ဒ်ပမ့ၢ်ယဟိဝၤ ပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အသိး ပဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဂ့ၤထီၣ် ပဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး ပှၤဂၤအဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤ. ပယူးယီၣ်ပာ်ကဲကစၢ်ယွၤ ဒ်ပှၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၂:၂၁-၂၄; အ့းဖ့းစူး ၃:၁၄, ၁၅) လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ကစၢ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤကညီလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဒ်သိး အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီကပှဲၤဒီး တၢ်သူၣ်ခုသးခုဒီး ကအိၣ်ဂၢၢ်အိၣ်ကျၢၤအဂီၢ်လီၤ.

 ပဂုာ်ကျဲးစၢးလၢအဂ့ၤကတၢၢ် လၢပကမၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဃိ တၢ်အံၤကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢပကကဲထီၣ် ဝၤလၢအဂ့ၤ, မါလၢအဂ့ၤဒီး မိၢ်ပၢ်လၢအဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်အလီၢ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၃၁:၁၀-၃၁; အ့းဖ့းစူး ၅:၂၂–၆:၄; ၁ တံၤမသ့း ၅:၈) တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ် မၤစၢၤဝဲဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လီၤဆီလိာ်သးတဖၣ်ဒၣ်လဲာ်လၢ ကအိၣ်ဒီးဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤအဂီၢ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၁, ၂) ဆိကမိၣ်ကွၢ် ပှၤလၢတမ့ၢ်ယဟိဝၤ ပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အတၢ်ကတိၤဘၣ်ဃးဒီး အသးသမူတံၤသကိးလၢ ကဲထီၣ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးန့ၣ်တက့ၢ်–

•   “လၢပတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ အဆိကတၢၢ်ဃုနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒၣ်ထဲပအ့ၣ်လိာ် ဆိးက့လိာ်ပသးဒီး ပသးထီၣ်လိာ်ပသးလီၤ. ဖဲယမါ အံၤဘၣ်တံၣ် ကဲထီၣ်ယဟိဝၤ ပှၤအုၣ်အသးအခါ အဝဲအတၢ်အဲၣ်ဒီး အတၢ်သးစူၤအါထီၣ်ဝဲလီၤ. ခီဖျိအဝဲဆီတလဲအသးအဃိ ပတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီဂ့ၤထီၣ်ဝဲလီၤ.”—ကလီၣ်ယၣ် လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ဘြၣ်စ့(လ်).

•   “ဖဲယဝၤ ခၠၣ်စ့ မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအခါ ယတြီအီၤလီၤ. မ့ၢ်လၢယဆိကမိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မၤလီၤဖးဟံၣ်ဖိဃီဖိအဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံယထံၣ်ဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံန့ၣ်ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤနီၢ်နီၢ်လၢ ပတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီအဂီၢ်လီၤ.”—အဲးကနဲး လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်စၣ်ဘံၣ်ယၣ်.

 လၢပတၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ပတဲဘၣ်ပှၤလၢပဃၢၤတဖၣ်ဒ်သိး ကမၤထွဲဝဲလံာ်စီဆှံတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်လၢ မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့လၢ

•    တၢ်ဃုထၢသးသမူတံၤသကိးလၢ တၢ်ကူၣ်သ့

•    တၢ်လဲၤခီဖျိတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ အဆိကတၢၢ်တနံၣ် ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်

•    တၢ်ရ့ဒီးဘူးတံၢ် ခံခီယၢ်ပၤ

•    တၢ်သုးကျဲၤကျိၣ်စ့

•    တၢ်မၤပတုာ်တၢ်တဲအါလိာ်သး

•    တၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ် ကဘၣ်ပျၢ်တၢ်ကမၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်

•    တၢ်သိၣ်လိမၤယုၤဖိတဖၣ်

 တဘျီတခီၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲသ့လီၤ. အဒိဖဲ ၁၉၉၈ နံၣ် ဆိၣ်ဖရဲးခီပနံာ် အတၢ်ကွဲးနီၣ်အပူၤ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိအဒူၣ်ခံဆံအကျါတဒူၣ်န့ၣ် ဖဲအသးသမူတံၤသကိးတဂၤ ကဲထီၣ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအခါ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်ဖးဒိၣ်ကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်လီၤ.

 ယ့ၣ်ၡူးတဲဆိပာ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအမၤထွဲအဝဲအတၢ်သိၣ်လိတဖၣ်န့ၣ် တဘျီတခီၣ် ကထံၣ်ဘၣ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလီၤ. (မးသဲ ၁၀:၃၂-၃၆) ပှၤစဲၣ်နီၤလၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ ဝ့ၣ်ဒိၣ်ရၣ် ကွဲးဝဲလၢ ဖဲရိမ့ၤဘီမုၢ်အတၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ် “ခရံာ်ဖိတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်တၢ်ကမၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အလိၤလၢ အမၤလီၤဖးဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤ.” a မုၢ်မဆါတနံၤအံၤစ့ၢ်ကီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတနီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်တၢ်ကမၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အလိၤဒ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ဒ်ပှၤတဲဝဲအသိး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး မ့ၢ်ပှၤလၢအမၤလီၤဖးဟံၣ်ဖိဃီဖိနီၢ်နီၢ်ဧါ.

 ဖဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ဘၣ်ထီၣ်ရူဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပာ်တၢ်ကမၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အလိၤလၢအမၤလီၤဖးဟံၣ်ဖိဃီဖိအခါ ယူၤရပၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အရူ (European Court of Human Rights) စံးဝဲဒ်အံၤလီၤ. ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢတမ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ညီနုၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်ခီဖျိ “တတူၢ်လိာ်ဝဲဒီး တယူးယီၣ်ပာ်ကဲဝဲ အဒူၣ်ဖိထၢဖိလၢအကဲထီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဂၤ အတၢ်သဘျ့လၢကဃုထၢဒီး မၤထွဲအနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ” အဃိလီၤ. ဒီးရူအံၤစံးကဒီးဝဲ ဒ်အံၤလီၤ– “တၢ်ဂ့ၢ်ဒ်အံၤန့ၣ် တဘၣ်ဃးထဲဒၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဘၣ် ညီနုၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ တဒ်သိးလိာ်အသးတဖၣ်အပူၤစ့ၢ်ကီးလီၤ.” b ဖဲအဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်တတူၢ်လိာ်အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအခါ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤထွဲဝဲဒ် လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢအမ့ၢ် “သုတမၤဆၢတၢ်အၢလၢတၢ်အၢ, လၢပှၤနီတဂၤတဂ့ၤ. . . . ဖဲသုသ့န့ၣ်, မ့ၢ်သ့ဒီး, အိၣ်ဃူလိာ်ဖိးလိာ်သုသးဒီး ပှၤကိးဂၤဒဲးတက့ၢ်.”​—ရိမ့ၤ ၁၂:၁၇, ၁၈.

 မ့ၢ်လၢယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ဒိကနၣ်ဝဲတၢ်နဲၣ်လိလၢအမ့ၢ် ကဘၣ်ဖျီအသး “ထဲလၢကစၢ်အပူၤဧိၤ” အဃိလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၃၉) တၢ်နဲၣ်လိအံၤန့ၣ် လီၤပလိာ်အသးဒီးလံာ်စီဆှံဒီး အဘျုးအိၣ်လီၤ. အဒိ ၂၀၁၀ ကၠၢနၢၣ်တဘ့ၣ် (Journal of Marriage and Family ) အတၢ်ကွဲးဖှိၣ်ရၤအပူၤန့ၣ် စံးဝဲလၢ– “ပှၤနီၢ်ဒီမိဝၤလၢ အတၢ်နာ်, အလုၢ်အလၢ်ဒီး အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ မ့ၢ်ဒ်သိးလိာ်သးန့ၣ်” အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ရ့လိာ်သး ဂၢၢ်ကျၢၤအါထီၣ်ဝဲလီၤ. c

 ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ် တဆီၣ်ထွဲဝဲအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်လၢ ကအိၣ်လီၤဖးဒီး အသးသမူတံၤသကိးလၢ တမ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ– “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤဂၤမ့ၢ်အိၣ်ဒီးအမါလၢအတနာ်ဘၣ်တၢ်, ဒီးမ့ၢ်ဘၣ်အသးလၢ အကအိၣ်ဝဲဆိးဝဲဒီးအီၤဒီး, မ်အသုတပာ်မၢ်အီၤတဂ့ၤ. ဒီးပိာ်မုၣ်လၢအအိၣ်ဒီး အဝၤလၢအတနာ်ဘၣ်တၢ်, ဒီးမ့ၢ်ဘၣ်အသးလၢ အကအိၣ်ဝဲဆိးဝဲဒီးအီၤဒီး, မ်အသုတလဲၤသဒၣ်အီၤတဂ့ၤ.” (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၁၂, ၁၃) ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် မၤထွဲဝဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်နဲၣ်လိအံၤန့ၣ်လီၤ.