Skip to content

Skip to table of contents

OMESODEL A SUOBEL ER A MEDAL TIA EL BABIER | A KABELMENT EL DIAK A CHELEBIRUKEL ER A CHELSEL

A Telemellel a Kabelment er a Klechad

A Telemellel a Kabelment er a Klechad

A chelebirukel el omeruul er a chelsel a kabelment a belkul a kmo a chad a ousbech er a deruchellel el di mo uchul a klungiolel. E tia el blekeradel a kmal meketeketang el leuaisei. El ua tiang, a Biblia a meskid a bleketakl el llach el merrob er a rechad er a kerrekeriil me lak lekengei el mecheluch, e tiang a ochotii el kmo a blekeradel el mengeluch a mla er ngii er a betok er a 3,500 el rak er a mla me mong. (Exodus 23:8) Me nguaisei, engdi a telemellel a kabelment a diak di el tekoi er a omengeluch e lemerekong. A lebebil er a taem e a rechad er a kabelment a merechorech a klalo er a kabelment, e dirrek el ousbech a deruchellir el meruul a tekoi el diak a llemeltir el meruul me a lechub e te merechorech a udoud er a kabelment. Te dirrek el ousbech aika el deruchellir el mo uchul e ngsebechir el olengeseu er a rechederir me a resechelirir el ngar er a chelebirukel el rolel.

Me alta e ngsebechel el mo er ngii a chelebirukel el omeruul er a chelsel a ngii di el cheldebechel er a rechad, engdi aika el omeruul a kmal blechoel el meketmokl er a chelsel a kabelment. A doltirakl er a 2013 el Global Corruption Barometer el lultebedii a Transparency International, e a rechad a omdasu el kmo aike el eim el cheldebechel el blechoel el meruul a chelebirukel a cheldebechel er a balatiks, me a rebulis, me a rengar er ngii a deruchellir er a kabelment, me a remelib a llach el ua Olbiil er a Kelulau me a dirrek el blil a kerrekeriil. Me bo dosaod a di bebil er a chais el tilobed.

  • AFRICA: Ngar er a rak er a 2013, e a bekord el 22,000 el chad er a kabelment er a South Africa a mlutaut er a llach el kirel a chelebirukel el omeruul.

  • SOUTH AMERICA: Ngar er a rak er a 2012 er a beluu er a Brazil, e a 25 el chad a mlutaut er a llach e le te rirechorech a udoud er a kabelment e ousbech el mengeluch a sengkio er a rechad. A ta er tirka el chad el mlutaut er a llach a mle chief of staff er ngike el mlo merek el president, el ngii a mle ongeru el ngarbab el chad er tia el beluu.

  • ASIA: Ngar er a Seoul er a South Korea, e a 502 el chad a mlad er a lemongkangk a klou el stoang er a rak er a 1995. Tirke el mlerriter er a uchul tia el tellemall a mlo medengei el kmo, tirke el ulemekedechor er tia el blai a milengeluch er a remengeteklel tia el beluu me te kilengei er tir el mo ousbech a mechitechut el sment el omekedechor er tia el blai e dirrek el mo diak loltirakl a llach el kirel a safety.

  • EUROPE: A Cecilia Malmström el European Commission Home Affairs Commissioner a milsaod er a chelebirukel el omeruul er a chelsel a beluu er a Europe el kmo, “ngkmal imis el klou tia el mondai.” Ngdilechelii el kmo: “A rechad er a balatiks a diak el blak a rengrir el osiik a cheldechulel el lemeterob a chelebirukel el omeruul.”

Me ngbleketakl el kmo, ngkmal meringel er a rechad el sumechokl aika el telemellel a kabelment. A professor Susan Rose-Ackerman, el semmong er a rolel a omerrob el chelebirukel a milluches el kmo, ngkirel el mo er ngii a “kmal klou el omelodech er a rolel a loruul a tekoi a rechad er a kabelment” me bo lemesmechokl tia el mondai. Me alta e tia el blekeradel a ua lak el sebechel el mesmechokl er a osenged, engdi a Biblia a ochotii el kmo a lmuut el klou el omelodech a sebechel el mo er ngii e kmal ulterekokl el mo er ngii.