Kal idhi e weche manie iye

Kal idhi kama ochanie weche mantie

Osuru Be En Gima Dwarore ni Ochul?

Osuru Be En Gima Dwarore ni Ochul?

Osuru Be en Gima Dwarore ni Ochul?

JI MANG’ENY ok ohero chulo osuru. Gineno ni osuru ma gichulo iketho nikech ok ti kode kaka owinjore, iwuondogi, kendo ikwalogi e wang’gi. Kata kamano, jomoko to ok chul osuru nikech gineno ni itiyo gi osuru ma gichulo e yore maricho. Ka ginyiso gimomiyo ok gidwar chulo osuru, jomoko modak e taon moro e Middle East nowacho kama: “Ok wabi chulo pesa minyiewogo risasi minegogo nyithindwa.”

Paro machalo kamago onya kendo ok gin paro manyocha eka ochakore. Kane owacho gimomiyo chunye ne ok oyiene chulo osuru, jatend din mar Hindu miluongo ni Mohandas K. Gandhi nowacho kama: “Ng’ato ang’ata mariwo lwedo Sirkal mitayo gi jolweny—bed ni oriwo lwedo e yo ma achiel kachiel kata ooyo—riwore e timo richo. Bed ni gin jomadongo kata jomatindo, gitimo richo ka gigolo pesa makonyo Sirkandno.”

Kamano bende, Ja filosofi miluongo ni Henry David Thoreau ma nodak e senchari mar 19 nowacho ni nikech noneno ni en richo riwo lweny lwedo, ne ok obi chulo osuru ma ne dhi konyo lweny. Nopenjo niya: “Be nitie kinde moro amora ma raia onego owe jolos chik ong’adne weche ma en owuon ema onego ong’ad kaluwore gi kaka oneno e chunye? Ka en kamano, to kare chuny maiye ma ochwego dhano onego oti kinde mage?”

Wachni omako Jokristo, nimar Muma wacho maler ni onego gitim gik moko duto e yo mamiyo gisiko gi chuny maler. (2 Timotheo 1:3) To komachielo, Muma oyie ni sirkal nigi ratiro mar solo osuru. Muma wacho kama: “Ng’ato ka ng’ato mondo owinj jo man gi teko mar loch. Nikech onge teko mak mana ma Nyasaye oketo; tekogo mantie, Nyasaye noketogi. E momiyo onego iwinji, ok nikech mirima kende, to bende nikech e chunyi ing’eyo ni mano owinjore. Ma bende e gi momiyo ugolo osuru, nikech jo man gi teko gin jotich Nyasaye, kendo giketore ni tijego. Miuru ji duto gi mowinjore giyudi; osuru umi jogol osuru.”—Jo Rumi 13:1, 5-7.

Kaluwore gi gima Muma wachono, Jokristo mokwongo nong’ere ahinya kaka joma oikore chulo osuru kata nobedo ni pesa mang’eny kuom osurugo ne itiyogo e siro weche lweny. Kamano bende e kaka Joneno mag Jehova me kindegi timo. * Ang’o momiyo Jakristo chulo osuru, to osurugo itiyogo e yore maok oyiego? Be onego Jakristo owe luwo gima chunye maiye wacho kodok korka chulo osuru?

Kaka Chunywa Maiye Mulo Wach Osuru

Ber ng’eyo ni moko kuom pesa mag osuru ma ne ochik Jokristo mokwongo mondo ochul, ne dhi siro weche lweny. Mani e wach sie mamulo chuny maiye ma ne omiyo joma chalo kaka Gandhi kod Thoreau otamre chulo osuru.

Ng’e ni Jokristo ne luwo chik manie bug Jo Rumi sula mar 13 ok mana ni mondo kik kumgi, to bende nikech ‘chunygi nong’eyo ni mano owinjore.’ (Jo Rumi 13:5) Kuom adier, chuny maiye mar Jakristo chike mondo ochul osuru, kata ka pesago itiyogo e gik ma Jakristo owuon okwedo. Mondo weche ariyogi manenore ni tuomore owinjrenwa maber, nyaka wang’e wach moro maduong’ kuom kaka chunywa maiye, ma en gima nyisowa ka watimo maber kata marach, tiyo.

Ng’ato ka ng’ato nigi chuny maiye ma kamano, kaka Thoreau bende nofwenyo, kata kamano ok en adier ni inyalo gene kinde duto. Mondo wamor Nyasaye, chunywa maiye nyaka tieg e yo mowinjore gi chike Nyasaye. Dwarore ni watim lokruok ding’eny e yo mwaparogo kendo mwanenogo gik moko mondo owinjre gi mar Nyasaye, nimar pache ni malo moloyo marwa. (Zaburi 19:7) Omiyo, onego watem ng’eyo kaka Nyasaye neno sirkande mag dhano. Onenogi nade?

Waneno ni jaote Paulo noluongo sirkande mag dhano ni “jotich Nyasaye.” (Jo Rumi 13:6) Mano tiende nang’o? Tiende en ni girito oganda kendo gitimonegi tije mochuno. Kata mana e sirkande ma mibadhi otakie, nitie chenro mag oro barupe, bedo gi skunde, nego mach, kaachiel gi neno ni ji luwo chike moketi. Kata obedo ni Nyasaye ong’eyo maber kaka loch mag dhano orem, pod oweyogi mondo gibedie kuom kinde kendo ochiko ni wachul osuru mondo wanyisgo luor ne chenro mare mar weyo sirkande ma kamago oloch e wi dhano.

Kata kamano, Nyasaye oweyo sirkande mag dhano mondo oloch mana kuom kinde machuok. Odwaro gologi duto mondo Pinyruodhe me polo ema okaw kargi kendo otiek gik maricho duto ma loch mag dhano osetimo kuom higini duto. (Daniel 2:44; Mathayo 6:10) Kata kamano, gie kindegi, Nyasaye ok oseyie ne Jokristo ng’anjo ne sirkal kuom tamore chulo osuru kata ng’anjo e yo moro amora.

To nade kapo ni pod in gi paro kaka ma ne Gandhi nigo ni chulo osuru makonyo e weche lweny en richo? Mana kaka chung’ kama oting’ore malo konyowa neno alworawa e yo maber, kamano bende e kaka ng’eyo yo mamalo ma Nyasaye nenogo gik moko nyalo miyo wabed moikore timo lokruok mondo wane gik moko kaka onenogi. Kokalo kuom janabi Isaya, Nyasaye nowacho kama: “Kaka polo oyombo piny, e kaka yorena oyombo yoreu, kendo parona oyombo parou.”—Isaiah 55:8, 9.

Be Omigi Ratiro mar Chiko Yiero Duto mag Dhano?

Puonj ma Muma chiwo kuom wach chulo osuru ok onyiso ni sirkande mag dhano nigi ratiro mar chiko gik moko duto e ngima joma gitelonegi. Yesu nopuonjo ni Nyasaye oketo tong’ ne loch ma sirkal nigo e wi dhano. Kane openje kabe en gima kare e wang’ Nyasaye mondo ji ochul osuru ne sirkal mar Rumi, Yesu nodwoko e yo mang’ula niya: “Miuru Kaisar gi Kaisar, kendo gi Nyasaye miuru Nyasaye.”—Mariko 12:13-17.

Sirkande—ma ema iluongo ni “Kaisar”—ema goyo pesa kendo gin ema gichiko nengo ma pesa nigo. Omiyo, e wang’ Nyasaye gin gi ratiro mar kwayo ni oduoknegi pesago e yor osuru. Kata kamano, Yesu nonyiso ni onge riwruok moro amora mar dhano ma nigi ratiro kuom ‘gige Nyasaye,’ tiende ni ratiro mar chiko ngimawa koda lamowa. Ka chike dhano tuomore gi chike mag Nyasaye, Jokristo ‘onego owinj Nyasaye moloyo winjo dhano.’—Tich Joote 5:29.

Ndalogi, Jokristo nyalo winjo marach kuom kaka itiyo gi osuru ma gichulo, kata kamano, ok gitem chiko kata donjore gi sirkal kuom ng’anjonegi kata tamruok chulo osuru. Mano nyalo nyiso ni ok gigeno chenro ma Nyasaye oseketo mar tieko chandruoge mag dhano. Kar mano, gihore mos ka girito kinde ma Nyasaye oseketo mar kelo lokruok e ngima dhano kokalo kuom loch mar Yesu Wuode, ma nowacho niya: “Pinyruodha ok mar piny ka.”—Johana 18:36.

Ber Mabedoe Kuom Luwo Gima Muma Puonjo Kuom Wach Osuru

Inyalo yudo ber mathoth kuom yie luwo puonj ma Muma chiwo kuom wach chulo osuru. Ok ibi yudo kum mayudo joma ketho chik, kata ok ibi luor ni sirkal biro maki. (Jo Rumi 13:3-5) To moloyo, ibiro bedo gi chuny maler e nyim Nyasaye kendo miye luor kuom luwo chik. Kata obedo ni inyalo yudo ni seche moko ibedo gi pesa matin moloyo joma ok chul osuru kata mawuondo sirkal kodok korka wach osuru, inyalo geno singo mar Nyasaye ni obiro rito jogo momakore kode. Daudi jandik Muma noketo wachno niya: “Nabedo nyathi, to koro ati; to ok aseneno ng’at matir kojwang’, kata kothe ka kwayo ji chiemo.”—Zaburi 37:25.

To mogik, ng’eyo kendo luwo kaka Muma chikowa kuom wach chulo osuru biro konyi ibed gi paro koda chuny mokuwe. Nyasaye ok bi kumi kuom gik maricho ma sirkal timo gi pesa mag osuru michulo, mana kaka chik ok bi luwi kapo ni wuon ot midakie otiyo e yo marach gi pesa michule. Kane pok opuonjore adiera mag Muma, jal moro miluongo ni Stelvio ne okedo kuom higini mang’eny mondo okel lokruok e piny Ulaya ma milambo. Konyiso gimomiyo noweyo kedogo, nowacho niya: “Ne aneno gadier ni dhano ok nyal tieko mibadhi, ok nyal kelo kuwe, kata kelo riwruok madier e piny mangima. Pinyruodh Nyasaye kende ema nyalo kelo ngima maber gadier ne oganda dhano.”

Mana kaka Stelvio, ka ‘wamiyo Nyasaye gige Nyasaye,’ to wan bende wanyalo bedo gi geno ma kamano. Wabiro neno kindego ma Nyasaye nokel loch makare e piny ngima kotieko gik moko duto maricho mosebedoe nikech loch mag dhano.

[Weche moler piny]

^ par. 6 Mondo iyud weche kuom kaka Joneno mag Jehova gin jochul osuru, ne Mnara wa Mlinzi, Novemba 1, 2002, ite mar 12, paragraf 15, kod Mei 1, 1996, ite mar 16, paragraf mar 7.

[Weche manie ite 14]

Dwarore ni watim lokruok e yo mwanenogo gik moko mondo oluwre gi kaka Nyasaye nenogi nikech paro mag Nyasaye ni malo moyombo magwa

[Weche manie ite 15]

Kuom yie chulo osuru, Jokristo bedo gi chuny maler e nyim Nyasaye kendo ginyiso ni giketo genogi kuome ni obiro choponegi dwaro maggi

[Picha manie ite 14]

“Miuru Kaisar gi Kaisar, kendo gi Nyasaye miuru Nyasaye”

[En mar]

Copyright British Museum