1. Mam mevé ma bo na bôte be ko woñ?

 TAME ve’ele fase minkañete mi. Nestor ba minga wé, María, be mbe be yi na be ke vôme bekañete mbamba foé ba jemban. * Ve asu na be bo de, e mbe e sili’i na be sé’é nkôñ ényiñe wop. Ve be nga ko woñe na ba ye ke bi benya meva’a nge ba nyiñe a tyôtyoé moné. Éyoñ Biniam a nga bo Ngaa Yéhôva si be mbe be tyili’i ésaé nkañete jangan, a nga yeme na é tôban étibila’a. Jam ete e nga bo na a ko woñ. Ve jam e nga dañe bo na a ko woñ e mbe avale bôte ya nda bôte jé bé bo éyoñe bé yeme na a keya nyiine ñyebe ôfe. Be nga bi Valérie ngul ôkon, ane a nga jeñe dokita a mbe ngule ya sale nye teke tyame metiñe ya Kalate Zambe a lat a metyi. Ve a mbe a ko woñe na a ne wu.

2. Amu jé bia yiane ve ngule ya dañe woñ wongan?

² Ye avale mam ete e tameya bo na ô ko woñ? Abui ya be bia e nga tebe été éte. Nge bi teke yé’é avale bi ne dañ woñ ôte, bi ne nyoñe mbia mintyi’an mi ne ndeñele élat bi bili a Yéhôva. Jame Satan a yi nde le. A yi fe na woñ ô bo na bi tyame metiñe me Yéhôva, to’o atiñe ya kañete bôte mbamba foé. (Nli. 12:17) Satan a ne mbia môt, njet, a ngul. Ve bi ne wosane nye. Aval avé?

3. Jé ja ye volô bia na bi dañe woñ?

³ Éyoñe bi too ndi na Yéhôva a nye’e bia, a na a ne ngame jangan, bi ne tu’ulan ésaé Satan a kômbô bo. (Bs.  118:6) Éve’an é ne na, môt a nga tili Sam 118 a nga tôbane beta minjuk. A mbe a bili abui besiñ, to’o bôte be mbe be bili éjôé be mbe be yi nye abé (éfus 9, 10). Biyoñ biziñ, nlem ô mbe ô tyele nye yôp abui (éfus 13). Nde fe, a mbe a ndôme bi ngule melep me so’o be Yéhôva (éfus 18). Ve, ntili besam ate a nga jô na: “Ma ye bo te ko woñ.” Jé é nga bôône nye nleme si nalé? A mbe a yeme’e na akusa bo Yéhôva a nga ve nye ngule melep, Ésaa wé ya yôp été a nye’e nye angôndô ya abui. Ntili besam a mbe a too ndi na to’o a tôban nju’u ôvé ényiñe jé, Zambe wé é bo nkômesane ya volô nye éyoñ ése.​—Bs. 118:29.

4. Woñ ôvé bii dañ nge bi too ndi na Zambe a nye’e bia?

⁴ Kôme’e tabe ndi na Yéhôva a nye’e wo. Nge ô too jam ete ndi, wé bo ngule ya dañe mame melal me ne bo na ô koo woñ: (1) Wo wô’ôtane na ô vo’o toñe nda bôte jôé; (2) môt a binam, (3) awu. Bobejañ a besita bia te jôô be abeñ ôsu be nga kui na be dañe woñ ôte amu be mbe be too ndi a nye’ane Zambe wop.

5. Mam mevé me ne tyelé nlô ya nda bôt nleme yôp? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

⁵ Kristen é ne nlô ya nda bôt ja nyoñe ki mbe’e ya toñe nda bôte jé éngbwemese. (1 Tim. 5:8) Nge ô ne nlô ya nda bôt, éko éziñ éyoñ ébubua ôkon é nga taté, ô nga ko woñe na bé vaa wo bisaé. Ô nga buni na wo ye ke bo ngule ya ve bibu’a ya nda bôte jôé bidi, nge ke ya’ane nda. Ô nga yiane fe ko woñe na nge be vaa wo bisaé, wo ye ke ji’a yene bisaé bife. Nge ke na ane Nestor ba María bia te jôô be atata’a, ô nga simesane na nge wo sé’é nkôñ ényiñe wôé, wé kate jalé miñyiane mienan. Avale woñ ete nde Satan a jaéya belan de asu na a dip abui bôt zene ya bo Yéhôva ésaé.

6. Ôsimesan ôvé Satan a yi na bi bi?

⁶ Satan a yi na bi buni na Yéhôva a bisi ki bia, a na bia étam bia yiane toñe menda me bôte mangan. Ajô te, bi ne simesane na bia yiane bo jôm ése asu na bi ba’ale asu ésaé bi bili éyoñe ji, to’o ba sili bia na bi tyam atiñ éziñ ya Kalate Zambe.

7. Jé Yésus a nga kate bia a lat a Ésaa wongan?

⁷ Yésus a mbe a yeme’e Ésaa wongan ya yôp a lôte bôte bese. A nga ka’ale bia na Zambe wongan “a yeme mam ma yiane [bia], éyoñe te [bi] ngenan te ja’é nye.” (Mt. 6:8) Yésus a yeme fe na Yéhôva a ne ôjeja’a ya jalé miñyiane miangan. Mbôle bi ne Bekristen, bi ne bibu’a ya nda bôte Zambe. Ajô te, mbôle nnye a ne Nlô ya nda bôt éte, Yéhôva émien é tôñe ñye’elan ô ne ntilane 1 Timothée 5:8.

8. (a) Jé ja ye volô bia na bi dañe woñe ya kate toñe menda me bôte mangan? (Matthieu 6:31-33) (b) Aval avé bi ne vu beluk bia yen fôtô ba te zu ve sita éziñ ba nda bôte jé bidi?

⁸ Éyoñe bi too ndi na Yéhôva a nye’e bia, a na a nye’e nda bôte jangan, bii bi ndi nleme na bii bi mam ma yiane bia. (Lañe’e Matthieu 6:31-33.) Yéhôva a yi na a jalé miñyiane miangan, a bia yeme na a ne angôndô ya akap! Éyoñ a nga té si, a nji su’u ve na a ve bia bone be mam ba ye bo na bi ke ôsu a nyiñ. A nye’an ôse, a nga jalé fe si a biôm bii soo bia abui mevak. (Met. 2:9) Nge  biyoñe biziñ bia kui na bi bi fo’o ve abime da yiane bia teke vaa nge beté, e ne mvo’é na bi simesan amu jé bi bili fo’o ve abim ete: a ne amu Yéhôva a toñe bia. (Mt. 6:11) Nde fe, te bia vuane na bi vo’o ve’e biôm bise bi ne nyume biabebien éyoñe ji, a biôme bise Yéhôva é ve bia ataté éyoñe ji akekui melu ma zu. Jam ete nde Nestor ba María be nga su’ulane yemelan.​—És. 65:21, 22.

9. Jé nkañete Nestor ba María wo ye’ele wo?

⁹ Nestor ba María be mbe be bili abeñe nda a mbamba mesu m’ésaé e Colombie. Ba jô na: “Bi nga jeñe na bi sé’é nkôñ ényiñe wongan, a na bi nene ésaé nkañete jangan. Ve bi mbe bi ko woñe na bia ye ke beta bo mevak nge bi bili tyôtyoé moné.” Jé é nga volô be na be dañe woñ ôte? Be nga simesane nye’an ôse Yéhôva a nga liti be. Ane be nga bi ndi nleme na Yéhôva é ke ôsu a nyoñe ngab a be. Mvuse ya valé, be nga kandan a mesu m’ésaé map, be kuane nda jap, a ke vôme bekañete mbamba foé be mbe be jemba’ane si jap. Aval avé ba yene ntyi’ane be nga nyoñ éyoñe ji? Nestor a jô na: “Bi nga yen ane Matthieu 6:33 a kôme tôéban. Bi nji jembane jôm éziñ, a bi bili abui mevak a lôte melu mvus.”

10. Amu jé môt a binam a ko nyi mbo’o woñ émo ji?

¹⁰ Aso kôa, môt a binam a bili fulu ya tibili nyi mbok. (Éc. 8:9) Éve’an é ne na, bôte ba belan éjôé jap asu na be tibili ba bevok, évô é ne vôm ase, bongô be sikôlô béziñ be ne éngana’a ba ta a tibili bongô be sikôlô bevok, a bôte béziñ be wô’ô tibili bibu’a ya menda me bôte map. Jôme te nje bôte ba ko môt a binam woñ émo ji! Aval avé Satan a jeñe na a belane woñ ôte?

11-12. Aval avé Satan a bo na bi ko bôte woñ?

¹¹ Satan a yi na bi ko bôte woñ aval e ne na, bi nga kate kañete be mbamba foé, nge ke bo mame mefe Yéhôva a yi na bi bo. Satan a nga tindi bijôé na bi tyili ésaé nkañete jangan, a tibili bia. (Luc 21:12; Nli. 2:10) Abui bôte ya émo Satan ji da miase minsos a lat a Bengaa be Yéhôva. Bôte ba buni minsos mite be ne kpwe’ele bia, nge ke wosane bia. (Mt.  10:36) Ye bia dimine melam me Satan mete nga? Teke jôm. Ntete mimbu ôsu, a mbe a tameya belan avale melam ete.​—Mam. 5:27, 28, 40.

¹² Ve woñe ya étibila’a ja so bijôé ô nji bo susu’a ékpwelé Satan a belane je. Bôte béziñ ba ko woñ éyoñe ba simesan aval avé bibu’a ya menda me bôte map mé bo éyoñe bé wô’ô na be nto Bengaa be Yéhôva. Ba ko jam ete woñ a lôt ébôm. Ba nye’e bivuvumane biap angôndô ya abui, a ba yi na bi yeme Yéhôva, a nye’e nye. Ba wô’ô nlem mintaé éyoñe ba wô’ô bivuvumane biap bi kobô’ô Zambe a bebo bisaé bé abé. Ve e wô’ô kui biyoñe biziñe na bivuvumane bi nga taté wosane benya mejôô bi su’ulane bo Bengaa. Ve nge bibu’a ya menda me bôte mangan bia tyi’i minkañ a bia amu bi ne Bengaa be Yéhôva, bi ne bo aya?

13. Aval avé ndi nlem na Zambe a nye’e bia é ne volô bia éyoñe bibu’a ya menda me bôte mangan bia lume bia mvus? (Besam 27:10)

¹³ Bi ne bi ngule nyul nge bia bindi Besam 27:10. (Lañe’e.) Éyoñe bia simesan abim avé Yéhôva a nye’e bia, nlem wo bômbô bia si éyoñe bia tôban étibila’a. Bi too fe ndi na Yéhôva é ve bia ma’an nge bi bo mbane ya jibi. Yéhôva é nyoñe ngab a bia mfa’a ya minsôn, a mfa’a ya nsisim, a lôte bôte bese be ne si nyô! Jam ete nde Biniam, mojañ bia te jôô nye atata’a, a nga su’ulane yemelan.

14. Jé nkañete Biniam wo ye’ele wo?

¹⁴ Biniam a nga bo Ngaa Yéhôva akusa bo a mbe a yeme’e na ntyi’an ôte wo ye soo nye abui étibila’a. Tame yen aval avé ndi nlem na Yéhôva a nye’e nye é nga volô nye na a bo teke beta ko môt a binam woñ. A jô na: “Étibila’a é mbe ngul a lôt avale me mbe me simesa’an. Ve étibila’a é mbe é so’o nda bôte jam nje me mbe me dañe ko woñ, sa ke bijôé. Me mbe me ko woñ na ntyi’an me nga nyoñe na ma bo Ngaa Yéhôva wo ye taé ésaa wom nlem, a na bibu’a ya nda bôte jam bia ye ke beta semé ma.” Ve Biniam a mbe a too ndi na Yéhôva é ke ôsu a nyoñe ngab a ba bese A nye’e. Biniam a jô na: “Me nga simesan aval avé Yéhôva a nga volô bobejañ a besita na be jibi azoé, ékotekot, a évô. Me nga yeme na  nge me kabetane Yéhôva, é botane ma. Be nga fete ma mimbôk abui biyoñ, a bôme ma. Ve me nga yen a mise mam ane Yéhôva a volô ba bese ba kabetane nye.” Yéhôva a nga liti na a ne nya Ésaa asu Biniam, a bebo bisaé Bé be nga liti na mbe be ne benya bibu’a ya nda bôte jé.

15. Amu jé e nji bo abé na bi ko awu woñ?

¹⁵ Kalate Zambe a jô na awu e ne beta nsiñe wongan. (1 Bec. 15:25, 26) Bi ne ko awu woñ, e dañedañ éyoñ môte bia nye’e a kon abui. Amu jé bia ko awu woñ? A ne amu Yéhôva a nga té bia a nkômbane ya nyiñe nnôm éto. (Éc. 3:11) E ne été na, éyoñe bia ko awu woñ, nalé a ne bo na bi kamane biabebien. Éve’an é ne na, nalé a ne bo na bi nyoñe mbamba mintyi’an a lat a bidi bia di, a mimvôman miangan. Bi ne fe jeñe mvolane bedokita éyoñe nalé a sili, nge ke sa’ale mam me ne telé binyiñe biangan mbia bité.

16. Aval avé Satan a belane woñe ya wu?

¹⁶ Satan a yeme na bia nyan binyiñe biangan. Ve a nga jô na bii kandan a jôm ése bi bili, to’o élate jangan a Yéhôva, fo’o ve asu na bi bo te wu. (Job 2:4, 5) Za avale minsose di! Ve mbôle Satan a ne “nyô a nga bili ngule ya [wôé],” a jeñe na a belane woñe ya wu asu na bi lume Yéhôva mvus. (Beh. 2:14, 15) Biyoñe biziñ, Satan a tindi bôte béziñ na be si’ili bia na bé wôé bia nge bi bo teke kate mbunane wongan. Satan a ne yene na bia biban a mbia ôkon éziñ, éyoñe te a jeñe mezene ya bo na bi tyame metiñe me Zambe. Bedokita nge ke bibu’a ya menda me bôte mangan me nji bo Bengaa be Yéhôva be ne tindi bia na bi kañese metyi, jame Zambe a vini. Môt éziñ a ne fe kômbô bo na bi kañese zen éfe ya saéban, a too ke na zen éte ja tyam atiñe Zambe.

17. Bela’ane Beromain 8:37-39 asu na ô kat amu jé bia yiane ki ko awu woñ.

¹⁷ Bia yi ki na bi wu, ve bia yeme na Yéhôva é ke ôsu a nye’e bia to’o bi wuya. (Lañe’e Beromain 8:37-39.) To’o éyoñ bemvôé be Yéhôva be wuya, be ngenane vevee ôsimesane wé. (Luc 20:37, 38) A ne ôjeja’a ya wômôlô bemvôé bé bese. (Job 14:15) A nga ya’ane beta ntañ asu na bi “tabe ényiñ ya melu mese.” (Jean 3:16) Bia yeme na Yéhôva a nye’e bia angôndô ya abui, a na a nyoñe ngab a bia. Ajô te, bi vo’o lume nye mvus éyoñe bia kon, nge ke éyoñe ba jô na bé wôé bia, ve bia tu’a subu nye bebé asu na bi bi ngule nyul a fek. Jam ete nde Valérie ba nnôme wé be nga bo.​—Bs. 41:3.

18. Jé nkañete Valérie wo ye’ele wo?

¹⁸ Éyoñ a mbe a bili mimbu 35, be nga bi Valérie ngul ôkon. Tame yen aval avé nye’an Yéhôva ô nga volô nye na a dañe woñe ya wu. A jô na: “Foé éte é nga tyendé binyiñe biangan ane nkabeke dis. E mbe e sili’i na be sale ma asu na me bo teke wu. Me nga ke yen abui bedokita, ve bese be nga bene sale ma teke belane metyi. Me mbe me ko woñ, ve mbôle ma semé metiñe me Zambe, teke aval éziñ me mbe ve nyoñe metyi! Ényiñe jam ése, Yéhôva a nga jaé liti ma abim avé a nye’e ma. Éyoñe ji, me bili fane ya liti nye na ma nye’e nye. Éyoñ ése dokita a mbe a  kate’e bia mbia mefoé, me mbe me tu’a bi nkômbane ya ve Yéhôva nlem avak, teke jô’é na Satan a bi medañ. Me nga su’ulane yene dokita a nga sale ma teke belane metyi. Akusa bo me ngenan teke bo mvo’é minsôn, Yéhôva a ke ôsu a jalé miñyiane miam. Éve’an é ne na, ésulan bi nga bo ôsusua na bia bi foé ya ôkon ôte, bi nga yé’é nlô ajô ô mbe na ‘Affrontons les difficultés de la vie avec courage.’ * Nlô ajô ôte ô nga ve bia ngule nyul angôndô. Bi nga lañe wô abui biyoñ. Avale minlô mejô ete, ésaé nkañete a ntaban bisulan, bi nga volô bia nnôme wom na bi bôône minleme si, a na bi nyoñe mbamba mintyi’an.”

19. Jé ja ye kui ana’ana?

¹⁹ A mvolane Yéhôva, Bekristen ya si se meku’u menyin be nga kui na be dañe nge ke jibi minju’u be nga tôbane mie, a be nga kui na be wosane Satan. (1 P. 5:8, 9) Bia fe bi ne de bo. Ana’ana, Yéhôva é jô Yésus a miñwo’on na be “tyam mimboane mi mam mi diable.” (1 Jean 3:8) Mvuse ya valé, bebo bisaé be Zambe ya si va bé “bo te ko woñ, a [ba ye] tabe [mam me ne] angôndô ôyap.” (És. 54:14; Mic. 4:4) Ve nté bia yange môs ôte, bia yiane ve ngule ése na bi dañe mam mese me ne bo na bi ko woñ.

20. Jé é ne volô bia na bi bo teke ko jôm éziñ woñ?

²⁰ Bia yiane ke ôsu a yemete ndi nleme jangan na Yéhôva a nye’e bia a na é kamane bebo bisaé bé. Bi ne bindi minkañete mi bôte Yéhôva a nga ba’ale melu mvus, a laan ajô ya minkañete mite a bôte bevok. Bia yiane fe simesan aval avé Yéhôva a nga volô bia melu mvus éyoñe bi nga tôbane minjuk. Ôwé, a mvolane Yéhôva, bi ne dañe woñ!​—Bs. 34:4.