ESPLIKASAUN KONA-BA ESKRITURA

João 1:1—“Horiuluk kedas Liafuan iha nanis”

LOKE

“Horiuluk kedas iha ida neʼebé hanaran Liafuan, no Liafuan neʼe hamutuk ho Maromak no Liafuan neʼe hanesan maromak ida.”—João 1:1, Tradusaun Mundu Foun.

“Hori uluk kedas Liafuan iha nanis; Liafuan horik nanis ho Maromak; Liafuan mak Maromak.”—Joao 1:1, Liafuan diak ba imi, segunda edisaun.

Signifikadu husi João 1:1

Eskritura neʼe fó sai Jesus Kristu nia moris antes nia mai mundu nuʼudar ema. (João 1:14-17) Tuir versíkulu 14, “Liafuan” (ka “Logos”, lian Gregu, ho loʹgos) mak títulu. Títulu “Liafuan” fó sai Jesus nia knaar atu hatoʼo Maromak nia mandamentu no hanorin ba ema. Jesus kontinua fó sai Maromak nia liafuan bainhira nia halaʼo ninia knaar iha mundu no mós depois nia fila fali ba lalehan.—João 7:16; Apokalipse 1:1.

“Horiuluk kedas” refere ba tempu bainhira Maromak hahú ninia serbisu kriasaun no kria “Liafuan”. Tuirmai, Maromak uza “Liafuan” atu kria buat seluk hotu. (João 1:2, 3) Bíblia fó sai katak Jesus mak “oan primeiru husi kriasaun hotu” no “liuhusi nia mak Maromak kria buat hotu”.—Koloso 1:15, 16.

Fraze “Liafuan neʼe hanesan maromak ida” hatudu katak antes Jesus mai toʼo mundu, nia iha kbiit boot no iha hahalok hanesan Maromak. Bíblia temi hanesan neʼe tanba Jesus iha knaar nuʼudar Portavós neʼebé hatoʼo Maromak nia liafuan no nia mós iha pozisaun úniku nuʼudar Maromak nia Oan-Mane primeiru no Maromak uza nia atu kria buat seluk hotu.

Kontestu husi João 1:1

Evanjellu João konta kona-ba Jesus nia moris no knaar iha mundu. Versíkulu balu husi kapítulu primeiru fó sai Jesus nia moris antes nia sai nuʼudar ema, ninia relasaun ho Maromak, no ninia knaar importante atu kumpre Maromak nia hakarak ba ema. (João 1:1-18) Informasaun neʼe ajuda ita atu komprende buat neʼebé Jesus hatete no halo bainhira nia halaʼo ninia knaar iha mundu.—João 3:16; 6:38; 12:49, 50; 14:28; 17:5.

Hanoin neʼebé sala kona-ba João 1:1

Hanoin neʼebé sala: Fraze ikus iha João 1:1 tenkesér tradús nuʼudar “Liafuan mak Maromak”.

Faktu: Maski tradutór Bíblia barak tradús hanesan neʼe, maibé tradutór seluk iha hanoin neʼebé la hanesan kona-ba oinsá atu tradús fraze neʼe. Iha testu orijinál iha João 1:1, liafuan “Maromak” (lian Gregu, the·osʹ) mosu dala rua, maibé tuir gramátika liafuan rua neʼe la hanesan. Iha liafuan “Maromak” primeiru, iha artigu definidu antes liafuan “Maromak”, maibé ida segundu, artigu definidu neʼe la iha. Matenek-naʼin barak hatete katak tanba liafuan the·osʹ segundu neʼe la iha artigu definidu, neʼe fó ideia neʼebé la hanesan ho ida primeiru. Porezemplu, kona-ba liafuan segundu neʼebé la iha artigu, The Translator’s New Testament fó komentáriu: “Tuir loloos, neʼe fó ideia hanesan adjetivu, no fraze neʼe signifika ‘Liafuan mak hanesan maromak.’” a Matenek-naʼin sira b no tradusaun Bíblia seluk mós fó sai katak liafuan ida primeiru ho segundu iha signifikadu neʼebé la hanesan.

Hanoin neʼebé sala: Eskritura neʼe hanorin katak Liafuan mak hanesan ho Maromak neʼebé Kbiit Boot Liu Hotu.

Faktu: Fraze “Liafuan neʼe hamutuk ho Maromak” hatudu katak eskritura neʼe koʼalia kona-ba individu rua neʼebé la hanesan. Liafuan mak “hamutuk ho Maromak”, no iha tempu hanesan nia rasik mak Maromak neʼebé Kbiit Boot Liu Hotu, neʼe labele akontese. Kontestu mós hatudu katak Liafuan laʼós Maromak neʼebé Kbiit Boot Liu Hotu. João 1:18 dehan: “Ema ida seidauk haree Maromak.” Maibé ema haree duni Jesus ka “Liafuan”, tanba João 1:14 hatete: “Liafuan sai nuʼudar ema no hela iha ita-nia leet, no ita haree ona ninia glória.”

Hanoin neʼebé sala: Liafuan sempre eziste, la iha hun.

Faktu: Liafuan “horiuluk kedas” neʼebé temi iha versíkulu neʼe la refere ba tempu neʼebé Maromak foin hahú eziste, tanba Maromak la iha hun. Maromak Jeová c iha “husi uluk kedas no ba nafatin”. (Salmo 90:1, 2) Maibé Jesus Kristu neʼebé nuʼudar “Liafuan” iha ninia hun ka tempu neʼebé nia komesa eziste. Nia mak “Maromak nia kriasaun primeiru”.—Apokalipse 3:14.

Hanoin neʼebé sala: Kuandu bolu Liafuan nuʼudar “maromak ida”, neʼe hanorin adorasaun ba maromak barak.

Faktu: Liafuan Gregu “Maromak” ka “maromak” (the·osʹ) baibain iha signifikadu hanesan ho liafuan Ebraiku ʼel no ʼelo·himʹ, neʼebé temi iha Testamentu Tuan. Liafuan Ebraiku sira-neʼe nia signifikadu báziku mak “Ida neʼebé Kbiit Boot; Ida neʼebé forsa”, no Bíblia temi liafuan neʼe atu refere ba Maromak neʼebé kbiit boot liu hotu, maibé mós ba maromak sira seluk no ba ema. (Salmo 82:6; João 10:34) “Liafuan” mak ida neʼebé Maromak uza atu kria buat hotu, tan neʼe Bíblia bele temi Liafuan nuʼudar ida neʼebé kbiit boot. (João 1:3) Ita bele fiar katak la sala atu temi Liafuan nuʼudar “maromak ida” tanba profesia iha Isaias 9:6 fó-hatene nanis katak ema sei bolu Mesias ka Kristu nuʼudar “Maromak Kbiit Boot” (Lian Ebraiku, ʼEl Gib·bohrʹ), maibé laʼós “Maromak neʼebé Kbiit Boot Liu Hotu” (ʼEl Shad·daiʹ, porezemplu iha Génesis 17:1; 35:11; Éxodo 6:3; Ezequiel 10:5).

Bíblia la hanorin ema atu agora maromak barak. Jesus Kristu hatete: “Imi tenke adora Jeová, imi-nia Maromak, no ba nia deʼit mak imi tenke halo serbisu sagradu.” (Mateus 4:10) Bíblia dehan: “Ema dehan katak iha maromak barak iha lalehan no iha rai. Maski ba ema, iha ‘maromak’ barak no ‘naʼi’ barak, maibé ba ita, iha Maromak loos ida deʼit no nia mak Aman, no husi nia mak buat hotu iha no ita moris ba nia. No iha Naʼi ida deʼit, Jesus Kristu, no liuhusi nia mak buat hotu iha, no ita moris liuhusi nia.”—1 Korinto 8:5, 6.

a The Translator’s New Testament, pájina 451.

b Matenek-naʼin naran Jason David BeDuhn dehan katak kuandu artigu definidu la iha, neʼe halo liafuan “Maromak” neʼebé temi dala rua iha signifikadu la hanesan. “Neʼe hanesan ho lian Inglés, kuandu temi ‘God’ ho ‘a god’, ninia signifikadu la hanesan.” Nia hatutan tan: “Iha João 1:1, ‘Liafuan’ laʼós Maromak neʼebé mesak ida deʼit, maibé maromak ida, ka ida neʼebé iha hahalok hanesan maromak.”—Livru Truth in Translation: Accuracy and Bias in English Translations of the New Testament, pájina 115, 122, no 123.

c Jeová mak Maromak nia naran rasik.—Salmo 83:18.