1, 2. Kaia ne ‵teke atu ei se tagata telā ne agamalu muamua ki te Atua? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

NE KAMATA ne Saulo, te tupu o Isalaelu i aso mua, a tena nofoaiga e pelā me se tagata agamalu kae āva. (1 Samu. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Kae mai tua o tena faiga e pelā me se tupu, ne tauave ne ia a uiga fakamata‵mata matagā. I te taimi ne seki fanatu ei te pelofeta a te Atua ko Samuelu ki Kilikala i te taimi tonu, ne seki mafai ne Saulo o faka‵tali. Ne fakatoka a te kau Filisitia mō te taua, kae ne tiakina ne te kau Isalaelu a Saulo. Ne kamata o mafaufau a ia penei, ‘E ‵tau o fai ne au se mea —kae ke fai fakavave.’ Tela la, ne ofo atu ne ia se taulaga ‵sunu ki te Atua, e aunoa mo se fakatonuga ke fai ne ia te mea tenā. Ne fanoanoa eiloa a Ieova ki tou tagata.—1 Samu. 13:5-9.

² I te taimi ne oko atu ei a Samuelu ki Kilikala, ne kaitaua a ia ki a Saulo. I lō te talia ke fakatonu aka tena mea ‵se, ne fai ne Saulo a fakamasakoga, kae taumafai o ‵ti atu te ‵se ki nisi tino, kae ‵funa aka te mea ne fai ne ia. (1 Samu. 13:10-14) Ne kamata eiloa mai konā a mea ‵tupu kolā ne fakaseaoga i ei fakamuli te nofoaiga fakatupu o Saulo, kae sili atu i ei, ko te taliaga a Ieova. (1 Samu. 15:22, 23) Faitalia a tautoga kolā ne fai i te kamataga,  ne iku atu te olaga o Saulo ki te tulaga matagā.—1 Samu. 31:1-6.

3. (a) Ne a mafaufauga o nisi tino e uiga ki te agamalu? (e) Ne a fesili ne ‵tau o tali aka?

³ I te lalolagi fakatau‵fai i aso nei, e mafau‵fau a tino tokouke ke tu ‵kese latou mai te vaitino ko te mea ke ma‵luga fakafia atu latou. I te faiga tenā, e mafai o se talia ne latou ke uiga agamalu. E pelā me se fakaakoakoga, ne fai mai se tino lauiloa i ata telā ne fai pelā me se tino e aofia i mea fakapolitiki, penei: “E se aoga eiloa a te agamalu ki a au i so se feitu—e talitonu au me ka se aoga ki a au.” Kae e mata, koi aoga eiloa te agamalu? Se a te agamalu, kae se a te mea e se aofia i te agamalu? Kae e mafai pefea o tumau tatou i te agamalu faitalia tulaga faiga‵ta io me ko fakamalosiga se ‵lei mai nisi tino? I te mataupu tenei, ka tali aka ei ne tatou a fesili muamua e lua. A te fesili i te ‵tolu ka sau‵tala eiloa ki ei i te suā mataupu.

4. E fakamatala pefea ne koe a faifaiga fakamata‵mata?

⁴ Ne faka‵kese ne te Tusi Tapu a te agamalu mo te fakamatamata. (Faitau te Faataoto 11:2.) Ne fakamolemole atu a Tavita mo te poto ki a Ieova ke “taofi aka [a ia] mai faifaiga fakamata‵mata.” (Sala. 19:13, NW) Kae ne a “faifaiga fakamata‵mata”? Tena uiga, kafai ne fai ne se tino se mea e aunoa mo te mafaufau faka‵lei io me sē āva kae ne seki fakatonu atu ke fai ne ia, a ia se tino fakamatamata. Ona ko te tulaga agasala, e mafai o fakaasi atu ne tatou te fakamatamata i nisi taimi. Kae e pelā mo te fakaakoakoga a te tupu ko Saulo, kafai ko fai ne tatou e pelā me se uiga masani, ka ‵tu atu eiloa tatou i se tulaga fakamataku i mua o te Atua i te taimi nei io me fakamuli. E fai mai a Ieova i te Salamo 119:21: “Fakatonu malosi ne koe a tino fakamata‵mata.” Kaia e fai ei penā?

5. Kaia e matagā ei a faifaiga fakamata‵mata?

⁵ A faifaiga fakamata‵mata e matagā atu i lō a mea ‵se kolā e fai ne koe e aunoa mo te iloa. Muamua la, kafai e se agama‵lu tatou, e se mafai eiloa o faka‵malu ne tatou a Ieova e pelā me ko te Pule Sili i te lagi mo te lalolagi. Te lua, kafai e fia ma‵luga tatou, ka faka‵tupu ne tatou a fakalavelave mo nisi tino. (Faata. 13:10) Kae ko te tolu, kafai ko lavea faka‵lei atu i a tatou a faifaiga fakamata‵mata, e mafai eiloa o ‵ma io me masiasi tatou. (Luka 14:8, 9) A faifaiga fakamata‵mata e se mafai o iku atu ki te ‵lei. E pelā mo te mea e fakaasi mai i te Tusi Tapu, a te agamalu ko te uiga telā e iku atu ki te ‵lei.

6, 7. Se a te loto maulalo, kae se a tena sokoga ki te agamalu?

⁶ E isi eiloa se sokoga o te agamalu ki te loto maulalo. I te Tusi Tapu, e fakasino atu te loto maulalo ki te saoloto mai te uiga fakamatamata mo te fia sili. (Fili. 2:3) A te tino loto maulalo e masani eiloa o fai foki pelā me se tino agamalu, e mafai o mafaufau faka‵lei ki mea e mafai ne ia o fai pelā foki mo mea ko oti ne fai ne ia, e talia ne ia ana mea ‵se, penā foki mo manatu fesoasoani ‵fou. A te loto maulalo se mea fakafiafia eiloa ki a Ieova.

⁷ I te Tusi Tapu, e fakasino atu loa te agamalu ki te iloa ‵lei ne tatou a tatou eiloa mo te iloa ‵lei ne tatou a ‵tou tapulā. I te ‵gana Epelu, e faka‵mafa mai i ei a te auala e fai ei ne te iloaga tenā ke pokotia ‵tou faifaiga ki nisi tino.

8. Ne a nisi fakailoga o te fakamatamata e ‵tau o fakaeteete i ei?

⁸ Ko te taimi fea e mafai ei o mafau‵fau io me fakaasi atu ne tatou te agamalu? Mafaufau la ki nisi fakailoga ke fakaeteete i ei. E mafai o ‵kilo atu tatou ki a tatou eiloa io me ko ‵tou tauliaga e pelā me tāua ‵ki. (Loma 12:16) E mafai o ‵saga eiloa tatou ki a tatou i  auala sē ‵lei. (1 Timo. 2:9, 10) Kae e mafai o faipati atu koe mo te loto talitonu ki a koe ona ko tou tulaga, tou fesokotakiga mo nisi tino io me ko ou mafaufauga totino. (1 Koli. 4:6) Kafai e fai faeloa tatou penei, e mafai eiloa o se lavea ne tatou me ko kamata ‵fuli tatou mai te agamalu ki te fakamatamata.

9. Ne a mea ne takitaki atu ei a nisi tino ke fakamata‵mata? Taku mai se fakaakoakoga i te Tusi Tapu.

⁹ E mafai ne so se tino o fakaasi atu te uiga fakamatamata māfai ne manatu māmā a ia o talia a manakoga faka-te-foitino ke pule atu ki a ia. Ko oti ne takitaki a te tokoukega ki faifaiga fakamata‵mata ona ko manakoga kaima‵nako, te matakanokano mo te sē mafai o pule faka‵lei atu ki te kaitaua. Ne talia ne tino i te Tusi Tapu e pelā mo Apisaloma, Usia, mo Nepukanesa, a vaegā “galuega o te foitino” penā kae ne fakamaasiasi ne Ieova ona ko uiga fakamata‵mata.—2 Samu. 15:1-6; 18:9-17; 2 Nofo. 26:16-21; Tani. 5:18-21.

10. Kaia e ‵tau mo tatou o ‵kalo keatea mai te fakamasino a mea e fai ne nisi tino? Taku mai se fakaakoakoga i te Tusi Tapu.

¹⁰ Kae e isi aka ne pogai e mafai ei o uiga fakamata‵mata a tino. E pelā me se fakaakoakoga, mafaufau la ki tala konei i te Tusi Tapu: Kenese 20:2-7 mo te Mataio 26:31-35. E mata, a faifaiga fakamata‵mata a Apimeleko mo Petelu ne fakamalosigina ne manakoga agasala? Io me e se iloa ‵lei ne latou konei a mea ‵tupu, io me ne fai ne latou e aunoa mo te mafaufau faka‵lei? E tiga eiloa e se mafai o iloa ne tatou a mea i olotou loto, se faiga poto kae alofa ke ‵kalo keatea mai te fakaiku aka ne tatou a mea ne fai ne nisi tino.—Faitau te Iakopo 4:12.

11. E pefea te sokoga o te agamalu ki te taliaga o ‵tou tulaga i fakatokaga a te Atua?

¹¹ A te agamalu ko te taliaga ne tatou a ‵tou tulaga i fakatokaga a te Atua. E pelā me se Atua telā e fakatoka faka‵lei, e tuku mai ne Ieova ki a tatou taki tokotasi a tiute i tenā kaufale. E kese‵kese a tiute o tino katoa i te fakapotopotoga, kae e tāua ‵ki eiloa a tatou katoa. Ona ko tena alofa tauanoa, ko oti ne tuku mai ne Ieova ki a tatou taki tokotasi a nisi meaalofa, kope, ata‵mai, io me ko taleni. E mafai o fakaaoga ne tatou a mea konā ke faka‵malu atu ei ki a ia kae ke aoga foki ki nisi tino. (Loma 12:4-8) Ne tuku mai ne Ieova a te tiute e pelā me ne situati kolā e fakaaloalogina, fakatalitonugina, kae ga‵lue malosi.—Faitau te 1 Petelu 4:10.

12, 13. Kaia e se ‵tau ei mo tatou o ‵poi māfai e fulifuli ‵tou tiute fai i fakatokaga a te Atua i te gasologa o taimi?

¹² E se tumau a ‵tou tulaga i fakatokaga a te Atua. E mafai eiloa o fulifuli. Mafaufau la ki te fakaakoakoga a Iesu. Muamua la, ne ‵nofo tokolua fua laua mo Ieova. (Faata. 8:22) Kae ne fesoasoani atu a ia i te faitega o nisi tino faka-te-agaga, te iunivesi kātoa, kae i te fakaotiga, ko tino. (Ko. 1:16) Kae fakamuli ifo, ne toe maua ne Iesu se tauliaga i te lalolagi nei, muamua la e pelā me se pepe, kae oti aka, ko fai pelā me se tino matua. (Fili. 2:7) Mai tua o tena mate e pelā me se taulaga, ne toe foki atu a Iesu ki te olaga faka-te-agaga i te lagi ke fai mo te Tupu i te Malo o te Atua i te 1914. (Epe. 2:9) Kae e se tenā fua tena toe galuega ka fai. Mai tua o te Afe Tausaga o tena pulega, ka fakafoki atu ne Iesu a tena Malo ki a Ieova ko te mea ke “pule katoatoa atu te Atua ki ana mea katoa.”—1 Koli. 15:28.

¹³ E mafai eiloa o fakamoe‵moe tatou ki te fulifuliga o ‵tou tiute fai i te gasologa o taimi, ona ko fakaikuga kolā e fai faeloa ne tatou. E pelā me se fakaakoakoga, e mata a koe ne nofo taka muamua, kae oti aka ko avaga? E mata, ko oti ne kamata o puti aka ne koe au tama‵liki? I tausaga fakamuli nei, e mata, ko oti ne fakafaigofie ne koe tou olaga ke aofia koe i te galuega talai tumau? E kese‵kese eiloa a fakaikuga e fai ne koe ki tauliaga mo tiute kese‵kese e maua ne koe. E fai ne ‵tou  fakanofonofoga ke fakalauefa io me fakatapulā ne tatou a ‵tou tiute fai. E mata, a koe koi talavou io me ko matua? E mata, a koe e fakamasakisaki io me malosi ‵lei? E fakatāua faeloa ne Ieova a toe mea ‵lei e mafai ne tino taki tokotasi o fai i tena taviniga. E fakamoemoe fua a ia ki te ‵toe mea ‵lei mai i a tatou, kae e talia ne ia mo te loto fiafia faitalia a mea e mafai ne tatou o fai.—Epe. 6:10.

14. E fesoasoani mai pefea te kilokiloga agamalu ke mafai o fakataunu ‵tou tiute kae tumau i te fiafia i so se fakanofonofoga?

¹⁴ Ne maua eiloa ne Iesu te fiafia i ana tiute fai katoa, kae e mafai foki o maua ne tatou te vaegā fiafia tenā. (Faata. 8:30, 31) A te tino agamalu e se fai fitoi ana tōfiga io me ko ana tiute i te fakapotopotoga. E se manavase a ia ki te mauaga o nisi tauliaga i aso mai mua io me ko tauliaga kolā e maua ne nisi tino. I lō te fai penā, e saga tonu eiloa a ia ki te aoga mo te fiafia telā e maua mai i tena tiute tenā, me e kilo atu a ia ki ei me ne aumai ne Ieova. I te taimi foki tenā, e āva tonu eiloa a ia ki te tiute io me ko te tulaga telā ne tuku atu ne Ieova ki nisi tino. E fesoasoani mai te agamalu ke loto fia‵fia tatou o tuku atu ki nisi tino a te fakaaloalo mo te fesoasoani.—Loma 12:10.

15. Se a te mea e tauloto ne tatou mai te uiga agamalu o Kitiona?

¹⁵ Ne fai eiloa a Kitiona mo fakaakoakoga ‵lei o te agamalu i ana faifaiga. I te taimi ne fakasae atu ei te agelu a Ieova ki a ia, ne fakaasi ‵tonu atu eiloa ne Kitiona mo te agamalu a tena tulaga sē taulia i tena matakāiga. (Fama. 6:15) I te taliaga ne ia te galuega a Ieova, ne fakamautinoa aka ne Kitiona me e malamalama ‵lei a ia i mea kolā ne fakatonu  atu ki a ia, kae ne kilo atu a ia ki a Ieova mō se takitakiga. (Fama. 6:36-40) A Kitiona ne loto toa kae loto malosi. Kae, ne gasuesue a ia mo te poto mo te fakaeteete. (Fama. 6:11, 27) Ne seki manako a ia o fai tena tōfiga ke takutakua a ia i ei. I lō te fai penā, i te taimi ne manumalo ei, ne toe foki atu a ia mo te fiafia ki tena fa‵kai.—Fama. 8:22, 23, 29.

16, 17. Se a te mea ka mafaufau ki ei a te tino agamalu e uiga ki tena gasolo ki mua i te feitu faka-te-agaga?

¹⁶ A te agamalu e se fakauiga i ei me e se ‵tau o kausaki atu io me talia ne tatou ne tauliaga fakaopoopo i te taviniga. E fakamalosi mai te Tusi Tapu ki a tatou katoa ke ga‵solo ki mua. (1 Timo. 4:13-15) E mata, e manakogina faeloa i ei se ‵fuliga ki ‵tou tauliaga? E se penā loa. E auala i fakamanuiaga a Ieova, e mafai ne tatou o ga‵solo ki mua i te feitu faka-te-agaga i so se tauliaga telā ko maua nei ne tatou. E mafai eiloa o tumau tatou i te atiakaga ‵tou uiga faka-Kelisiano mo te atamai ne tuku mai ne te Atua, kae ke momea aka i te faiga o galuega ‵lei.

¹⁷ A koi tuai o talia ne tatou se tōfiga fou, ka saga atu muamua a te tino agamalu ki mea kolā ne fakatonu mai ke fai ne ia. E mafai ne ia o fai se iloiloga fakamaoni ki ana fakanofonofoga totino. E pelā me se fakaakoakoga, e mata, ka mafai ne ia o fai a galuega io me ko tiute e uke atu e aunoa mo te fakatamala ki nisi tiute e tai tāua atu? E mafai o tuku ana nisi galuega ki nisi tino ko te mea fua ke saga tonu a ia ki tena tōfiga fou? Kafai a te tali ki fesili konei e lua ko te ikai, kāti e isi eiloa se tino e tai ‵lei atu e mafai o fai ne ia te tōfiga tenā. A te ‵talo mo te iloiloga ‵lei e uiga ki a tatou ka fesoasoani mai ke kalo keatea mai te fia mataokooko ki tauliaga kolā e seki maua ne tatou io me e isi se ‵tou tapula ki ei. A te uiga agamalu ka fai ei ke ‵kalo keatea tatou mai ei.

18. (a) E fesoasoani mai pefea ki a tatou a te uiga agamalu māfai ko maua ‵tou tauliaga io me ne tiute fou? (e) E fakasino pefea te Loma 12:3 ki te tino uiga agamalu?

¹⁸ Kāfai ko maua sou tauliaga fou, a te fakaakoakoga a Kitiona e fakamasaua mai ki a tatou me e se mafai o manumalo tatou e aunoa mo te takitakiga mo fakamanuiga a Ieova. Kae maise eiloa, me ko oti ne ‵kami tatou ke “sa‵sale mo te agamalu fakatasi mo ‵tou Atua.” (Mika 6:8, NW) Tela la, kāfai e maua ne tatou se tauliaga fou, e ‵tau o mafau‵fau faka‵lei kae ‵talo ki pati fakatonutonu a Ieova e auala i tena Muna mo tena fakapotopotoga. E ‵tau o tauloto tatou ke fakatonutonu ‵tou auala piko‵piko e ‵tusa mo takitakiga mautaki‵taki a Ieova. Ke masaua ne tatou me ko te loto maulalo o Ieova kae e se ko ‵tou atamai telā e fai ei koe ke ‘maluga.’ (Sala. 18:35) A te sa‵sale mo te agamalu fakatasi mo ‵tou Atua ka fesoasoani mai ki a tatou ke mo a ma tō fakatāua a tatou eiloa io me mafaufau i a tatou e se aoga.—Faitau te Loma 12:3.

19. Ne a pogai e ‵tau ei mo tatou o atiaka te uiga agamalu?

¹⁹ A te tino uiga agamalu e tuku ne ia ki a Ieova a tavaega e ‵tau o maua ne ia, ona ko Ieova ko te ‵tou Mafuaga mo te ‵tou Pule Sili. (Fa. 4:11) A te uiga agamalu e fesoasoani mai ke lotomalie kae gasolo ki mua i ‵tou tauliaga i te fakatokaga a te Atua. A te uiga agamalu e fai ei ke ‵kalo keatea a tatou mai te fakaasi atu te uiga sē āva, kae fakamalosi ne ia te filemu i va o tino o Ieova. A te uiga agamalu e fakamalosi ne ia ke maua ne tatou te kilokiloga me e ma‵luga atu a nisi tino i a tatou, kae fesoasoani mai ke ‵kalo keatea a tatou mai te faiga o agasala matagā. Tena eiloa te pogai, a te uiga agamalu e tāua ‵ki ki tino katoa o te Atua, kae e fakatāua ne Ieova a tino kolā e ‵pei ki ei. Kae e ‵tau o pefea ‵tou tulaga māfai e tofotofogina? A te suā mataupu ka sau‵tala tatou ki auala e mafai o fakaasi atu te uiga agamalu i tulaga fai‵gata.