Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Kakehlakahla Mouren Pwopwoud Ni Omw Kapehse Mwahu

Kakehlakahla Mouren Pwopwoud Ni Omw Kapehse Mwahu

“Meid kaperen diar mahsen pwung ni ahnsou me konehng.”​—LEP. PAD. 15:23

1. Ia duwen kapehse mwahu eh sewese mouren pwopwoud kan?

 EMEN brother nan Canada nda, “Ei mi rehn ei pwoudo kaperen sang ei mi rehn meteikan.” Brothero pil nda me eh mi rehn eh pwoudo kalaudehla ahnsou kaperen kan nan ara mour oh kamengeila ara kin dadaur ahnsou apwal akan. Emen ohl pwopwoud nan Australia ntingihedi, “Erein at pwopwoudki sounpar 11, sohte rahn ehu me I sohte kin koasoi ong ei pwoudo.” E nda me kapehse mwahu sewese ira en uhdahn likih emenemen oh ahneki mouren pwopwoud ehu me uhdahn kehlail. Emen sister nan Costa Rica ntingihedi me kapehse mwahu sewese ih oh eh pwoudo en ahneki mouren pwopwoud nsenamwahu. E nda, “E kahrehda sen karanihala Siohwa, pere kiht sang kasongosong, ehupene nin duwen pwopwoud ehu, oh kalaudehla at limpoak.”

2. Dahme kahrehda e kak apwal ong pwopwoud kan ren kapehse mwahu?

2 Ia duwe, mie kapehse mwahu nan omw mouren pwopwoud? Mehlel, ekei pak e pahn kin apwal en kapehse. Kumwa koaros soh unsek, oh amwa madamadau oh pepehm pil wekpeseng. (Rom 3:23) Ele tiahk en wasa me kumwa kohsang ie de pil mwomwen amwa tikida sohte duwepenehte. Eri mwein mwomwen amwa kapehse kin wekpeseng. Pwehki kahrepe pwukat, John M. Gottman oh Nan Silver, soun wia petehkpen mouren pwopwoud, ntingihedi me pwopwoud kan anahne nsenohki doadoahk laud ma re men kapehse mwahu oh men arail mouren pwopwoud en werei.

3. Dahme sewese pwopwoud kan en kolokol arail mouren pwopwoud en kehlail?

3 Pwopwoud ehu anahne doadoahk laud pwe ara mouren pwopwoud en kehlail. Met pahn kahrehiong ira en uhdahn peren. (Ekl. 9:9) Medewehla Aisek oh Repeka ara mouren pwopwoud me kin limpoak. (Sen. 24:67) Paipel kasalehda me ira kolokolete ara limpoak ong emenemen en kehlail mendahki ira pwopwoudkier ahnsou werei. Pwopwoud tohto rahnwet pil kin kolokolete arail mouren pwopwoud en kehlail. Dahme sewese irail? Re esehla en koasoiapene arail madamadau oh pepehm kan ni mehlel ahpw ni ahl kadek. Re kasalehda loalokong, limpoak, wahu oh aktikitik. Met kitail pahn kilang ia duwen irair pwukat ar kak sewese pwopwoud ehu en kapehse mwahu.

KASALEHDA LOALOKONG

4, 5. Ia duwen loalokong eh kak sewese pwopwoud ehu en wehwehki emenemen? Menlau kihda karasaras kan.

4 Lepin Padahk 16:20 (NW) mahsanih: “Emen me kin kasalehda me e wehwehki ire ehu pahn diar mehkot mwahu.” Mahsen en Koht kihong kitail loalokong oh erpit me kitail anahne pwehn ahneki mouren pwopwoud nsenamwahu. (Wadek Lepin Padahk 24:3.) Karasepe, Senesis 2:18 padahkihong kitail me Koht ketin wiahda liho pwehn wia sawasepen ohlo. Met wehwehki me ohl emen kin weksang lih emen, kahrehda ira kak sawaspene. Ihme kahrehda lih akan arail kin kapehse kin weksang ahn ohl akan. Pali laud en lih akan kin men koasoia arail pepehm kan, duwen aramas akan, oh dahme kin wiawi nanpwungarail. Kapehsepene ni limpoak oh mehlel kin sewese lih akan en pehm me mie me poakohng irail. Ohl tohto ele sohte men koasoia arail pepehm ahpw men koasoia dahme re kin wia, kahpwal kan oh ia duwen ar kak kamwahwihala. Ohl akan pil mwahuki ahneki pepehm en waunla.

5 Emen sister nan Britain nda, “Ei pwoudo kin men mwadang kamwahwihala kahpwal kan ahpw sohte rong ie.” E nda me met kalingeringer pwehki ihte me e mwahuki eh pwoudo en wia iei en rong ih oh song en wehwehki eh pepehm kan. Emen ohl pwopwoud ntingihedi, “Ni ahnsou me ngehi oh ei pwoudo tepin pwopwoudida, I kin medemedewehte ien mwadang kamwahwihala kahpwal kan me e ahneki.” Ahpw e esehda mwuhr me ihte me eh pwoudo mwahuki iei en rong ih. (Lep. Pad. 18:13; Seims 1:19) Ohl pwopwoud men me kasalehda loalokong ese pepehm en eh pwoudo oh eh wiewia pahn kasalehiong liho me e poakohng. E kin kasalehda ni sansal me ahn eh pwoudo madamadau oh pepehm kan kin kesempwal ong ih. (1 Pit. 3:7) Pil lih pwopwoud men me kin kasalehda loalokong kin song en wehwehki madamadau en eh pwoudo. Ni ohl oh lih pwopwoud ehu ara kin wia dahme Koht kupwurki sang ira, ira kak ahneki mouren pwopwoud me peren oh kak sawaspene oh wiahda pilipil mwahu kan.

6, 7. (a) Ia duwen Eklesiasdes 3:7 eh kak sewese pwopwoud ehu en kasalehda loalokong? (b) Ia duwen lih pwopwoud men eh kak kasalehda loalokong ni eh koasoiong eh pwoudo? Dahme ohl pwopwoud men anahne nantihong wia?

6 Pwopwoud ehu anahne ese me mie “ahnsoun nennenla oh ahnsoun mwoarongada.” (Ekl. 3:7) Emen sister me pwopwoudkier sounpar eisek ntingihedi me e esehier iahd e pahn koasoiaiong eh pwoudo duwen soahng kan. Ma eh pwoudo kin pwunodki doadoahk de pwukoa teikan, e kin awih ahnsou me mwahu pwehn koasoiong. Imwilahn met, ara koasoakoasoipene kin mwahula. Ni lih pwopwoud men eh kin koasoi ni ahl kadek oh “ni ahnsou me konehng,” eh pwoudo pahn perenki rong ih.​—Wadek Lepin Padahk 15:23.

7 Ohl pwopwoud Kristian men sohte kin ihte rong dahme eh pwoudo kin koasoia, ahpw e pil kin nantihong kawehwehiong eh pepehm kan. Emen elder me pwopwoudkier sounpar 27 nda: “I kin doadoahk laudki ei pahn ndaiong ei pwoudo dahme uhdahn mi nan ei mohngiong.” Pil emen brother me pwopwoudkier sounpar 24 nda me e sohte kalapw perenki koasoia duwen kahpwal kan. E pehm me ma e sohte koasoia soahng pwukat, re sohla pahn mie. Ahpw e pil kapatahiong: “I esehda me met kaidehn pepehm en luwet ehu ma I kasalehda ei pepehm kan. Ni ei kin apwalki kasalehda ei pepehm kan, I kin kapakapki dahme I pahn nda oh ni ahl pwung dah me ien nda met. Ngehi eri onopada oh tepida koasoi.” E kesempwal ong pwopwoud ehu en pilada ahnsou me konehng pwe ira en koasoipene, ele ni ahnsou me ira kelehpwla koasokoasoia iren rahn de wadewadek Paipel.

8. Dahme kak sewese pwopwoud kan en inengieng kamwahwihala arail kin koasoakoasoipene?

8 E kak apwal ong pwopwoud ehu en wekidala mwomwen ara kin koasoipene. Ohl oh lih pwopwoud anahne kapakapki sapwellimen Koht manaman oh uhdahn men kamwahwihala ara kin koasoipene. Ira pahn ahneki soangen ineng wet ma ira poakohng Siohwa, men kaperenda ih, oh kilangwohng ara pwopwoud nin duwen mehkot sarawi. Emen sister me pwopwoudkier sounpar 26 ntingihedi: “Ngehi oh ei pwoudo kin kesempwalki sapwellimen Siohwa madamadau ong mouren pwopwoud, eri se sohte kin medewe sen tohrohrpeseng. Met kahrehiong sen doadoahk laud pwehn kapwungala kahpwal kan sang ni at koasoiapene.” Pwopwoud ehu me kin lelepek ong Koht ni ahl wet pahn kaperenda ih oh pahn ale sapwellime kapai.​—Mel. 127:1.

KAKAIRADA AMWA LIMPOAK

9, 10. Dahme pwopwoud ehu kak wia pwehn kakairada ara limpoak?

9 Limpoak kin wia irair keieu kesempwal nan mouren pwopwoud ehu. Paipel mahsanih me limpoak kin “kapatapene oh oarepene mehkoaros pwe en wiahla ehu ni mehlel.” (Kol. 3:14) Limpoak mehlel kin kekeirda ni ahnsou me ohl oh lih pwopwoud ehu kin lelohng ahnsou mwahu oh apwal kan. Ira kin kompoakepahnkihla emenemen oh perenki mihpene. Ira kin kakehlakahla ara mouren pwopwoud, kaidehn sang ara wia soahng mwahu laud kan ekeite ahnsou, duwehte me kitail kin kilang nan kasdo, ahpw sang soahng tohto tikitik kan me ira kin wia ong emenemen. Soahng pwukat kak duwehte pwoalehdi emenemen, lokaia oh wiewia kadek, sireipene, de nda “ia iren rahnwet?” Soahng tikitik pwukat kak wia mehkot laud nan mouren pwopwoud ehu. Pwopwoud ehu me pwopwoudkier sounpar 19 nda me re kin delepwohnpene de text ong emenemen nan rahno “pwehn ese dahme e wiewia.”

10 Ni pwopwoud ehu kin limpoakpene, ira kin nantihong esehla emenemen. (Pil. 2:4) Uwen laud en ara esehla emenemen, ih uwen ara limpoak kin kehlailla mendahki mie ara luwet akan. Mouren pwopwoud nsenamwahu kin wie kehkehlailla erein ara kin mihpene. Eri ma ke pwopwoud, idek rehmw: ‘Ia uwen laud en ei ese ei pwoudo? I kin wehwehki eh pepehm oh madamadau ong ire kan? I kin kalapw medemedewe eh irair mwahu kan me tepin kahrehiong ie en poakohng ih?’

WAUNEKI EMENEMEN

11. Dahme kahrehda wahu uhdahn kesempwal nan mouren pwopwoud ehu? Menlau kihda ehu karasaras nan Paipel.

11 Pil mouren pwopwoud ehu me keieu nsenamwahu sohte kin unsek. Pwopwoud ehu ele sohte kin pwungkipene mehkot ekei pak. Kaidehn ahnsou koaros Eipraam oh Sara kin pwungkipene mehkot. (Sen. 21:9-11) Ahpw met sohte kaluwetehla ara mouren pwopwoud. Dahme kahrehda? Pwehki ira kin wauneki emenemen. Karasepe, Eipraam kin ndaiong Sara “menlau.” (Sen. 12:13) Sara pil kin ekerki Eipraam eh “kaun.” (1 Pit. 3:6) Weksang met, pwopwoud ehu me kin lokaia lemei ong emenemen kin kasalehda me ira sohte kin wauneki emenemen. (Lep. Pad. 12:18) Ma sohte wahu nanpwungara, ara mouren pwopwoud pahn mihla nan keper.​—Wadek Seims 3:7-10, 17, 18.

12. Ni pwopwoud ehu ara tepin pwopwoudida, dahme kahrehda ira anahne uhdahn doadoahk laud pwehn koasoipene ni wahu?

12 Ni pwopwoud ehu ara tepin pwopwoudida, ira anahne uhdahn doadoahk laud pwehn koasoipene ni kadek oh wahu. Met pahn kamengeihala ara kin koasoakoasoipene ni mehlel. Emen ohl pwopwoud koasoia me erein tepin ara pwopwoudida, ih oh eh pwoudo sohte kin wehwehki ahn emenemen pepehm, wiewia oh anahn akan. Ekei pak met kin kalingeringer. Ahpw mendahki met, ira kak nanpwungmwahupene sang ni ara kin medewe ahn emenemen pepehm oh kak kamwanpene. E koasoia me e pil kesempwal en kasalehda aktikitik, kanengamah, oh likih Siohwa. Met wia kaweid mwahu ong kitail koaros.

KASALEHDA AKTIKITIK MEHLEL

13. Dahme kahrehda aktikitik kin uhdahn kesempwal nan mouren pwopwoud nsenamwahu ehu?

13 Pwopwoud ehu kak koasoipene ni kadek oh meleilei ihte ma ira koaros kin “aktikitikpene.” (1 Pit. 3:8) Emen brother me pwopwoudkier sounpar 11 koasoia me aktikitik kin sewese pwopwoud ehu en kamwahwihala ara kahpwal kan pwehki e kin kamwakid ira en nda, “Mahkohng ie.” Emen elder me pwopwoudkier sounpar 20 nda, “Ekei pak, en nda ‘Mahkohng ie’ kin kesempwal sang ‘I poakohng uhk.’” E koasoiahda ia duwen kapakap eh kak sewese ih oh eh pwoudo en kasalehda aktikitik. E nda, “Ni ahnsou me ngehi oh ei pwoudo kapakap ong Siohwa, e katamandohng kiht at soh unsek oh duwen sapwellimen Koht kadek kalahngan.” Met kin sewese ira en ahneki madamadau pwung duwen pein ira oh ara kahpwalo.

14. Dahme aklapalap kak wiahiong mouren pwopwoud ehu?

14 Ni pali teio, aklapalap kin kahrehda e uhdahn apwal ong pwopwoud ehu ira en koasoipene oh kamwahwihala kahpwal kan. Emen me aklapalap sohte kin ahneki eimah de sohte kin men nda, “Menlau, mahkohng ie.” E kin rapahki kahrepe kan ong dahme e wiahda de e kin kapwukoahki meteio ahpw e sohte wehkada me e sapwung. Ma me aklapalapo kin nsensuwedla, e sohte kin song en wiahda popohl. E kin lokaia ni lemei de sohte kin koasoi douluhl. (Ekl. 7:9) Ei, aklapalap kak kauwehla mouren pwopwoud ehu. E mwahu en tamataman me “Koht kin sohpeisang me aklapalap, oh kin ketikihong me opampap akan sapwellime kalahngan.”​—Seims 4:6.

15. Ia duwen Episos 4:26, 27 eh kak sewese pwopwoud ehu en kamwahwihala kahpwal kan nanpwungara?

15 Ma pwopwoud ehu sohte kin pwungkipene mehkot, ira anahne doadoahk laud en mwadang kamwahwihala kahpwalo ahpw ira en dehr aklapalap. Wahnpoaron Pohl ndaiong Kristian ko: “Dehr kolokol amwail lingeringer rahn ehu pwon. Kumwail dehr kihong Tepil eh ahnsou mwahu.” (Ep. 4:26, 27) Dahme kakete wiawi ma pwopwoud ehu sohte idawehn kaweid wet sang Mahsen en Koht? Emen sister kawehwehda: “Met kin imwikihla ei sohte meir mwahu.” E uhdahn mwahu en song en mwadang kamwahwihala kahpwalo ni meleilei. Ei mehlel, pwopwoud ehu ele anahne kihong emenemen ahnsou pwehn meleileidi mwohn ara pahn koasoiapene kahpwalo. Ira pil anahne kapakap ong Siohwa en ketin sewese ira en aktikitik. Met pahn sewese emenemen ira, kaidehn en medemedewehte pein eh pepehm, ahpw en nantihong kamwahwihala kahpwalo.​—Wadek Kolose 3:12, 13.

16. Ia duwen aktikitik eh kak sewese pwopwoud ehu en kesempwalki ahn emenemen irair mwahu oh koahiek kan?

16 Aktikitik kak sewese pwopwoud ehu en kesempwalki ahn emenemen irair mwahu oh koahiek kan. Karasepe, lih pwopwoud men ele ahneki koahiek tohrohr ehu me e kin doadoahngki pwehn wia kamwahu ong eh peneinei. Ohl pwopwoud aktikitik men sohte pahn leme me e koahiek sang eh pwoudo ni soahng koaros ahpw e pahn kangoange eh pwoudo en pousehlahte doadoahngki eh koahieko. Ni eh wia met, ohlo kin kasalehda me e poakohng oh kesempwalki eh pwoudo. (Lep. Pad. 31:10, 28; Ep. 5:28, 29) Lih pwopwoud aktikitik men pil sohte pahn suweiki pein ih de wia kemenkouruhrki eh pwoudo pwehki e sohte ahneki soangen koahiekohte. Pwehki ira koaros wialahr “warteieu,” ara kasalehda aklapalap ni ahl pwukat pahn kamedekihala ira.​—Mad. 19:4, 5.

17. Dahme kak sewese mouren pwopwoud kan en nsenamwahu oh kawauwih Koht?

17 Ke pahn uhdahn men ahneki mouren pwopwoud ehu me duwehte ahn Eipraam oh Sara de Aisek oh Repeka. Ke men omw mouren pwopwoud en nsenamwahu, werei oh kawauwih Siohwa. Eri, ken ahneki soangen madamadauohte me Koht sapwellimanki ong pwopwoud. Rapahki erpit nan sapwellime Mahsen. Kesempwalki ahn emenemen eh irair mwahu kan pwe amwa limpoak ong emenemen pahn kekeirda. (Mel. Mel. 8:6) Doadoahk laud pwehn kasalehda aktikitik. Wauneki emenemen. Ma kumwa wia soahng pwukat, amwa mouren pwopwoud pahn wahdo peren ong kumwa koaros oh pil ong Semomwa nanleng. (Lep. Pad. 27:11) Emen brother me pwopwoudkier sounpar 27 koasoia, “I sohte kak medewehla ia mwomwen ei mour ma ei pwoudo sohte mie. At mouren pwopwoud kin wie kehkehlailla rahn koaros. Met pwehki sang at limpoak ong Siohwa oh at kin kaukaule koasoi ong emenemen.” Omw mouren pwopwoud pil kak kehlail duwehte arao!