MINO oosancha aawaanne aayee hosppun naatuppe laappuntta gidida taani, Giriike biittan gaxariyan Karitza giyo guutta moottan yelettaas. He layttay 1926.

Ta aawaynne aayyiyaa mishettiyaanne keehi lallabiya Geeshsha Maxaafaa Tamaariyaa (Yihoowa Markkati he wode xeesettiyo sunttaa) Jon Paparizesaara hegaappe kasetiya laytti gayttidosona. Joni Geeshsha Maxaafaappe loytti qonccissiyoogee garamissin, eti nu heeran Geeshsha Maxaafaa Tamaaretu shiiquwaa shiiqiyoogaa doommidosona. Ta aayyiyaa Xoossaa Yihoowa mintta ammaniya asa; qassi iyyo timirtte eri xayikkonne, danddayiyo wode ubban ba ammanuwaa haratussi yootawusu. Ta aaway asa balaa xeellidi guyyeppe Kiristtaanetuura shiiqiyoogaa aggidoogee azzanttiyaaba.

Ta ishantti, ta michonttinne taani Geeshsha Maxaafaa bonchikkonne, yelagatettaa ufayssay nuna wora zaarin diccida. Guyyeppe Awurooppaa biittati ubbay Naaˈˈantto Alamiyaa Olan geli uttidaashin 1939n, nu heeran hanida issibay nuna loccu oottiis. Mati xammaqettida Yihoowa Markka gidida ta aawaa ishaa, nu shooruwaa Nikalas Sarasa Giriike wotaaddara oottanawu oyqqidosona. Layttay 20 gidido Nikalasi, wotaaddaratu sunttatussi xalan, “Taani Kiristtoosa wotaaddara gidiyo gishshawu olettana danddayikke” yaagiis. A wotaaddara pirdda keettan essidi tammu layttaa qashettanaadan pirddidosona. Nuuni keehi dagammida!

Qaadadan 1941 doomettan, exatidi olettiya biittatu wotaaddarati guutta wodiyawu Giriike yin Nikalasi qashuwaappe birshshettiis. I guyye simmidi Karitza bin yan ta bayra ishay Iliˈasi a Geeshsha Maxaafaabaa darobaa oychiis. Taani eti haasayiyo wode wudada siyaas. Hegaappe simmin Iliˈasi, taaninne nu wurssetta  kaalo michiyaa Efmorfiˈa Geeshsha Maxaafaa xannaˈiyoogaanne Yihoowa Markkatuura ubbatoo shiiqiyoogaa doommida. Kaalliya laytti nuuni heezzaykka nu huuphiyaa Yihoowawu geppidi xammaqettida. Guyyeppe, nu ishanttuppenne michonttuppe hara oyddatikka Yihoowa Markka gididosona.

Karitza gubaaˈiyan 1942n, uddufun yelaga attuma naatinne macca naati deˈoosona; etawu layttay 15⁠ppe biidi 25 gidana. Wolqqaama paacee nuna gakkanawu matidoogaa ubbaykka eroos. Yaatiyo gishshawu, nuuni minettana mala Geeshsha Maxaafaa xannaˈanawu, ayyaanaabaa mazamuriyaa yexxanawunne woossanawu danddayiyo wode ubban issippe shiiqoos. Yaatidoogee nu ammanoy minnanaadan oottiis.

Naaˈˈantto Alamiyaa Olay wurana haniyo wode, Giriike Koministteti Giriike kawotettaa bolli makkalin olay denddiis. Geessidi olettiya Koministte panggati gaxariyan yuuyiiddi, asay etawu exatanaadan giddoosona. Eti nu heeraa olido wode, heezzu yelaga Yihoowa Markkata—Antaniˈo Sukarisa, Iliˈasanne tana oyqqidi biidosona. Nuuni polotikan oossinne exatenna Kiristtaane gidiyoogaa yootidi eta woossida, shin eti siyennan ixxidi, nu heeraappe 12 saate gidiyaagaa hemetissiya sohuwan deˈiya Olimpase Deriyaa salppidi baanaadan nuna giddidosona.

Hegaappe simmin takkennan, koministtetu halaqay nuuni olettanawu biya panggatu citaara walahettanaadan azaziis. Tumu Kiristtaaneti bantta mala asa bolli toora denttennaagaa nuuni yootin, halaqay yiillotidi nuna Jeneraaliyaakko goochi efiis. Nuuni kaseegaadankka zaaretti yootin Jeneraalee, “Yaakko baquluwaa ekki biidi masunxxidaageeta an olaasaappe hosppitaaliyaa efiite” yaagidi azaziis.

Nuuni, “Nuna kawotettaa wotaaddarati oyqqikko shin? Eti nuna olettiya asadan xeellokkonaa?” yaagidi zaarida. I, “Yaatikko, daabbuwaa ekkidi olaa sohuwaa biite” yaagiis. Nuuni, “Wotaaddara halaqatuppe issoy nuuni baquluwaa laaggiyoogaa beˈidi olaa sohuwaa gakkanaassi ola miishshaa efaanaadan azazikko shin?” yaagida. Jeneraalee takki giidi yuushshi qoppiis. Wurssettan cenggurssaa xoqqu oottidi, “Dorssaa heemmana danddayeeta! Deriyaa bolli dorssaa wudiyaa heemmite” yaagiis.

Yaatiyo gishshawu, nu yuushuwan olay teeqqi uttidaashin, nuuni heezzay dorssaa heemmiyoogan nu kahay qumˈˈennaagaa qoppida. Issi layttappe guyyiyan, Iliˈasi nu soo naatun ubbaappe bayratiyo gishshawu, nu aayyiyo amˈˈiyo heemmanawu soo simmanaadan awu eeno giidosona. Antaniˈoy sahettido gishshawu, a yeddidosona. SHin taani omoodettosan takkaas.

He wode, Giriike olanchati koministteta geliyo kiyiyoosaa teqqi uttidosona. Tana omooddidaageeti shooro biittaa Albaaniyaakko simmidi deriyaa bollaara baqatidosona. Nuuni biittaa zawaa matiyo wode akeekennan Giriike wotaaddaratun doodettida. Makkalidaageeti hirggaa maashidi wottaa piddi giidosona. Taani wullida mittaappe guyye baggan qosettidaashin, qommoora odidoogaadan wotaaddarati tana demmidosona.

Taani koministteti tana omooddidoogaa Giriike wotaaddarautyyo yootin, eti tana qoranawu Geeshsha Maxaafan odettida beni Beeriyaa giyo Veriˈa kataman  deˈiya wotaaddaratu kambbiyaa efiidosona. Yan taani wotaaddaratussi qatuwaa ollaa bookkanaadan azazidosona. Taani eeno geennan ixxin, wotaaddara halaqay tana omooduwan asay qaxxayettiyo Makronisos (Makronisi) giyo keehi yashshiya haruuruwaa yeddanaadan azaziis.

Awaa kallidi melida, Makronisos giyo loˈˈenna shuchay Atenseppe 50 kilo meetire gidiyaagaa haakkidi abbaa doonan deˈiya Atika giyoosan deˈees. He haruuruwaa zananay 13 kilo meetire, qassi a gomppay keehi aakkiyoosan 2.5 kilo meetire. Gidoppe attin, 1947⁠ppe 1958 gakkanaassi, kooministte gidida woy gidennan aggokkona giyo asata, kawotettaa eqettidi kase olettidaageetanne ammanettida Yihoowa Markkata darota gujjin, 100,000⁠ppe dariya asay yan qashuwan takkiis.

Taani 1949 doomettan yaa gakkiyo wode, qasho asay dumma dumma kambbiyan shaahetti shaahettidi deˈees. Tana amarida xeetan qoodettiya asay deˈiyo mintti naagenna kambbiyaa yeddidosona. SHaraa dunkkaaniyaa 10 asawu giigissidoogan nuuni 40 asay saˈan zinˈˈoos. Moorettida haattaa uyoos, qassi darotoo shumbbura malabaanne lellehe malabaa moos. Zarbbi ekkenna buheenne carkkoy nu deˈuwaa azzanttiyaaba oottiis. Gidoppe attin, wozanankka asatettankka daroti unˈˈettanaadan oottiya, wonttin qammin zaallaa coo yaanne haanne sugiyo iita qaxxayuwaa qaxxayettibookko.

Issi galla abbaa doonan hemettaydda, hara kambbiyan deˈiya unddenna Yihoowa Markkatuura gayttaas. Nuuni gayttidoogan keehi ufayttida! Nuna asi beˈenna mala keehi naagettiiddi, danddayiyo wode ubban gayttoos. Qassi qashettida haratussi akeekan sabbakoos; hegeetuppe amaridaageeti guyyeppe Yihoowa Markka gididosona. Nuuni hegaadan oottiyoogeenne wozanappe woossiyo woosay ayyaanaaban minnidi deˈanaadan maaddiis.

Tammu aginawu “aadissi” simmidi, tana omooddidaageeti wotaaddara maayuwaa tana mayzziyo wodee gakkiis giidi qoppidosona. Taani maayennan ixxin, kambbiyaa halaqaakko tana efiidosona. “Taani Kiristtoosa wotaaddara gidiyoogaappe harabaa koyikke” ga xaafada, hegaa ayyo immaas. Halaqay tana yashissi simmidi, baappe kaalliya halaqa gidida, haymaanoote maayuwaa kumettaa maayida Giriike Orttodookise waanna phaaphaasiyawu aattidi immiis. Taani a oyshawu Geeshsha Maxaafaappe xalan zaarin i yiillotidi, “Hagaa ta matappe diggite. I zozzu giida asa!” yaagiis.

Wonttetta gallassi maallado wotaaddarati zaarettidikka taani wotaaddara maayuwaa maayanaadan azazidosona. Taani siyennan ixxin, eti tana yimppidosonanne bikilan shocidosona. Yaatidi, ta meqettay meˈˈibeennaagaa eranawu kambbiyaa kilinikiyaa efiidi, yaappe goochiiddi ta dunkkaaniyaa efiidosona. Naaˈˈu aginawu ubba galla hegaadan oottidosona.

Taani ta ammanuwaa aggennan ixxin, hidootaa qanxxida wotaaddarati harabaa malidosona. Wotaaddarati ta kushiyaa ta zokkuwawu guyye zaari qachidi, ta tohuwaa gomppaa wodoruwan shocidosona. Seelay xuuggishin Yesuusi yootido ha qofaa hassayaas: “Asai inttena boriyo wodenne waissiyo wode, . . . intte anjjettidaageeta. Intteyyo saluwan gita woitoi de7iyo gishshau, ufaittite; hashshu giite; aissi giikko, asai intteppe kase de7ida hananabaa yootiyaageetakka hegaadan waissiis.” (Maa. 5:11, 12) Wurssettan, wurssetti baynnaba milatiya wodiyaappe simmin, taani hayqqida uradan jollu gaas.

Miyoobi, haatti woy maayoy baynna shachaa gidida kifiliyan tawu wozanay simmiis. Gidikkonne, ta qofaa naagada woppu gaas. Geeshsha Maxaafay yootiyoogaadan, “Xoossaa sarotettai” ‘ta wozanaanne ta qofaa’ naagiis. (Pili. 4:7) Wonttetta gallassi issi keha wotaaddaray tawu daabbuwaa, haattaanne kootiyaa immiis. Hegaappe simmin hara wotaaddaray ba qumaa tawu immiis. Yihooway tana hegeetuuninne hara daro ogetun qaretan naagiyoogaa akeekaas.

Sunttati tana simmenna makkalancha uradan xeelliyo gishshawu, wotaaddara pirdda keettan essanawu Atena efiidosona. Taani Yarosa (Gyaros) giyo haruuruwan heezzu laytta qashettanaadan yan pirddidosona; he sohoy Makronisosappe arshsho baggan 50 kilo meetire haakkiyaasan deˈees.

Yarosa qasho keettay polotikaaban qashettida 5,000⁠ppe dariya asati deˈiyo wolqqaama zoˈo gimbbiyan gimbbettida soho. Polotikaaban oossinne exatenna gishshawu qashettida laappun Yihoowa Markkatikka yan deˈoosona. Keehi digettidaba gidikkonne, nuuni  laappunaykka qosan Geeshsha Maxaafaa xannaˈanawu issippe shiiqoos. Haray atto qosan yiya Wochiyo Keelaa ubbatoo demmoos; nuuni xannaˈanawu hegaappe duuqqidi kushiyan xaafoos.

Issi galla nuuni qosettidi xannaˈishin, qasho keettaa naagiyaagee nu shiiquwan kiyi wodhidi nu xuufeta wotti ekkiis. Nuna naagiyaageetu halaqaappe kaalliya halaqaakko xeesin, nu pirddaa wodee yaa gujjana giidi qoppiiddi biida. SHin he halaqay hagaadan giis: “Intte oonakko nuuni eroos; qassi intte ammaniyoobaa bonchoos. Nuuni inttena ammanana danddayiyoogaa eroos. Intte oosuwawu guyye biite.” I haray atto nuuppe issotu issotuyyo wayssenna oosuwaa immiis. Nu wozanay galatan kumiis. Nuuni ammanettiyoogee qasho keettankka Yihooway sabettanaadan oottana danddayees.

Nuuni yeeqennan deˈidoogee hara loˈˈo ayfiyaakka demissiis. Kase hisaabiyaa timirttiyaa profeesere gidida, qashettida issi bitanee nu eeshshaa loytti akeekido gishshawu, nuuni ammaniyoobaa oychiis. Nuuni Yihoowa Markkati 1951 doomettaa heeran birshshettiyo wode, ikka birshshettiis. Guyyeppe i xammaqettida Yihoowa Markkanne kumetta wodiyaa mishiraachuwaa yootiyaagaa gidiis.

Taani qashuwaappe birshshettada Karitzan deˈiya nu so asaakko baas. Guyyeppe, nu heeraa asatuppe darotuura Awusttiraaliyan, Melborne baas. Yan loˈˈo Kiristtaane michee Janetiira gayttada o ekkaas; qassi nuuni issi attuma naˈaanne heezzu macca naata Kiristtaane maaran dichida.

Haˈˈi tawu layttay 90⁠ppe aadhikkonne gubaaˈe cima gidada minna oottays. Beni qohuwaa gaasuwan ta bollaynne ta tohoy issi issitoo sakkees; ubba qassi mishiraachuwaa yoota simmiyo wode hegaadan sakkees. Gidikkokka, taani ‘Kiristtoosa wotaaddara’ gidanawu kaseegaadankka murttaas.—2 Xim. 2:3.