ဖဲ လါမ့ၤ ၂၃, ၂၀၂၂ န့ၣ်​ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ အတၢ်ကရၢကရိ (WHO) ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ခီဖျိလၢ ခိၤရိၤနၤတၢ်ဆါအဃိ ပှၤသံအိၣ်ဝဲ ၆.၂၇ ကကွဲၢ်. ဖဲလါမ့ၤ ၅, ၂၀၂၂ န့ၣ်​ WHO ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤသံအနီၣ်ဂံၢ် ဘၣ်ဆၣ်​ နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ ပှၤသံအိၣ်အါန့ၢ်ဒံး နီၣ်ဂံၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒံး. ဒီးအတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “ဖဲ ၂၀၂၀ ဒီး ၂၀၂၁ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ ပှၤသံလၢ ခိၤရိၤနၤ အဃိ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆါလၢ အပိာ်ထွဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢ ခိၤရိၤနၤ ဘၣ်အီၤအဃိန့ၣ်​ ခဲလၢာ်ကအိၣ်ဝဲ ၁၄.၉ ကကွဲၢ်.” ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ အလီၤသးအုးတခါအံၤန့ၣ်​ လံာ်စီဆှံတဲဝဲတၢ် အိၣ်တမံၤမံၤဧါ.

•    ယ့ၣ်ၡူးတဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ “လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်အပူၤ” န့ၣ်​ တၢ်ဆါသံသတြိာ်ကအိၣ်ထီၣ်.—လူၤကၣ်​ ၂၁:၁၁; ၂ တံၤမသ့း ၃:၁.

 တၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲန့ၣ်​ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်​ လၢပစိၤခဲအံၤ. ဒ်သိး နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်အဂီၢ် ဖးကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ် ‘‘မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်အပူၤ’ လၢအမ့ၢ် ‘တၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်’ အတၢ်ပနီၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.”

•    “တၢ်မၤမုာ်ခဲလၢာ် အကစၢ် . . . မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ ပှၤလၢ တၢ်မၤကွၢ် ခဲလၢာ်အပူၤလီၤ.”—၂ ကရံၣ်သူး ၁:၃, ၄.

 ပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ်​ တၢ်သးအုး ခီဖျိလၢ ပှၤလၢအအဲၣ်ဝဲတဖၣ်​ သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤ အဃိန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ လၢလံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်. ဖးကွၢ်အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဖဲ “နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်လီၤသးအုးန့ၣ်​ နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်” ဒီး “တၢ်မၤစၢၤ အဂ့ၤကတၢၢ် လၢပှၤလၢအသးအုးတဖၣ်အဂီၢ်.”

•    “နဘီနမုၢ်န့ၣ်​ မ်အဟဲတက့ၢ်. ဒ်လၢမူခိၣ်အသိးန့ၣ်​ မ်တၢ်မၤအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢစ့ၢ်ကီး ဒ်နတၢ်ဘၣ်သး အိၣ်ဝဲအသိးတက့ၢ်.”—မးသဲ ၆:၁၀.

 တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်​ “ကစၢ်ယွၤ အဘီအမုၢ်” ကမၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အဃိ “ပှၤလၢ အအိၣ်လၢကီၢ်ပူၤန့ၣ်​ တတဲလၢ “ယဆိးက့” နီတဂၤဘၣ်.” (မၢ်ကူး ၁:၁၄, ၁၅; ယၡါယၤ ၃၃:၂၄) ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ် ဒီးတၢ်လၢအကမၤန့ၢ်ပှၤတဖၣ်အဂီၢ် ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူလၢအမ့ၢ် ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

 ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါနၤလၢ နကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒ်သိးနၤဒီး နဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုး လၢလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ ဒီးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ လၢအဂ့ၤဒိၣ်မးတဖၣ်.