutadila nsi-ntoto na bilumbu ya Enoki. Na kuwakana ti lukebisu ya Enoki, Yehowa nokisaka Mvula ya Ngolo sambu na kufwa bantu ya nsi-ntoto yina vandaka kuvweza Nzambi na bilumbu ya Noa. Mutindu Nzambi fwaka bantu ya mbi na ntangu yina ke monisa nde yandi ta fwa bo diaka mingi kuluta na bilumbu ke kwisa. (Matayo 24:38, 39; 2 Piere 2:4-6) Kaka mutindu yo vandaka na ntangu yina, bubu yai Nzambi kele ya kuyilama ti bamiriade na yandi ya santu sambu na kupesa ndola na bantu ya nsi-ntoto yai ya ke vweza yandi. Beto yonso fwete tula dikebi na lukebisu ya Enoki mpi kuzabisa yo na bantu ya nkaka. Bantu ya dibuta na beto ti banduku na beto lenda telamina beto. Bantangu ya nkaka beto lenda kudiwa beto mosi. Kansi Yehowa yambulaka ve Enoki; yandi ta yambula mpi ve bansadi na yandi ya kwikama bubu yai!

Luzingu ya Enoki sukaka nki mutindu? Luzingu na yandi vandaka diambu mosi ya kuyituka, kansi lufwa na yandi vandaka diambu ya kuyituka kuluta. Disolo yina kele na Kuyantika ke tuba kaka nde: “Enoki landaka kutambula ti Nzambi ya kieleka. Na nima yandi vandaka diaka ve, sambu Nzambi bakaka yandi.” (Kuyantika 5:24) Na nki mutindu Nzambi bakaka Enoki? Ntumwa Polo tendulaka na nima nde: “Sambu na lukwikilu, Nzambi nataka Enoki kisika ya nkaka sambu yandi mona ve lufwa, mpi bo vandaka kumona yandi ve ata kisika mosi sambu Nzambi nataka yandi kisika ya nkaka; kansi na ntwala nde yandi nata yandi kisika ya nkaka, Nzambi taka kimbangi nde Enoki pesaka yandi kiese.” (Baebreo 11:5) Polo zolaka kutuba inki ntangu yandi tubaka nde Nzambi “nataka Enoki kisika ya nkaka sambu yandi mona ve lufwa”? Ba Biblia ya nkaka ke tubaka nde Nzambi nataka Enoki na zulu. Kansi yo kele ve kieleka. Biblia ke monisa nde Yezu Kristu vandaka muntu ya ntete yina me futumukaka mpi me kwendaka na zulu.—Yoane 3:13.

 Ebuna, nki mutindu Nzambi “nataka Enoki kisika ya nkaka” yo yina yandi ‘monaka ve lufwa’? Yo ke monana nde na mawete yonso, Nzambi katulaka Enoki na luzingu mpi nataka yandi na lufwa; Nzambi salaka mpidina sambu Enoki kumona ve mpasi ya lufwa. Kansi ntete, “Nzambi taka kimbangi nde Enoki pesaka yandi kiese.” Inki mutindu? Na ntwala nde yandi fwa, yo lenda vanda nde Nzambi songaka Enoki mbona-meso mosi; ziku yo vandaka kusonga yandi nde ntoto me kuma paladisu. Ntangu Enoki monaka diambu yai ya kieleka yina monisaka nde Yehowa me ndima yandi, yandi fwaka. Ntangu ntumwa Polo sonikaka mambu ya me tala Enoki ti babakala mpi bankento ya nkaka ya kwikama, yandi tubaka nde: “Sambu na lukwikilu, bantu yai yonso fwaka.” (Baebreo 11:13) Na nima, ziku bambeni na yandi vandaka kusosa nitu na yandi, kansi ‘bo vandaka kumona yo ve ata kisika mosi.’ Mbala ya nkaka Yehowa vidisaka yo sambu na kukanga bantu nzila ya kubebisa yo to ya kusadila yo sambu na lusambu ya luvunu. *

Ti baverse yai na mabanza, beto meka kuyindula mutindu luzingu ya Enoki sukaka. Meka kumona diambu yai na mabanza, kansi kuvila ve nde yo kele kaka bangindu. Enoki ke baka ntinu, yandi me lemba kibeni. Bantu ya ke niokula yandi ke landa yandi. Bo me wa makasi sambu na nsangu yina yandi me zabisa bo nde Nzambi ta pesa bo ndola. Enoki me mona kisika mosi ya kubumbana mpi me pema fioti. Kansi yandi me zaba nde yandi ta kuma ve ntama. Kubika fioti bo ta fwa yandi na nku yonso. Ntangu yandi ke pema, yandi me samba Nzambi na yandi. Na nima, yandi kumaka kibeni na ngemba. Yandi monaka mbona-meso mosi yina vandaka pwelele mpenza na mpila nde Enoki kudimonaka na mbona-meso yango, ebuna yo nataka yandi ntama kibeni.

Yindula nde yandi ke mona nsi-ntoto mosi ya me swaswana kibeni ti nsi-ntoto yina yandi vandaka kuzinga. Yandi ke monana nde yo kele kitoko bonso kilanga ya Edeni, kansi basherube yina ke kanga bantu nzila ya kukota kele ve. Babakala ti bankento vandaka mingi, mpi bo yonso vandaka ti mavimpi ya mbote mpi bo vandaka ngolo bonso baleke. Bo vandaka na ngemba. Kimbeni vandaka ve mpi bo vandaka ve kuniokula bantu sambu na lusambu na bo, mutindu Enoki kutanaka ti yo. Enoki monaka nde Yehowa ke zolaka yandi, yandi ke bwisa yandi ntima, mpi ke ndima yandi. Yandi ndimaka nde yo kele kisika yina yandi fwete zinga, mpi yandi ta zinga kuna. Ntangu Enoki vandaka kuwa nde yandi ke kuma na ngemba, yandi kangaka meso mpi lalaka mpongi mosi ya ngolo, ya kukonda ndosi.

Tii bubu yandi me bikalaka na mpongi ya lufwa mpi Yehowa Nzambi me bumbaka yandi na mabanza na yandi ya kukonda ndilu. Mutindu Yezu silaka na nima, kilumbu ta kwisa ntangu bantu yonso yina kele na mabanza ya Nzambi ta wa ndinga ya Kristu mpi ta basika na maziamu. Ntangu bo ta kangula meso, bo ta mona nsi-ntoto mosi ya kitoko mpi ya ngemba.—Yoane 5:28, 29.

Keti nge ta zola kuvanda na nsi-ntoto yina? Yindula kiese ya kukutana ti Enoki. Yindula mambu ya mbote yina yandi ta songa beto! Yandi ta songa beto kana mambu ya beto ke yindula sambu na bantangu ya nsuka ya luzingu na yandi salamaka mutindu yina to ve. Kansi bubu yai kele ti kima ya kuluta mfunu ya beto fwete longuka na mbandu na yandi. Na nima ya kutubila Enoki, Polo tubaka nde: “Kukonda lukwikilu muntu lenda pesa ve Nzambi kiese.” (Baebreo 11:6) Yai kikuma ya ngolo kibeni sambu beto yonso kulanda mbandu ya lukwikilu mpi ya kikesa ya Enoki!