സമോവ

പസിഫിക്‌ സമു​ദ്ര​ത്തി​ന്റെ നീലി​മ​യിൽ വെട്ടി​ത്തി​ള​ങ്ങുന്ന ഹൃദയ​ഹാ​രി​യായ സമോ​വൻദ്വീ​പു​കൾ. ഹവായ്‌ക്കും ന്യൂസി​ലൻഡി​നും ഏതാണ്ട്‌ മധ്യത്തി​ലാ​യാണ്‌ ഇവ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യു​ന്നത്‌. അഗ്നിപർവത സ്‌ഫോ​ട​ന​ത്തി​ന്റെ സൃഷ്ടി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും അപൂർവ​ചാ​രു​ത​യാർന്ന മനോ​ജ്ഞ​മായ രത്‌നങ്ങൾ പോ​ലെ​യാ​ണവ. മേഘങ്ങളെ മുട്ടി​യു​രു​മ്മി​നിൽക്കുന്ന കൊടു​മു​ടി​കൾ, ഇടതൂർന്ന ഉഷ്‌ണ​മേ​ഖ​ലാ​വ​നങ്ങൾ, തെങ്ങുകൾ അതിർത്തി​ച​മ​യ്‌ക്കുന്ന കടൽത്തീ​രങ്ങൾ, എല്ലാം സമോ​വ​യ്‌ക്കു സ്വന്തം. ഏതാണ്ട്‌ 200 തരം പവിഴ​പ്പു​റ്റു​ക​ളും ഏകദേശം 900 സ്‌പീ​ഷീ​സിൽപ്പെട്ട മത്സ്യങ്ങ​ളും അടങ്ങിയ ഒരു ജല-പറുദീ​സയെ പോറ്റി​പ്പു​ലർത്തുന്ന വെട്ടി​ത്തി​ള​ങ്ങുന്ന ലഗൂണു​ക​ളു​മുണ്ട്‌ സമോ​വ​യ്‌ക്ക്‌ അഭിമാ​നി​ക്കാൻ. ആദിമ യൂറോ​പ്യൻ മിഷന​റി​മാർ, ഫ്രാൻജ​പാ​നീ പൂക്കളു​ടെ സൗരഭ്യം നിറഞ്ഞു​നിന്ന ഈ ദ്വീപി​നെ ദക്ഷിണ പസിഫി​ക്കിൽ തങ്ങളുടെ കണ്ണിനു വിരു​ന്നൊ​രു​ക്കിയ മനോ​ഹാ​രി​ത​ക​ളു​ടെ കൂട്ടത്തിൽപ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തിൽ അതിശ​യി​ക്കാ​നില്ല!

സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌, ലാപീ​റ്റ​ജ​ന​ത​യാ​യി​രി​ക്കണം സമോവൻ ദ്വീപു​ക​ളി​ലെ​ത്തിയ ആദ്യത്തെ താമസ​ക്കാർ; ക്രിസ്‌തു​വിന്‌ പത്തു നൂറ്റാണ്ടു മുമ്പാ​യി​രി​ക്കണം അത്‌. a ധീരപ​ര്യ​വേ​ക്ഷ​ക​രും വിദഗ്‌ധ​നാ​വി​ക​രു​മായ ഈ പോളി​നേ​ഷ്യ​ക്കാർ ദക്ഷിണ​പൂർവേ​ഷ്യ​യിൽനിന്ന്‌ പസിഫി​ക്കി​ലേക്കു കുടി​യേ​റി​യ​താ​യി​രി​ക്കാം. കടൽക്കാ​റ്റി​നെ​യും കടൽപ്ര​വാ​ഹ​ങ്ങ​ളെ​യും ആശ്രയിച്ച്‌ ദീർഘ​ദൂ​രം താണ്ടി അവരുടെ വള്ളങ്ങൾ ദക്ഷിണ​പ​സി​ഫി​ക്കി​ന്റെ ഹൃദയ​ഭാ​ഗ​ത്തെത്തി. അവിടെ കണ്ട ദ്വീപു​ക​ളു​ടെ കൊച്ചു​സ​മൂ​ഹത്തെ അവർ സമോവ എന്നുവി​ളി​ച്ചു.

നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളി​ലൂ​ടെ ഇവരുടെ പിൻമു​റ​ക്കാർ പസിഫി​ക്കി​ലൂ​ടെ കിഴക്ക്‌ തഹീതി​യി​ലേ​ക്കും പിന്നീട്‌ വടക്ക്‌ ഹവായി​യി​ലേ​ക്കും തെക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാറ്‌ ന്യൂസി​ലൻഡി​ലേ​ക്കും തെക്കു​കി​ഴക്ക്‌ ഈസ്റ്റർ ദ്വീപി​ലേ​ക്കും നീങ്ങി. ത്രി​കോ​ണാ​കൃ​തി​യിൽ കിടക്കുന്ന വിസ്‌തൃ​ത​മായ ഈ പ്രദേശം ഇന്ന്‌ ‘പോളി​നേഷ്യ’ (“അനേകം ദ്വീപു​കൾ” എന്ന്‌ അർഥം) എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു; അവിടത്തെ നിവാ​സി​കൾ പോളി​നേ​ഷ്യ​ക്കാർ എന്നും. സമോ​വയെ “പോളി​നേ​ഷ്യ​യു​ടെ പിള്ള​ത്തൊ​ട്ടിൽ” എന്നു വിശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ അതു​കൊ​ണ്ടാണ്‌.

 ആധുനിക കാലത്തും ധൈര്യ​ശാ​ലി​ക​ളായ സമോ​വ​ക്കാർ പര്യ​വേ​ക്ഷണം നടത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. സമു​ദ്ര​സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളായ പൂർവി​ക​രെ​പ്പോ​ലെ, മെച്ചപ്പെട്ട ഒരു ജീവി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു അവരു​ടെ​യും ലക്ഷ്യം. എന്നാൽ ഈ പര്യ​വേ​ക്ഷണം അക്ഷരീ​യ​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. അവരുടെ “യാത്ര” ആത്മീയ അന്ധകാ​ര​ത്തിൽനിന്ന്‌ ആത്മീയ പ്രകാ​ശ​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു. സത്യ​ദൈ​വ​മായ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സ്വീകാ​ര്യ​മായ ആരാധ​നാ​രീ​തി കണ്ടെത്താ​നുള്ള അന്വേ​ഷ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു അവരു​ടേത്‌.—യോഹ. 4:23.

സമോവയിലെയും b അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ​യും ടൊ​കെ​ലൗ​വി​ലെ​യും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ചരി​ത്ര​മാണ്‌ ഈ ഭാഗത്ത്‌ വിവരി​ക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ന്നത്‌. 1962-ൽ പടിഞ്ഞാ​റൻ സമോവ ഒരു സ്വതന്ത്ര രാഷ്‌ട്ര​മാ​യി. അമേരി​ക്കൻ സമോവ അമേരി​ക്ക​യു​ടെ അധീന​ത​യി​ലാണ്‌. സമോവൻ ദ്വീപു​കളെ അങ്ങനെ, സമോ​വ​യെ​ന്നും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യെ​ന്നും രണ്ടായി തിരി​ക്കാം.

സത്യത്തി​ന്റെ പ്രകാ​ശ​മെ​ത്തു​ന്നു

ദൈവ​രാ​ജ്യ സുവാർത്ത സമോ​വ​യി​ലെ​ത്തു​ന്നത്‌ 1931-ലാണ്‌. ദ്വീപ​സ​മൂ​ഹം സന്ദർശിച്ച ഒരു വ്യക്തി അന്ന്‌ 470-ലേറെ പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും സമർപ്പി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ആ സന്ദർശകൻ സിഡ്‌നി ഷെപ്പേർഡാണ്‌. തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ആ സാക്ഷി ഏതാണ്ട്‌ ആ കാലത്ത്‌ പോളി​നേ​ഷ്യ​യി​ലെ പല സ്ഥലങ്ങളും സന്ദർശിച്ച്‌ സുവാർത്ത പ്രചരി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ഏഴു വർഷത്തി​നു​ശേഷം രാജ്യ​സു​വാർത്ത അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെത്തി. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ആസ്ഥാന​ത്തു​നി​ന്നുള്ള ജെ.എഫ്‌. റഥർഫോർഡ്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽനിന്ന്‌ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു പോകും​വഴി ടുട്ടു​വില ദ്വീപി​ലി​റ​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ആ ഹ്രസ്വ സന്ദർശ​ന​ത്തി​നി​ടെ, റഥർഫോർഡും കൂട്ടരും പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ തുറമുഖ പട്ടണത്തി​ലെ​ങ്ങും സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ വിതരണം ചെയ്‌തു.

രണ്ടു വർഷത്തി​നു​ശേഷം, 1940-ൽ, ഏഷ്യ-പസിഫിക്‌ മേഖല​യിൽ പലയി​ട​ത്തും പയനി​യ​റാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചി​ട്ടുള്ള ഹരാൾഡ്‌ ഗിൽ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെത്തി. മരിച്ചവർ എവിടെ? എന്ന ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ 3,500 പ്രതി​ക​ളു​മാ​യി​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ  വരവ്‌. സമോവൻ ഭാഷയി​ലുള്ള, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ആദ്യ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. c

ഹരാൾഡ്‌ പിന്നീട്‌ സമോ​വ​യി​ലെ ഉപോലു ദ്വീപി​ലേക്കു പോയി. ബോട്ടിൽ എട്ടുപത്തു മണിക്കൂർ യാത്ര ചെയ്യണ​മാ​യി​രു​ന്നു അവി​ടെ​യെ​ത്താൻ. അദ്ദേഹം പിന്നീട്‌ എഴുതി: “ഞാൻ എത്തുന്ന​തി​നു​മു​മ്പു​തന്നെ എന്റെ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള വാർത്ത അവിടെ എത്തിയി​രു​ന്നു​വെന്നു തോന്നു​ന്നു. എന്നെ കണ്ടപാടെ കരക്കി​റ​ങ്ങാ​നുള്ള അനുവാ​ദ​മി​ല്ലെന്ന്‌ ഒരു പോലീ​സു​കാ​രൻ പറഞ്ഞത്‌ അതു​കൊ​ണ്ടാ​വണം. ഞാൻ എന്റെ പാസ്‌പോർട്ട്‌ കാണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തിട്ട്‌, തന്റെ പ്രജയ്‌ക്ക്‌ ‘തടസ്സം​കൂ​ടാ​തെ കടന്നു​ചെ​ല്ലാ​നുള്ള അനുവാ​ദ​വും ആവശ്യ​മായ സഹായ, സംരക്ഷ​ണ​വും നൽകണ​മെന്ന്‌’ ബന്ധപ്പെ​ട്ട​വ​രോട്‌ ബ്രിട്ട​നി​ലെ രാജാവ്‌ ആവശ്യ​പ്പെ​ടുന്ന, അതിലെ പ്രഭാ​വ​പൂർണ​മായ പ്രാരംഭ പ്രസ്‌താ​വന വായി​ച്ചു​കേൾപ്പി​ച്ചു. ഒടുവിൽ ഗവർണറെ കണ്ടു സംസാ​രി​ക്കാ​നുള്ള അവസരം ലഭിച്ചു. അഞ്ചു ദിവസം​ക​ഴിഞ്ഞ്‌ അടുത്ത ബോട്ട്‌ എത്തുന്ന​തു​വ​രേ​ക്കും അവിടെ തങ്ങാൻ അദ്ദേഹം അനുവ​ദി​ച്ചു. വാടക​യ്‌ക്ക്‌ എടുത്ത സൈക്കി​ളിൽ ദ്വീപി​ന്റെ ഒരറ്റം​മു​തൽ മറ്റേയ​റ്റം​വരെ സഞ്ചരിച്ച്‌ ഞാൻ ചെറു​പു​സ്‌ത​കങ്ങൾ വിതര​ണം​ചെ​യ്‌തു.”

സമോ​വ​യി​ലെ​യും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ​യും വിജയ​ക​ര​മായ പ്രസം​ഗ​പ​ര്യ​ട​ന​ത്തി​നു​ശേഷം, ഹരാൾഡിന്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലേക്കു മടങ്ങേ​ണ്ടി​വന്നു. എന്നാൽ അദ്ദേഹം സമർപ്പിച്ച ഒരു ചെറു​പു​സ്‌തകം ഒടുവിൽ പെലെ ഫുവാ​യി​യു​പ്പൊ​ലു എന്നൊരു ഓഫീസ്‌ ജീവന​ക്കാ​രന്റെ കൈയിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നു. d ആ ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ത്തി​ലെ സന്ദേശം പെലെ​യു​ടെ ഹൃദയ​ത്തിൽ നശിക്കാ​തെ കിടന്നു, സാക്ഷികൾ മടങ്ങി​വന്ന്‌ നനയ്‌ക്കു​ന്ന​തും കാത്ത്‌.—1 കൊരി. 3:6.

12 വർഷങ്ങൾക്കു​ശേഷം, 1952-ൽ, ഇംഗ്ലണ്ടിൽനി​ന്നുള്ള ജോൺ ക്രൊ​ക്‌സ്‌ഫേർഡ്‌ ഉപോലു ദ്വീപി​ലെ സമോവൻ തലസ്ഥാ​ന​മായ ഏപ്പിയ​യിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നു. പെലെ​യു​ടെ  ഓഫീ​സിൽത്ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​നും ജോലി. മറ്റുള്ള​വ​രോ​ടു സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കാൻ ജോണിന്‌ വലിയ ഉത്സാഹ​മാ​യി​രു​ന്നു. പെലെ​യ്‌ക്ക്‌ ബൈബി​ളിൽ താത്‌പ​ര്യ​മു​ണ്ടെന്നു കണ്ട ജോൺ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വീട്ടിൽ ചെന്നു. പെലെ എഴുതു​ന്നു: “ഞായറാഴ്‌ച പുലരും​വരെ ഞങ്ങൾ സംസാ​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഞാൻ പല ചോദ്യ​ങ്ങ​ളും ചോദി​ച്ചു. എല്ലാത്തി​നും അദ്ദേഹം ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ ഉത്തരം നൽകി. ഞാൻ അന്വേ​ഷി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന സത്യം ഇതാ​ണെന്ന്‌ അതോടെ എനിക്കു ബോധ്യ​മാ​യി.” ആ വർഷം​തന്നെ പെലെ​യും ഭാര്യ ഐലൂ​വ​യും സമർപ്പി​ച്ചു സ്‌നാ​ന​മേറ്റു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ആയിത്തീർന്ന ആദ്യത്തെ സമോ​വ​ക്കാർ ഇവരാണ്‌.

പൂർവി​ക​രു​ടെ മതം വിട്ടു​പോ​യ​തിന്‌ താൻ വിശദീ​ക​രണം നൽകേ​ണ്ടി​വ​രു​മെന്ന്‌ പെലെ​യ്‌ക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം കാര്യങ്ങൾ നന്നായി പഠിക്കു​ക​യും യഹോ​വ​യു​ടെ സഹായ​ത്തി​നാ​യി ഉള്ളുരു​കി പ്രാർഥി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഒടുവിൽ കുടും​ബ​ത്തി​ലെ തലമൂത്ത കാരണവർ അദ്ദേഹത്തെ സ്വന്തം ഗ്രാമ​മായ ഫലെയാ​സ്യൂ​വി​ലേക്കു വിളി​പ്പി​ച്ചു. ഏപ്പിയ​യ്‌ക്കു പടിഞ്ഞാറ്‌ 19 കിലോ​മീ​റ്റർ അകലെ​യുള്ള ഒരു തീരദേശ ഗ്രാമ​മാണ്‌ അത്‌. അവിടെ കാരണവർ ഒരു യോഗം വിളി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. യോഗ​ത്തി​നെ​ത്തിയ പെലെ​യ്‌ക്കും താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​ര​നായ ഒരു ബന്ധുവി​നും നേരി​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്നത്‌ ആറു മുഖ്യ​ന്മാ​രും മൂന്ന്‌ ഔദ്യോ​ഗിക പ്രഭാ​ഷ​ക​രും പത്ത്‌ പാസ്റ്റർമാ​രും രണ്ട്‌ ദൈവ​ശാ​സ്‌ത്ര അധ്യാ​പ​ക​രും കുടും​ബ​ത്തി​ലെ തലമൂത്ത അംഗങ്ങ​ളു​മ​ട​ങ്ങിയ ക്ഷുഭി​ത​രായ ഒരു സംഘം ആളുക​ളെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

“പൂർവി​ക​രു​ടെ സഭയ്‌ക്കും കുടും​ബ​ത്തി​നും ചീത്ത​പ്പേ​രു​ണ്ടാ​ക്കി​യെന്നു പറഞ്ഞ്‌ അവർ ഞങ്ങളെ പ്രാകാ​നും ശപിക്കാ​നും തുടങ്ങി,” പെലെ ഓർക്കു​ന്നു. ‘ഒരു സംവാദം നടത്താം’ എന്ന്‌ കാരണവർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടത്‌ അപ്പോ​ഴാണ്‌. പുലർച്ചെ നാലു​മ​ണി​വരെ ആ ചർച്ച നീണ്ടു.

 “‘ആ ബൈബിൾ മാറ്റി​വെക്ക്‌, വേറെ എന്തെങ്കി​ലും പറയാ​നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ പറഞ്ഞാൽ മതി’ എന്ന്‌ ചിലർ ആക്രോ​ശി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കിലും അവരുടെ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കെ​ല്ലാം ഞാൻ ബൈബി​ളിൽനി​ന്നു​തന്നെ ഉത്തരം നൽകു​ക​യും അവരുടെ വാദങ്ങളെ ഖണ്ഡിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു,” പെലെ പറയുന്നു. “ഒടുവിൽ എല്ലാവ​രു​ടെ​യും വായടഞ്ഞു, ഇളിഭ്യ​രാ​യി എല്ലാവ​രും തലകു​നി​ച്ചി​രു​ന്നു. കാരണവർ താഴ്‌ന്ന സ്വരത്തിൽ പറഞ്ഞു: ‘പെലേ, നീ ജയിച്ചു.’”

“ക്ഷമിക്കണം, ഞാൻ അങ്ങനെ കരുതു​ന്നില്ല. രാജ്യ​സ​ന്ദേശം കേൾക്കാ​നുള്ള അവസര​മാണ്‌ ഇന്നു താങ്കൾക്ക്‌ ലഭിച്ചത്‌. താങ്കൾ അതു സ്വീക​രി​ക്കു​മെ​ന്നാണ്‌ എന്റെ പ്രതീക്ഷ,” ആദര​വോ​ടെ പെലെ പറഞ്ഞു.

പെലെ യഹോ​വ​യി​ലും അവന്റെ വചനമായ ബൈബി​ളി​ലും ആശ്രയി​ച്ചു. അങ്ങനെ ഉപോ​ലു​വിൽ രാജ്യ​സ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ വിത്ത്‌ മുളയ്‌ക്കാൻ തുടങ്ങി.

ആദ്യകാല യോഗങ്ങൾ

പെലെ​യു​ടെ പുതിയ മതത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള വാർത്ത ദ്വീപി​ലെ​ങ്ങും കാട്ടു​തീ​പോ​ലെ പടർന്നു. പൗലൊ​സി​ന്റെ പ്രസംഗം ശ്രദ്ധിച്ച ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ അഥേന​ക്കാ​രെ​പ്പോ​ലെ, ‘നവീ​നോ​പ​ദേ​ശത്തെ’ക്കുറിച്ചു കൂടുതൽ അറിയാൻ ചിലർക്ക്‌ ആകാം​ക്ഷ​യാ​യി. (പ്രവൃ. 17:19, 20) ഈ പുതിയ മതത്തോട്‌ അനുഭാ​വ​മു​ള്ളവർ ആശുപ​ത്രി​ക്ക​ടുത്ത്‌ ഒരു ഡോക്‌ട​റി​ന്റെ വീട്ടിൽ വാര​ന്തോ​റും കൂടി​വ​രു​ന്നു​ണ്ടെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ മാറ്റ്യൂ​സി ലിയാ​യു​വാ​ണൈ എന്ന ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രൻ അവിടെ എന്താണ്‌ നടക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന​റി​യാൻ ഉറച്ചു. ആശുപ​ത്രി​യു​ടെ ഗേറ്റു​വരെ വന്ന അദ്ദേഹം പക്ഷേ അകത്തു കടക്കാ​നുള്ള ഭയംനി​മി​ത്തം തിരി​ച്ചു​പോ​കാ​നൊ​രു​ങ്ങി. അപ്പോ​ഴാണ്‌ ജോൺ ക്രൊ​ക്‌സ്‌ഫേർഡ്‌ അവി​ടെ​യെ​ത്തു​ന്നത്‌. സഹോ​ദരൻ അദ്ദേഹത്തെ അകത്തേക്കു കൂട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. “ദൈവം സത്യവാൻ” പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ പഠനം ആസ്വദിച്ച മാറ്റ്യൂ​സി വീണ്ടും വരണമെന്ന ആഗ്രഹ​ത്തോ​ടെ മടങ്ങി. ആദ്യ​മൊ​ക്കെ അദ്ദേഹം ക്രമമാ​യി യോഗ​ങ്ങൾക്കു വന്നിരു​ന്നില്ല. എന്നാൽ പിന്നീട്‌ സത്യം ഹൃദയ​ത്തിൽ ആഴ്‌ന്നി​റ​ങ്ങു​ക​യും 1956-ൽ അദ്ദേഹം സ്‌നാ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

 പഠിച്ച കാര്യങ്ങൾ മറ്റുള്ള​വ​രു​മാ​യി പങ്കു​വെ​ക്കേ​ണ്ട​തി​ന്റെ പ്രാധാ​ന്യം, കൂട്ട​ത്തോ​ടൊ​പ്പം സഹവസി​ക്കാൻ തുടങ്ങിയ പുതി​യവർ വൈകാ​തെ​തന്നെ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. ക്രൊ​ക്‌സ്‌ഫേർഡ്‌ സഹോ​ദരൻ ഏപ്പിയ​യി​ലെത്തി അഞ്ചു മാസത്തി​നകം പത്തു​പേ​രാണ്‌ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ ഏർപ്പെ​ടാൻ തുടങ്ങി​യത്‌. നാലു​മാ​സം​കൂ​ടെ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ അത്‌ 19 ആയി. സുഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടും ബന്ധുക്ക​ളോ​ടു​മൊ​ക്കെ സാക്ഷീ​ക​രിച്ച അവർക്ക്‌ നല്ല ഫലങ്ങൾ ലഭിക്കു​ക​ത​ന്നെ​ചെ​യ്‌തു.

അവരി​ലൊ​രാൾ ഫലെയാ​സ്യൂ​വിൽ താമസി​ച്ചി​രുന്ന അടുത്ത ബന്ധുവായ സൗവാവു ടോ​യെ​റ്റു​വി​നോ​ടു സാക്ഷീ​ക​രി​ച്ചു. കാലാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ, കുടും​ബ​സ​മേതം യോഗ​ങ്ങൾക്കു വന്നുതു​ട​ങ്ങിയ സൗവാ​വു​വും പെങ്ങളു​ടെ ഭർത്താ​വായ ഫിനൗ ഫെയോ​മാ​യി​യ​യും സത്യത്തി​നു​വേണ്ടി നിലപാ​ടെ​ടു​ത്തു.

1953 ജനുവ​രി​യിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യൻ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ സമോ​വ​യി​ലെ ആദ്യത്തെ സഭയ്‌ക്ക്‌ അംഗീ​കാ​രം നൽകി. അങ്ങനെ ഏപ്പിയ സഭ രൂപം​കൊ​ണ്ടു. സമോ​വ​യിൽ സത്യാ​രാ​ധ​ന​യു​ടെ ചരി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഒരു നാഴി​ക​ക​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ആ സമയത്ത്‌ ഏപ്പിയ​യിൽ യോഗ​ങ്ങൾക്കാ​യി 40-ഓളം ആളുകൾ കൂടി​വ​രു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പിന്നീട്‌ ക്രൊ​ക്‌സ്‌ഫേർഡ്‌ സഹോ​ദരൻ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേക്കു മടങ്ങി​യ​പ്പോൾ സഭയ്‌ക്കു നേതൃ​ത്വം നൽകേണ്ട ഉത്തരവാ​ദി​ത്വം പുതി​യ​താ​യി സ്‌നാ​ന​മേറ്റ പെലെ​യു​ടെ ചുമലി​ലാ​യി. പ്രസാ​ധകർ നിർഭ​യ​രും തീക്ഷ്‌ണ​ത​യു​ള്ള​വ​രും ആയിരു​ന്നെ​ങ്കി​ലും പുതി​യ​വ​രാ​യ​തി​നാൽ അവർക്ക്‌ അനുഭ​വ​പ​രി​ചയം കുറവാ​യി​രു​ന്നു. നയത്തോ​ടും ആകർഷ​ക​മായ വിധത്തി​ലും രാജ്യ​സ​ന്ദേശം അറിയി​ക്കാൻ അവരിൽ പലരും പഠി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. (കൊലൊ. 4:6) വ്യക്തി​ത്വ​ത്തിൽ മാറ്റം​വ​രു​ത്തു​ന്ന​തി​നു മറ്റുചി​ലർക്ക്‌ സഹായം ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. (എഫെ. 4:22-24) ആ സഹായം വഴിയേ എത്തുമാ​യി​രു​ന്നു.—എഫെ. 4:8, 11-16.

കടൽക​ടന്ന്‌ സഹായ​മെ​ത്തു​ന്നു

1953 മേയിൽ ഏപ്പിയ സഭയെ സഹായി​ക്കാ​നാ​യി ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽനിന്ന്‌ രണ്ടു പയനി​യർമാ​രെത്തി, റോണാൾഡ്‌ സെല്ലാർസും ഒലിവ്‌ (ഡോളി) സെല്ലാർസും. “ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യൻ ബ്രാഞ്ചിന്‌ കുറച്ചു​നാ​ള​ത്തേക്ക്‌ ഏപ്പിയ സഭയു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ടാൻ കഴിഞ്ഞില്ല, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ കാര്യ​ത്തിൽ ബ്രാഞ്ചിന്‌ ഉത്‌ക​ണ്‌ഠ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു,” റോൺ എഴുതു​ന്നു. “പസിഫി​ക്കിൽ പ്രവർത്തി​ക്കാൻ സന്നദ്ധരാ​ണെന്നു ബ്രാഞ്ചി​നെ അറിയി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, സമോ​വ​യിൽച്ചെന്ന്‌  പുതി​യ​താ​യി രൂപം​കൊണ്ട സഭയോ​ടൊ​പ്പം പ്രത്യേക പയനി​യർമാ​രാ​യി സേവി​ക്കാൻ അവർ ഞങ്ങളോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു.”

സമോ​വ​യി​ലേ​ക്കു യാത്ര​ചെ​യ്യവെ, ഒറ്റപ്പെട്ട പ്രദേ​ശത്ത്‌ സേവി​ക്കുന്ന മിഷന​റി​മാർക്ക്‌ സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ ഉണ്ടാകാ​നി​ട​യുള്ള പ്രശ്‌ന​ങ്ങളെ നേരി​ടാൻ സെല്ലാർസ്‌ ദമ്പതികൾ മാനസി​ക​മാ​യി തയ്യാ​റെ​ടു​ത്തു. “പക്ഷേ പ്രതീ​ക്ഷ​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം കടത്തി​വെ​ട്ടുന്ന കാഴ്‌ച​ക​ളാണ്‌ ഞങ്ങൾ അവിടെ കണ്ടത്‌,” റോൺ ഓർക്കു​ന്നു. “പച്ചപുതച്ച ദ്വീപ്‌. സദാ പുഞ്ചി​രി​തൂ​കുന്ന നല്ല ആരോ​ഗ്യ​മുള്ള മനുഷ്യർ. ഓല മേഞ്ഞ, പവിഴ​പ്പു​റ്റു​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടാ​ക്കിയ തറയുള്ള, വശങ്ങൾ കെട്ടി​മ​റ​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാത്ത വീടുകൾ. അവയ്‌ക്കു ചുറ്റും ഓടി​ക്ക​ളി​ക്കുന്ന കുട്ടികൾ. ആർക്കും സമയ​ത്തെ​പ്പറ്റി ആധിയില്ല, തിരക്കി​ല്ലാത്ത ജീവിതം. പറുദീ​സ​യി​ലെ​ത്തിയ പ്രതീ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങൾക്ക്‌.”

പെലെ​യു​ടെ കുടും​ബ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം താമസ​മാ​ക്കിയ സെല്ലാർസ്‌ ദമ്പതികൾ താമസി​യാ​തെ​തന്നെ പ്രവർത്ത​ന​മാ​രം​ഭി​ച്ചു. “സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ അനവധി​യായ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്ക്‌ ഉത്തരം നൽകു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു മിക്കവാ​റും എല്ലാ ദിവസ​വും രാത്രി​യി​ലെ പരിപാ​ടി,” റോൺ പറയുന്നു. “അടിസ്ഥാന ബൈബിൾ ഉപദേ​ശങ്ങൾ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ദൈവിക നിലവാ​ര​ങ്ങൾക്കു ചേർച്ച​യിൽ ജീവി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ അവർ പല മാറ്റങ്ങ​ളും വരു​ത്തേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. അതിന്‌ ഞങ്ങൾ അവരെ സഹായി​ച്ചു. വെല്ലു​വി​ളി നിറഞ്ഞ ആ കാലത്ത്‌ ഞങ്ങൾ അവരോ​ടു സാധാ​ര​ണ​യിൽക്ക​വിഞ്ഞ സ്‌നേ​ഹ​വും ക്ഷമയും പ്രകട​മാ​ക്കി.” സങ്കടക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, സ്‌നേ​ഹ​പൂർവം നൽകിയ ഈ തിരുത്തൽ സ്വീക​രി​ക്കാൻ ചിലർക്കു മനസ്സി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അവർ കാലാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ സഭ വിട്ടു​പോ​യി. എന്നാൽ താഴ്‌മ​യോ​ടെ ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം കൈ​ക്കൊണ്ട മറ്റുചി​ലർ പരിശീ​ല​ന​ത്തിൽനി​ന്നും പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​ത്തിൽനി​ന്നും പ്രയോ​ജനം നേടു​ക​യും കാല​പ്പോ​ക്കിൽ ആത്മീയ​മാ​യി പുരോ​ഗ​മി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അങ്ങനെ സഭ ശുദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ബലപ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു.

വീടു​തോ​റും സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും റോണും ഡോളി​യും നേതൃ​ത്വം നൽകി. അതുവ​രെ​യും മിക്ക സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും സുഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടും അയൽക്കാ​രോ​ടും അനൗപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി മാത്രമേ സാക്ഷീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. എന്നാലി​പ്പോൾ, സെല്ലാർസ്‌ ദമ്പതി​ക​ളോ​ടൊ​പ്പം വീടു​തോ​റു​മുള്ള സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടാൻ തുടങ്ങിയ അവർക്കു കൂടുതൽ താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രെ കണ്ടുമു​ട്ടാ​നാ​യി. “ഒരിക്കൽ, രാജ്യ​സ​ന്ദേ​ശ​ത്തിൽ താത്‌പ​ര്യം തോന്നിയ ഒരു മുഖ്യൻ കൂടുതൽ കാര്യങ്ങൾ അറിയു​ന്ന​തി​നാ​യി ഞങ്ങളെ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഗ്രാമ​ത്തി​ലേക്കു ക്ഷണിച്ചു. ഭക്ഷണത്തെ തുടർന്ന്‌ സജീവ​മായ ഒരു ബൈബിൾ  ചർച്ച ആരംഭി​ച്ചു. ഒരു മണിക്കൂർ കഴിഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും അതിനെ ഒരു പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗം എന്നു വിളി​ക്കാ​മെ​ന്നാ​യി, കാരണം അമ്പതോ​ളം പേർ അവിടെ വന്നിട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതും ഞങ്ങൾ യാതൊ​രു പ്രചാ​ര​ണ​വും നടത്താ​തെ​തന്നെ!” പ്രസാ​ധകർ രണ്ടോ മൂന്നോ വ്യക്തി​ക​ളു​മാ​യി ബൈബി​ള​ധ്യ​യനം നടത്തു​ന്നി​ടത്ത്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ വേല​യെ​ക്കു​റി​ച്ച​റി​യാൻ താത്‌പ​ര്യ​മുള്ള 10-40 ആളുകൾ കൂടി​വ​രു​ന്നത്‌ ഒരു സ്ഥിരം കാഴ്‌ച​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഈ പ്രവർത്തനം ക്രൈ​സ്‌തവ വൈദി​ക​രു​ടെ ശ്രദ്ധയിൽപ്പെ​ടാൻ താമസ​മു​ണ്ടാ​യില്ല. ഡോളി​യു​ടെ​യും റോണി​ന്റെ​യും വിസയു​ടെ കാലാ​വധി നീട്ടാൻ അധികൃ​തർ വിസമ്മ​തി​ച്ച​പ്പോൾ, റോൺ ഹൈക്ക​മ്മീ​ഷ​ണ​റു​ടെ അടുക്ക​ലെത്തി കാരണം ആരാഞ്ഞു. “ചില വൈദി​കർ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഗവണ്മെ​ന്റി​നോ​ടു പരാതി​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ​ത്രേ. അതു​കൊണ്ട്‌ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ സഭയെ സഹായി​ക്കു​ന്നതു നിറു​ത്താ​മെന്ന്‌ ഉറപ്പു നൽകി​യാൽ മാത്രമേ വിസയു​ടെ കാലാ​വധി നീട്ടി​ത്ത​രു​ക​യു​ള്ളൂ​വെന്ന്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. അതിനു സമ്മതമ​ല്ലെന്ന്‌ ഞാൻ അറിയി​ച്ചു. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ വേലയ്‌ക്കു തടയി​ടാൻ ആർക്കും കഴിയി​ല്ലെ​ന്നും​കൂ​ടെ ഞാൻ കൂട്ടി​ച്ചേർത്തു. അപ്പോൾ ചിരി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു, ‘അത്‌ നിങ്ങൾ പോയി​ക്ക​ഴിഞ്ഞ്‌ കാണാം!’” റോൺ അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു.

ആ സംഭവ​ത്തോ​ടെ വിദേ​ശ​ത്തു​നി​ന്നുള്ള സാക്ഷി​കൾക്ക്‌ രാജ്യത്തു കടക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള അനുമതി ലഭിക്കാ​തെ​യാ​യി. സാഹച​ര്യം അതായി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും 1953-ൽ, ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യൻ ബ്രാഞ്ചിൽ സേവി​ക്കു​ക​യാ​യി​രുന്ന തിയോ​ഡർ ജാരറ്റ്‌സിന്‌ (ഇപ്പോൾ ഭരണസം​ഘാം​ഗം) അധികൃ​ത​രു​ടെ ശ്രദ്ധയിൽപ്പെ​ടാ​തെ സമോ​വ​യി​ലെ​ത്താ​നാ​യി. അദ്ദേഹം സഭയ്‌ക്കു പ്രോ​ത്സാ​ഹനം പകർന്നു. “അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സന്ദർശനം ഞങ്ങൾക്കു പുത്തനു​ണർവു നൽകി. യഹോ​വ​യു​ടെ സംഘട​ന​യ്‌ക്ക്‌ ഒപ്പംത​ന്നെ​യാണ്‌ ഞങ്ങൾ മുന്നേ​റു​ന്ന​തെന്ന്‌ അതോടെ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഉറപ്പായി,” റോൺ പറയുന്നു.

 താമസി​യാ​തെ സെല്ലാർസ്‌ ദമ്പതി​ക​ളു​ടെ വിസയു​ടെ കാലാ​വധി തീർന്നു, അവർ നേരെ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലേക്കു പോയി. എന്നിരു​ന്നാ​ലും സമോ​വ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന എട്ടുമാ​സ​ക്കാ​ലം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ കെട്ടു​പ​ണി​ചെ​യ്യാ​നും ബലപ്പെ​ടു​ത്താ​നും അവർ ആവുന്ന​തെ​ല്ലാം ചെയ്‌തു. അവരുടെ കുറവു നികത്താൻ വൈകാ​തെ​തന്നെ മറ്റു സാക്ഷികൾ സമോ​വ​യിൽ എത്തുമാ​യി​രു​ന്നു.

ഏപ്പിയ​യിൽ പുരോ​ഗ​തി

1954 മേയിൽ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​ക്കാ​ര​നായ റിച്ചാർഡ്‌ ജെങ്കെൻസ്‌ ഏപ്പിയ​യി​ലെത്തി. പുതി​യ​താ​യി സ്‌നാ​ന​മേറ്റ നല്ല ചുറു​ചു​റു​ക്കുള്ള 23 വയസ്സു​കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം. റിച്ചാർഡ്‌ പറയുന്നു, “ജോലി ഭദ്രമാ​കു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ അവി​ടെ​യുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ട​രു​തെന്ന്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽനിന്ന്‌ പുറ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ എനിക്കു നിർദേശം ലഭിച്ചി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഏതാനും മാസങ്ങൾ കടന്നു​പോ​യ​പ്പോൾ എനിക്കു വല്ലാത്ത ഏകാന്തത അനുഭ​വ​പ്പെ​ടാൻ തുടങ്ങി. ആത്മീയ പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​ത്തി​നാ​യി ഞാൻ ദാഹിച്ചു. അതു​കൊണ്ട്‌ വളരെ കരുത​ലോ​ടെ ഞാൻ പെലെ​യു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ടാൻ ശ്രമിച്ചു.” രാത്രി​യു​ടെ മറവിൽ അവർ കണ്ടുമു​ട്ടി.

“എന്റെ യഥാർഥ പേര്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കി​ല്ലെന്ന്‌ പെലെ പറഞ്ഞു. സാക്ഷി​ക​ളു​മാ​യി ബന്ധമു​ണ്ടെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കി അധികൃ​തർ എന്നെ നാടു​ക​ട​ത്തു​മോ എന്നായി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭയം,” റിച്ചാർഡ്‌ ഓർക്കു​ന്നു. “അതു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം സ്വന്തം മകന്റെ പേര്‌ ചൊല്ലി എന്നെ വിളിച്ചു—വിറ്റി​നെസെ. ‘വിറ്റ്‌നെസ്‌’ (സാക്ഷി) എന്ന വാക്ക്‌ സമോ​വ​നിൽ ഉച്ചരി​ക്കു​ന്നത്‌ അങ്ങനെ​യാണ്‌. ഇന്നും സമോ​വ​യി​ലെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ എന്നെ അങ്ങനെ​യാണ്‌ വിളി​ക്കു​ന്നത്‌.”

ഈ അപരനാ​മ​ത്തിൽ റിച്ചാർഡ്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ബന്ധംപു​ലർത്തി. അനൗപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി സാക്ഷീ​ക​രി​ച്ച​തി​ന്റെ ഫലമായി അദ്ദേഹ​ത്തി​നു നിരവധി ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​ന​ങ്ങ​ളും ലഭിച്ചു. ഹെൽത്ത്‌ ഇൻസ്‌പെ​ക്‌ട​റായ മുഫൗലു ഇങാലു​വൗ എന്ന ചെറു​പ്പ​ക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളിൽ ഒരാൾ. ഇദ്ദേഹം പിന്നീട്‌ സമോവൻ ബ്രാഞ്ച്‌ കമ്മിറ്റി അംഗമാ​യി. റിച്ചാർഡി​ന്റെ മറ്റൊരു വിദ്യാർഥി​യായ ഫലേമായ ടുയി​പോ​ളോ​വ​യും പിന്നീട്‌ മറ്റുപല കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളും സാക്ഷി​ക​ളാ​യി​ത്തീർന്നു.

റിച്ചാർഡി​ന്റെ മറ്റൊരു ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​യാ​യി​രു​ന്നു സിയെമ്മൂ ടാസി. പൊതു​മ​രാ​മത്തു വകുപ്പിൽനിന്ന്‌ സാധനങ്ങൾ മോഷ്ടി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു സംഘത്തി​ന്റെ തലവനാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം. പക്ഷേ, പഠിച്ചു തുടങ്ങി അധികം വൈകാ​തെ മുമ്പു നടത്തിയ മോഷ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ  പേരിൽ അദ്ദേഹം ജയിലി​ലാ​യി. റിച്ചാർഡ്‌ പിന്മാ​റി​യില്ല; ജയിൽ വാർഡ​നിൽനിന്ന്‌ അനുമതി നേടി​യെ​ടുത്ത അദ്ദേഹം ജയിലി​നു​പു​റത്ത്‌ ഏതാണ്ട്‌ 100 മീറ്റർ മാറി ഒരു മാഞ്ചു​വ​ട്ടിൽ ഇരുന്ന്‌ സിയെ​മ്മൂ​വിന്‌ അധ്യയ​ന​മെ​ടു​ത്തു. ക്രമേണ മറ്റു പല തടവു​കാ​രും അധ്യയ​ന​ത്തിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ തുടങ്ങി.

“കാവൽക്കാ​രാ​രും അവിടെ ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും തടവു​കാർ ഒരിക്ക​ലും രക്ഷപ്പെ​ടാൻ ശ്രമി​ച്ചില്ല എന്നുമാ​ത്രമല്ല ചിലർ സത്യം സ്വീക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു,” റിച്ചാർഡ്‌ ഓർക്കു​ന്നു. ജയിൽമോ​ചി​ത​നായ സിയെമ്മൂ പിന്നീട്‌ ഒരു മൂപ്പനാ​യി​ത്തീർന്നു.

1955-ൽ റിച്ചാർഡ്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽനി​ന്നുള്ള ഗ്ലോറിയ ഗ്രീൻ എന്ന പയനി​യറെ വിവാ​ഹം​ക​ഴി​ച്ചു. ഒരുമിച്ച്‌ 15 വർഷം സമോ​വ​യിൽ സേവിച്ച അവർ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലേക്കു മടങ്ങും​മുമ്പ്‌ 35 പേരെ സത്യം പഠിക്കാൻ സഹായി​ച്ചു. അവരി​പ്പോൾ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലെ ബ്രിസ്‌ബ​ണി​ലാണ്‌ താമസി​ക്കു​ന്നത്‌. അവിടെ റിച്ചാർഡ്‌ ഒരു സമോവൻ സഭയിൽ മൂപ്പനാ​യി സേവി​ക്കു​ന്നു.

ആദ്യകാ​ലത്ത്‌ സമോ​വ​യിൽ സേവിച്ച മറ്റു രണ്ടു​പേ​രാണ്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽനി​ന്നുള്ള വില്യം (ബിൽ) മോസും മാർജറി (ഗേളി) മോസും. ബിൽ പ്രാ​യോ​ഗിക ബുദ്ധി​യുള്ള ഒരു മൂപ്പനാ​യി​രു​ന്നു, ഗേളി​യാ​കട്ടെ 24 വർഷമാ​യി പയനി​യ​റും. 1956-ൽ അവർ ഏപ്പിയ​യി​ലെ​ത്തു​മ്പോൾ ആ സഭയോ​ടൊ​പ്പം 28 പ്രസാ​ധകർ സഹവസി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഏപ്പിയ​യി​ലും ഫലെയാ​സ്യൂ​വി​ലും പുസ്‌ത​കാ​ധ്യ​യ​ന​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അടുത്ത ഒൻപതു​വർഷം ബില്ലും ഗേളി​യും ഏപ്പിയ സഭയോ​ടൊ​പ്പം അക്ഷീണം പ്രവർത്തി​ച്ചു. 1965-ൽ ഗേളി​യു​ടെ ആരോ​ഗ്യ​സ്ഥി​തി മോശ​മാ​യ​തി​നെ തുടർന്ന്‌ മോസ്‌ ദമ്പതി​കൾക്ക്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലേക്കു മടങ്ങേ​ണ്ടി​വന്നു. ആ സമയമാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ഫലെയാ​സ്യൂ​വി​ലെ കൂട്ടം ഒരു സഭയാ​യി​ത്തീർന്നി​രു​ന്നു.

ആ കാല​ത്തൊ​ന്നും സമോവൻ ഗവണ്മെന്റ്‌ മിഷന​റി​മാർക്ക്‌ രാജ്യത്തു  പ്രവേ​ശി​ക്കാ​നുള്ള അനുമതി നൽകി​യി​രു​ന്നില്ല. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ക്രമേണ ഇല്ലാതാ​കു​മെന്ന്‌ അവരും വൈദി​ക​രും കണക്കു​കൂ​ട്ടി. എന്നാൽ മറിച്ചാണ്‌ സംഭവി​ച്ചത്‌. സാക്ഷികൾ എണ്ണത്തിൽ വർധിച്ചു എന്നുമാ​ത്രമല്ല അവരുടെ തീക്ഷ്‌ണത ഒന്നി​നൊ​ന്നു ജ്വലി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അവരെ തുടച്ചു​നീ​ക്കാൻ ആർക്കും സാധി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല!

അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ പുരോ​ഗ​തി

1954-ൽ സമോ​വ​യിൽ തങ്ങാനുള്ള സെല്ലാർസ്‌ ദമ്പതി​ക​ളു​ടെ വിസയു​ടെ കാലാ​വധി തീർന്നു. എന്നാൽ അവർ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​കാൻ ഒരുക്ക​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. വിസയു​ടെ കാലാ​വധി തീരും​മു​മ്പു​തന്നെ അവർ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലേ​ക്കുള്ള വിസയ്‌ക്കു​വേണ്ടി അപേക്ഷി​ച്ചു. റോൺ എഴുതു​ന്നു, “ഞാൻ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ അറ്റോർണി ജനറലി​നെ പോയി​ക്കണ്ടു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളാ​ണെന്ന ഒറ്റക്കാ​ര​ണ​ത്താ​ലാണ്‌ സമോവൻ ഗവണ്മെന്റ്‌ വിസയ്‌ക്കു​വേ​ണ്ടി​യുള്ള ഞങ്ങളുടെ അപേക്ഷകൾ തള്ളിയ​തെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു, ‘മിസ്റ്റർ സെല്ലാർസ്‌, അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ മതസ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​മുണ്ട്‌. നിങ്ങൾക്ക്‌ വിസ തരപ്പെ​ടു​ത്തുന്ന കാര്യം ഞാനേറ്റു.’”

1954 ജനുവരി 5-ന്‌ റോണും ഡോളി​യും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ​യിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നു. വിസ ലഭിക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള ഒരു വ്യവസ്ഥ​യെ​ന്നോ​ണം തന്റെ ഓഫീ​സിൽ ഇടയ്‌ക്കി​ടെ റിപ്പോർട്ടു ചെയ്യണ​മെന്ന്‌ അറ്റോർണി ജനറൽ റോണി​നോ​ടു ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു മെച്ചമായ ഒരു ധാരണ ലഭിക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ആ കൂടി​ക്കാ​ഴ്‌ചകൾ ബൈബിൾ വിഷയങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യാ​നുള്ള അവസര​ങ്ങ​ളാ​യി ഉതകി.

ആ മാസത്തി​നൊ​ടു​വിൽ, അറ്റോർണി ജനറൽ റോണി​നെ​യും ഡോളി​യെ​യും തന്റെ ഭവനത്തിൽ അത്താഴ​ത്തി​നാ​യി ക്ഷണിച്ചു. ലണ്ടൻ മിഷനറി  സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ പാസ്റ്ററി​നെ​യും ആ ഇടവക​യി​ലെ കത്തോ​ലി​ക്കാ പുരോ​ഹി​ത​നെ​യും​കൂ​ടെ അദ്ദേഹം ക്ഷണിച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ സജീവ​മായ ഒരു ബൈബിൾ ചർച്ചയ്‌ക്കു വേദി​യൊ​രു​ങ്ങി. റോൺ പറയുന്നു: “വിരു​ന്നി​നൊ​ടു​വിൽ എല്ലാവർക്കും നന്ദി രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ശേഷം അറ്റോർണി ജനറൽ പറഞ്ഞു, ‘ഇന്നത്തെ ചർച്ചയിൽ വിജയി​ച്ചത്‌ സെല്ലാർസ്‌ ദമ്പതി​ക​ളാ​ണെന്നു തോന്നു​ന്നു.’ അതിനു​ശേഷം അധികം​വൈ​കാ​തെ ഞങ്ങൾക്ക്‌ സ്ഥിരമാ​യി തങ്ങാനുള്ള വിസ ലഭിച്ചു. സാക്ഷി​ക​ളായ മിഷന​റി​മാർക്ക്‌ വിസ നൽകാൻ ഗവണ്മെന്റ്‌ സന്നദ്ധമാ​ണെന്ന്‌ പിന്നീട്‌ അറ്റോർണി ജനറലിൽനിന്ന്‌ വിവരം ലഭിച്ച​പ്പോൾ ഞാനത്‌ ഉടൻതന്നെ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യൻ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീ​സി​നെ അറിയി​ച്ചു.”

അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ സമർപ്പി​ച്ചു സ്‌നാ​ന​മേറ്റ ആദ്യവ്യ​ക്തി 19-കാരനായ വാലെസി (വാലസ്‌) പെഡ്രോ ആയിരു​ന്നു. ടൊ​കെ​ലൗ​വി​ലാണ്‌ അദ്ദേഹം ജനിച്ചത്‌. ഫിജി​യിൽ പ്രത്യേക പയനി​യ​റാ​യി സേവി​ക്കു​ക​യാ​യി​രുന്ന ലിഡിയ പെ​ഡ്രോ​യു​ടെ ബന്ധുവാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം. 1952-ൽ ലിഡിയ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ വാലസി​ന്റെ ജ്യേഷ്‌ഠന്‌ “ദൈവം സത്യവാൻ” എന്ന പുസ്‌തകം കൊടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ജ്യേഷ്‌ഠന്റെ വീട്ടിൽനിന്ന്‌ ലഭിച്ച പുസ്‌തകം വാലസ്‌ ശ്രദ്ധാ​പൂർവം പഠിച്ചു.

1954-ൽ റോണും ഡോളി​യും പെഡ്രോ കുടും​ബത്തെ കണ്ടുമു​ട്ടി. അവർ വാലസി​ന്റെ ജ്യേഷ്‌ഠ​നും പെങ്ങൾക്കും അധ്യയനം ആരംഭി​ച്ചു. വാലസിന്‌ യഹോ​വ​യിൽ വിശ്വാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അധ്യയ​ന​ത്തിന്‌ താത്‌പ​ര്യ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു, മതത്തി​ലുള്ള അതൃപ്‌തി​യാ​യി​രു​ന്നു കാരണം. എന്നിരു​ന്നാ​ലും കുറെ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പക്കലാണ്‌ സത്യമു​ള്ള​തെന്ന്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു ബോധ്യ​മാ​യി. വാലസ്‌ ഫങ്ങറ്റോ​ഗൊ​യിൽ ക്രമമാ​യി യോഗ​ങ്ങൾക്കു ഹാജരാ​കാൻ തുടങ്ങി. അതി​വേഗം ആത്മീയ പുരോ​ഗതി വരുത്തിയ വാലസ്‌ 1955 ഏപ്രിൽ 30-ന്‌ പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ തുറമു​ഖത്ത്‌ സ്‌നാ​ന​മേറ്റു.

റോണും ഡോളി​യു​മെത്തി ഒരു വർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ഫങ്ങറ്റോ​ഗൊ​യി​ലെ അവരുടെ ചെറിയ ഭവനത്തിൽ ഏഴുപേർ യോഗ​ത്തി​നാ​യി കൂടി​വ​രു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വീട്ടിൽ അധികം കസേര​യൊ​ന്നും ഇല്ലായി​രു​ന്ന​തി​നാൽ എല്ലാവ​രും ഇരുന്നത്‌ തറയി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അധികം​താ​മ​സി​യാ​തെ അവരിൽ മൂന്നു​പേർ റോണി​നോ​ടും ഡോളി​യോ​ടു​മൊ​പ്പം വയൽസേ​വ​ന​ത്തിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ തുടങ്ങി. അതൊരു ചെറിയ തുടക്കം മാത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു, വിസ്‌മ​യാ​വ​ഹ​മായ പുരോ​ഗ​തി​യി​ലേ​ക്കുള്ള ആദ്യ ചുവടു​വെ​പ്പു​കൾ.

 ഗിലെ​യാദ്‌ മിഷന​റി​മാർ എത്തുന്നു

1955 ഫെബ്രു​വരി 4-ന്‌ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ രണ്ടു മിഷനറി ദമ്പതികൾ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നു—പോൾ എവൻസും ഫ്രാൻസിസ്‌ എവൻസും, ഗോർഡൻ സ്‌കോ​ട്ടും പട്രീ​ഷ്യാ സ്‌കോ​ട്ടും. ഫങ്ങറ്റോ​ഗൊ​യി​ലെ മിഷനറി ഭവനത്തിൽ അവർ താമസ​മാ​ക്കി. ആളും ആരവവും നിറഞ്ഞ ഒരു ചുറ്റു​പാ​ടാണ്‌ അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌. ആ വർഷം പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ സന്ദർശിച്ച സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​നായ ലെനാർഡ്‌ (ലെൻ) ഹെൽബെർഗ്‌ അതിനെ വർണി​ക്കു​ന്നത്‌ ഇങ്ങനെ:

“ഒരു പഴയ പലചര​ക്കു​ക​ട​യു​ടെ മുകളി​ലാ​യി​രു​ന്നു മിഷനറി ഭവനം. ഒരു വശത്ത്‌ ഒരു തോടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, അതിന​പ്പു​റത്ത്‌ ഒരു ബാറും. വൈകു​ന്നേ​ര​മാ​യാൽ അവിടെ ബോട്ടു​ജോ​ലി​ക്കാ​രു​ടെ മേളമാ​യി​രി​ക്കും. ബാറി​ന​ക​ത്തു​ണ്ടാ​കുന്ന അടിപി​ടി തെരു​വി​ലെ​ത്തു​ന്ന​തോ​ടെ സ്ഥലത്തെ പോലീസ്‌ മേധാവി രംഗ​ത്തെ​ത്തു​ക​യാ​യി. പൊക്കം കുറഞ്ഞ, ദൃഢഗാ​ത്ര​നായ ആ മനുഷ്യൻ ഒരു സിഗര​റ്റും കടിച്ചു​പി​ടിച്ച്‌ ജനക്കൂ​ട്ട​ത്തി​നി​ട​യി​ലേക്കു ചെന്ന്‌ തലങ്ങും​വി​ല​ങ്ങും ഇടിതു​ട​ങ്ങും. താമസി​യാ​തെ സ്ഥിതി​ഗ​തി​കൾ ശാന്തമാ​കും. പിൻവ​ശ​ത്തുള്ള പള്ളിയിൽനി​ന്നാ​ണെ​ങ്കിൽ നരകാ​ഗ്നി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള പ്രസം​ഗങ്ങൾ സ്ഥിരം കേൾക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു. മുൻവ​ശത്തെ വരാന്ത​യിൽ നിന്നു​നോ​ക്കി​യാൽ, മാസാ​വ​സാ​നം ശമ്പളം കൈപ്പ​റ്റാൻ വരുന്നവർ സ്ഥലത്തെ ബാങ്കിനു ചുറ്റും കൂട്ടം​കൂ​ടി​നിൽക്കു​ന്നതു കാണാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ദ്വീപി​ന്റെ പലഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള ക്രൈ​സ്‌തവ മിഷന​റി​മാ​രെ​യും അന്ന്‌ അവിടെ കാണാം. പണം ചെലവാ​യി​പ്പോ​കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ സഭാം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ ദശാംശം പിരി​ച്ചെ​ടു​ക്കാ​നുള്ള തത്രപ്പാ​ടി​ലാ​യി​രി​ക്കും അവർ.”

ആ ചുറ്റു​വ​ട്ടത്ത്‌ ബൈബി​ളിൽ താത്‌പ​ര്യ​മുള്ള അനേക​രും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ലെൻ പറയുന്നു: “കാലത്ത്‌ ആറു മണിക്കു​തന്നെ പ്രവർത്തനം തുടങ്ങുന്ന ഒരു മിഷനറി ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. മിഷനറി ഭവനത്തിന്‌ അടുത്തുള്ള ബാർബർഷോ​പ്പി​ലെ ബാർബ​റി​നാണ്‌ ആദ്യത്തെ അധ്യയനം; പിന്നീട്‌, സ്ഥലത്തെ ബേക്കറി​ക്കാ​രന്‌. ബേക്കറി​യിൽനിന്ന്‌ പ്രാത​ലി​നുള്ള ബ്രഡും വാങ്ങി അദ്ദേഹം തിരികെ വീട്ടി​ലെ​ത്തും. അന്നുതന്നെ സ്ഥലത്തെ ജയിലി​ലെ ഒരു കൂട്ടം തടവു​കാർക്കും ആ സഹോ​ദരൻ അധ്യയനം എടുത്തി​രു​ന്നു.” വർഷാ​വ​സാ​നം ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും മിഷന​റി​മാർ ഏതാണ്ട്‌ 60 ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​നങ്ങൾ നടത്തു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, 200-ൽ അധികം ആളുക​ളു​മാ​യി.

 “ചലച്ചിത്ര പ്രദർശനം—തികച്ചും സൗജന്യം”

പുതി​യ​ലോക സമുദാ​യം പ്രവർത്ത​ന​ത്തിൽ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) e എന്ന ചലച്ചി​ത്രം ആളുക​ളു​ടെ താത്‌പ​ര്യം ഉണർത്തു​ന്ന​തിൽ ചെറു​ത​ല്ലാത്ത ഒരു പങ്കുവ​ഹി​ച്ചു. ഏതാണ്ട്‌ 40 വർഷം മുമ്പു നിർമിച്ച “സൃഷ്ടി​പ്പിൻ ഫോട്ടോ നാടക”ത്തിനു​ശേഷം സംഘടന പുറത്തി​റ​ക്കിയ ആദ്യത്തെ ചലച്ചി​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ എങ്ങനെ​യാണ്‌ സംഘടി​ത​രാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നും അതു​പോ​ലെ​തന്നെ അവരുടെ ആഗോള പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ​യും അച്ചടി വേലയു​ടെ​യും സവി​ശേ​ഷ​ത​ക​ളും അതിൽ ചിത്രീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. 1955-ൽ അമേരി​ക്കൻ സമോവ സന്ദർശിച്ച വേളയിൽ 15 തവണ ലെൻ ഈ ചലച്ചി​ത്രം പ്രദർശി​പ്പി​ച്ചു. മൊത്തം 3,227 പേർ അതു കാണാ​നെത്തി, ഓരോ പ്രദർശ​ന​ത്തി​നും ശരാശരി 215 പേർവെച്ച്‌.

“ഓരോ പ്രദർശ​ന​ത്തി​നു​മു​മ്പും ഞങ്ങൾ ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ സഞ്ചരിച്ച്‌ നോട്ടീസ്‌ വിതരണം ചെയ്‌തു. ‘ഇന്നു രാത്രി ചലച്ചിത്ര പ്രദർശനം—തികച്ചും സൗജന്യം,’ പോകും​വഴി ഞങ്ങൾ വിളി​ച്ചു​പ​റഞ്ഞു, ഒപ്പം പ്രദർശനം നടത്തുന്ന ഗ്രാമ​ത്തി​ന്റെ പേരും,” ലെൻ ഓർക്കു​ന്നു.

ആ ചലച്ചി​ത്രം ആളുക​ളിൽ വളരെ​യ​ധി​കം സ്വാധീ​നം​ചെ​ലു​ത്തി. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളെ​യും അവരുടെ പഠിപ്പി​ക്ക​ലു​ക​ളെ​യും​കു​റിച്ച്‌ അറിയാ​നുള്ള ആളുക​ളു​ടെ ആകാംക്ഷ വർധിച്ചു. സാക്ഷികൾ തങ്ങളെ സന്ദർശി​ക്കാൻ കാത്തി​രി​ക്കാ​തെ താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രായ പലരും അങ്ങോ​ട്ടു​പോ​യി അവരെ കണ്ടു. ഒരേ സമയം മിഷനറി ഭവനത്തി​ന്റെ പല ഭാഗത്താ​യി അധ്യയ​നങ്ങൾ നടന്നു. ഒരു കൂട്ടർ പൊയ്‌ക്ക​ഴി​യു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും അടുത്ത കൂട്ടർ വന്നിട്ടു​ണ്ടാ​കും. “യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ കേൾക്കു​മ്പോൾ ആളുക​ളു​ടെ മനസ്സി​ലേക്കു വരുന്നത്‌ ആ ചലച്ചി​ത്ര​ത്തി​ലെ രംഗങ്ങ​ളാണ്‌, അവർ അതു കണ്ടിട്ട്‌ വർഷങ്ങ​ളാ​യെ​ങ്കി​ലും,” റോൺ പറയുന്നു.

സ്ഥിരോ​ത്സാ​ഹം ഫലംകാ​ണു​ന്നു

ലെൻ ഹെൽബെർഗ്‌ സന്ദർശിച്ച്‌ രണ്ടു മാസം കഴിഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ആദ്യത്തെ സഭ രൂപം​കൊ​ണ്ടു. ഫങ്ങറ്റോ​ഗൊ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഒരു വർഷത്തി​നകം പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ എണ്ണം 14-ൽനിന്ന്‌ 22 ആയി. ഏതാണ്ട്‌ ആ സമയത്താണ്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽനി​ന്നുള്ള പ്രത്യേക പയനി​യർമാ​രായ  ഫ്രെഡ്‌ വെഗെ​ന​റും ഷെർളി വെഗെ​ന​റും വളർച്ച​യു​ടെ പാതയി​ലാ​യി​രുന്ന ആ സഭയെ സഹായി​ക്കാ​നെ​ത്തു​ന്നത്‌. ഫ്രെഡ്‌ ഇപ്പോൾ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ കൺട്രി കമ്മിറ്റി അംഗമാണ്‌.

അവിടത്തെ പ്രസാ​ധ​ക​രും പയനി​യർമാ​രും മിഷന​റി​മാ​രു​മെ​ല്ലാം “ആത്മാവിൽ എരിവുള്ള”വരായി​രു​ന്നു. (റോമ. 12:11) “പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ സ്ഥിരോ​ത്സാ​ഹ​വും ആളുകൾക്ക്‌ ബൈബി​ളി​ലുള്ള താത്‌പ​ര്യ​വും കൂടെ​യാ​യ​പ്പോൾ 1960-കളുടെ മധ്യ​ത്തോ​ടെ ഒരിക്ക​ലെ​ങ്കി​ലും ബൈബി​ള​ധ്യ​യനം നടത്താ​ത്ത​താ​യി ഒരു ഭവനം പോലും ഫങ്ങറ്റോ​ഗൊ​യിൽ ഇല്ലെന്നാ​യി,” ലെൻ എഴുതു​ന്നു. ആ വർഷങ്ങ​ളിൽ മാസത്തി​ലൊന്ന്‌ എന്നകണ​ക്കിൽ ദ്വീപി​ലെ എല്ലാ വീടു​ക​ളും ഞങ്ങൾ സന്ദർശി​ച്ചി​രു​ന്നു.”

സമഗ്ര​മാ​യ ഈ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം ആളുകളെ സ്വാധീ​നി​ക്കു​ക​തന്നെ ചെയ്‌തു. ലെൻ പറയുന്നു, “നരകാഗ്നി ഇല്ലെന്നും മരിച്ചവർ ഒന്നും അറിയു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നും ആളുകൾ നിത്യ​മാ​യി ജീവി​ക്കാൻ പോകു​ന്നത്‌ ഭൂമി​യി​ലാ​ണെ​ന്നും ഉള്ള സത്യങ്ങൾ എല്ലാവർക്കും അറിയാ​മെ​ന്നാ​യി. ആളുകൾ ഈ അടിസ്ഥാന സത്യങ്ങൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യത്‌ പള്ളിയിൽനി​ന്നല്ല, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളിൽനി​ന്നാ​യി​രു​ന്നു. ആളുകളെ നേരിൽക്കണ്ട്‌ കാര്യങ്ങൾ അവരുടെ ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ കാണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്ത​തി​ന്റെ ഫലമാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.”

പക്ഷേ മിക്കവ​രും നടപടി എടുക്കാൻ തയ്യാറാ​യില്ല, മതത്തോ​ടുള്ള കൂറും കുടും​ബ​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളും ആയിരു​ന്നു തടസ്സം. മറ്റുചി​ലർക്കാ​ണെ​ങ്കിൽ ഉയർന്ന ധാർമിക നിലവാ​രങ്ങൾ പിന്തു​ട​രാൻ താത്‌പ​ര്യ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. പള്ളിയിൽ തന്നെ നിൽക്കു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ എങ്ങനെ ജീവി​ച്ചാ​ലും പ്രശ്‌ന​മി​ല്ല​ല്ലോ എന്നായി​രു​ന്നു അവരുടെ ചിന്ത. എന്നിരു​ന്നാ​ലും യേശു​വി​ന്റെ ഉപമയി​ലെ സഞ്ചാര​വ്യാ​പാ​രി​യെ​പ്പോ​ലെ സത്യത്തെ വില​യേ​റിയ ഒരു മുത്തായി കരുതി അതു സ്വന്തമാ​ക്കിയ ആത്മാർഥ​ഹൃ​ദ​യ​രായ വ്യക്തി​ക​ളു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അവർ സധൈ​ര്യം സത്യം സ്വീക​രി​ച്ചു.—മത്താ. 13:45, 46.

സാക്ഷീ​ക​രണം—സമോവൻ ശൈലി​യിൽ

“രസകര​മാ​യി​രു​ന്നു അക്കാലത്ത്‌ സാക്ഷീ​ക​രണം. ഏതാണ്ട്‌ എല്ലാ വീട്ടി​ലും​തന്നെ ബൈബി​ളി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു സംസാ​രി​ക്കാൻ താത്‌പ​ര്യ​മുള്ള ആരെങ്കി​ലു​മൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​നങ്ങൾ തുടങ്ങാൻ ഒരു പ്രയാ​സ​വു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. മിക്ക​പ്പോ​ഴും കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ എല്ലാവ​രും അധ്യയ​ന​ത്തിൽ പങ്കെടു​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു,” വാലസ്‌ പെ​ഡ്രോ​യു​ടെ ഭാര്യ കാരളിൻ പറയുന്നു. 1960-ലാണ്‌ കാനഡ​യിൽനി​ന്നുള്ള ആ പയനി​യറെ വാലസ്‌ വിവാ​ഹം​ക​ഴി​ച്ചത്‌.

 “ഉൾനാടൻ ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലെ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം മറക്കാ​നാ​വാത്ത ഒരു അനുഭ​വ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ വീടു​തോ​റും പോകു​മ്പോൾ കുറെ കുട്ടി​ക​ളും ഒപ്പം കൂടും. ഞങ്ങൾ പറയു​ന്ന​തെ​ല്ലാം അവർ കാതു​കൂർപ്പി​ച്ചു കേൾക്കും. എന്നിട്ട്‌, ഞങ്ങൾക്ക്‌ മുമ്പേ ഓടി അടുത്ത​വീ​ട്ടിൽച്ചെന്ന്‌ ഞങ്ങൾ വരുന്ന​കാ​ര്യം അവരെ അറിയി​ക്കും. ഞങ്ങൾ എന്തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചാണ്‌ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നത്‌, ഏതെല്ലാം തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്നു​പോ​ലും അവർ വീട്ടു​കാ​രോ​ടു പറയു​മാ​യി​രു​ന്നു! അതു​കൊണ്ട്‌, ഞങ്ങൾ പല അവതര​ണങ്ങൾ തയ്യാറാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു. കുട്ടികൾ ഞങ്ങളെ കടത്തി​വെ​ട്ട​രു​ത​ല്ലോ!”

സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടവെ നന്നായി പെരു​മാ​റാ​നും നാട്ടു​മ​ര്യാ​ദകൾ പാലി​ക്കാ​നും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ശ്രദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. (1 കൊരി. 9:20-23) മുൻമി​ഷ​ന​റി​യും ഇപ്പോൾ ന്യൂസി​ലൻഡ്‌ ബ്രാഞ്ച്‌ കമ്മിറ്റി അംഗവു​മായ ചാൾസ്‌ പ്രിച്ചാർഡ്‌ എഴുതു​ന്നു: “ഉഷ്‌ണ​മേ​ഖലാ കാലാവസ്ഥ ആയതി​നാൽ ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള വീടു​ക​ളു​ടെ വശങ്ങൾ കെട്ടി​മ​റ​യ്‌ക്കാ​റി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ വീട്ടിൽ ആളു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അത്‌ അറിയാ​നാ​കും. നിന്നു​കൊണ്ട്‌ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നത്‌ അല്ലെങ്കിൽ വീട്ടു​കാ​രൻ നമ്മെ അകത്തേക്കു ക്ഷണിക്കു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നത്‌ കടുത്ത അപമര്യാ​ദ​യാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, ഓരോ വീടി​ന്റെ​യും മുമ്പിൽച്ചെന്ന്‌ വീട്ടു​കാ​രൻ ഞങ്ങളെ കാണു​ന്ന​തു​വരെ ഞങ്ങൾ ക്ഷമയോ​ടെ കാത്തു​നിൽക്കും. ഞങ്ങളെ കണ്ടുക​ഴി​ഞ്ഞാൽ അവർ നിലത്തു പായ്‌ വിരി​ച്ചി​ട്ടു​ത​രും. ചെരു​പ്പ​ഴി​ച്ചു വീട്ടി​ലേക്കു കടന്നി​രി​ക്കാ​നുള്ള ക്ഷണമാ​ണത്‌. പായിൽ ചമ്രം​പ​ടി​ഞ്ഞു​വേണം ഇരിക്കാൻ.” ചമ്രം​പ​ടി​ഞ്ഞു ദീർഘ​നേരം നിലത്തി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ മിക്ക മിഷന​റി​മാർക്കും ദുഷ്‌ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും കാലു നീട്ടി​വെ​ക്കു​ന്ന​തും അനുവ​ദ​നീ​യം ആയിരു​ന്നു എന്നത്‌ വലിയ ആശ്വാ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ കാലു മൂടാതെ നീട്ടി​വെ​ക്കു​ന്നത്‌ മുന്നി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന​വരെ അപമാ​നി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ തുല്യ​മാ​യി​രു​ന്നു.

20 വർഷം സമോ​വ​യി​ലും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലും മിഷന​റി​യാ​യി സേവിച്ച ജോൺ റോഡ്‌സ്‌ പറയുന്നു: “വീട്ടു​കാർ ആദ്യം ഞങ്ങളെ ഉപചാ​ര​പൂർവം ക്ഷണിച്ചി​രു​ത്തും. എന്നിട്ട്‌, ബൈബിൾ സന്ദേശം അവരുടെ എളിയ ഭവനത്തിൽ എത്തിക്കു​ക​വഴി ഞങ്ങൾ അവരെ ആദരി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെന്നു പറയും. പിന്നീട്‌ കുശലാ​ന്വേ​ഷ​ണ​മാ​യി, എവി​ടെ​നി​ന്നാണ്‌ വരുന്നത്‌? കുട്ടി​ക​ളു​ണ്ടോ? വീട്ടു​കാ​രൊ​ക്കെ എവി​ടെ​യാണ്‌? എന്നും​മ​റ്റും.”

ജോണി​ന്റെ ഭാര്യ ഹെലൻ പറയുന്നു: “അങ്ങേയറ്റം ആദര​വോ​ടെ​യാണ്‌ ഞങ്ങൾ വീട്ടു​കാ​രെ അഭിസം​ബോ​ധന ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌. അങ്ങനെ ഞങ്ങൾ അവർക്ക്‌ മാന്യത കൽപ്പിച്ചു. അത്തരം സംഭാ​ഷ​ണ​രീ​തി ഞങ്ങളുടെ ബൈബിൾ സന്ദേശ​ത്തി​നു മാറ്റു​കൂ​ട്ടു​ക​യും ചെയ്‌തു.”

 ഇത്തരം സംഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ഞങ്ങൾക്ക്‌ അവരെ അടുത്ത​റി​യാൻ കഴിഞ്ഞു; അവർക്കു ഞങ്ങളെ​യും. അവരുടെ ആത്മീയ ആവശ്യങ്ങൾ കൂടുതൽ ഫലപ്ര​ദ​മാ​യി തൃപ്‌തി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ അങ്ങനെ ഞങ്ങൾക്കു സാധിച്ചു.

പരിച​യ​പ്പെ​ട​ലൊ​ക്കെ കഴിഞ്ഞാൽ പ്രസാ​ധ​കർക്ക്‌ വീട്ടു​കാ​രോ​ടു രാജ്യ​സ​ന്ദേശം പറയാം. “സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ ഞങ്ങൾക്കു പറയാ​നു​ള്ള​തെ​ല്ലാം വീട്ടു​കാർ കേട്ടി​രി​ക്കും. പിന്നീട്‌ അവരുടെ ഊഴമാണ്‌. ഞങ്ങളുടെ സന്ദേശത്തെ ഗൗരവ​മാ​യെ​ടു​ത്തു എന്നു കാണി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ ഞങ്ങൾ പറഞ്ഞ കാര്യങ്ങൾ പലതും അവർ ആവർത്തി​ക്കും,” മുൻ മിഷന​റി​യായ റോബർട്ട്‌ ബോയിസ്‌ ഓർക്കു​ന്നു.

ആളുകൾക്ക്‌ ബൈബിൾ സുപരി​ചി​ത​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ക്ക​ലു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള നീണ്ട ചർച്ചകൾ സർവസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. “ഇത്തരം ചർച്ചകൾക്കു​വേണ്ടി തയ്യാറാ​യത്‌ വിവിധ ബൈബിൾ വിഷയ​ങ്ങ​ളി​ലെ എന്റെ ഗ്രാഹ്യം വർധി​പ്പി​ച്ചു,” കാരളിൻ പെഡ്രോ പറയുന്നു. മിക്ക വീട്ടു​കാ​രും സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ സ്വീക​രി​ച്ചു. പ്രസാ​ധ​കർക്ക്‌ കാല​ക്ര​മ​ത്തിൽ ആത്മീയ കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ യഥാർഥ താത്‌പ​ര്യ​മു​ള്ള​വ​രെ​യും കേവലം കൗതു​ക​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ ചർച്ചയ്‌ക്കു ക്ഷണിക്കു​ന്ന​വ​രെ​യും തമ്മിൽ തിരി​ച്ച​റി​യാൻ പറ്റു​മെ​ന്നാ​യി.

യോഗ​ങ്ങൾക്കു ഹാജരാ​കാൻ തുടങ്ങിയ താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രിൽ പലർക്കും പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ ഏർപ്പെ​ടാൻ തിടു​ക്ക​മാ​യി​രു​ന്നു. ജോൺ റോഡ്‌സ്‌ പറയുന്നു, “സമോ​വ​ക്കാർ സ്വതവേ നല്ല വാഗ്‌സാ​മർഥ്യ​മു​ള്ള​വ​രാണ്‌. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ പുതി​യ​വ​രിൽ പലർക്കും അധികം  പരിശീ​ല​ന​മൊ​ന്നും ഇല്ലാ​തെ​തന്നെ തങ്ങളുടെ വിശ്വാ​സ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ആത്മവി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടെ മറ്റുള്ള​വ​രോ​ടു പറയാൻ സാധി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കിൽത്ത​ന്നെ​യും സ്വന്തം പ്രാപ്‌തി​യിൽ മാത്രം ആശ്രയി​ക്കാ​തെ, അച്ചടി​ച്ചു​വ​രുന്ന നിർദേ​ശങ്ങൾ വയലിൽ ബാധക​മാ​ക്കാ​നും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ ന്യായ​വാ​ദം ചെയ്യാ​നും ഞങ്ങൾ അവരെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു.” സമർഥ​രായ സുവി​ശേ​ഷ​കരെ വാർത്തെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ അത്തരം പരിശീ​ലനം ഉപകരി​ച്ചു.

സമോവൻ സാഹി​ത്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വാധീ​നം

സമോ​വ​യിൽ അനേകർക്കും ഇംഗ്ലീഷ്‌ ഒഴു​ക്കോ​ടെ സംസാ​രി​ക്കാ​നാ​കും; എന്നാൽ അതിന്‌ കഴിയാ​ത്ത​വ​രും ഉണ്ട്‌. ഇത്തരം ആളുക​ളു​ടെ പക്കൽ സത്യം എത്തിക്കു​ന്ന​തിന്‌ പെലെ 1954-ൽ നാലു ലഘു​ലേ​ഖകൾ സമോവൻ ഭാഷയി​ലേക്കു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി. അദ്ദേഹ​മാ​യി​രു​ന്നു വർഷങ്ങ​ളോ​ളം സംഘട​ന​യു​ടെ മുഖ്യ സമോവൻ പരിഭാ​ഷകൻ. ഒരു പഴയ ടൈപ്പ്‌​റൈറ്റർ ഉപയോ​ഗി​ച്ചാണ്‌ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ഭാഗങ്ങൾ അദ്ദേഹം ടൈപ്പു​ചെ​യ്‌തി​രു​ന്നത്‌. മിക്ക​പ്പോ​ഴും രാത്രി വളരെ വൈകി​യും മണ്ണെണ്ണ വിളക്കി​ന്റെ വെട്ടത്തി​രുന്ന്‌ അദ്ദേഹം ജോലി​ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

പരിഭാ​ഷ​ക​നാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്ന​തി​നോ​ടൊ​പ്പം പെലെ ഭാര്യ​യു​ടെ​യും എട്ടുമ​ക്ക​ളു​ടെ​യും കാര്യങ്ങൾ ശ്രദ്ധി​ക്കു​ക​യും സഭാ​പ്ര​വർത്ത​ന​ങ്ങൾക്കു നേതൃ​ത്വം നൽകു​ക​യും തോട്ടം ഇൻസ്‌പെ​ക്‌ട​റാ​യി ജോലി​നോ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ആഴ്‌ച​യിൽ അഞ്ചര ദിവസം ദ്വീപിൽ അങ്ങോ​ള​മി​ങ്ങോ​ള​മുള്ള കൊക്കോ തോട്ട​ങ്ങ​ളിൽ അദ്ദേഹം പരി​ശോ​ധന നടത്തണ​മാ​യി​രു​ന്നു. “വിശ്രമം എന്തെന്ന്‌ അറിയാത്ത വർഷങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. പക്ഷേ പെലെ ഒരിക്ക​ലും അംഗീ​കാ​ര​മോ കീർത്തി​യോ ആഗ്രഹി​ച്ചില്ല. യഹോവ തന്നെ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തിൽ അങ്ങേയറ്റം കൃതാർഥ​നാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം. വിശ്വ​സ്‌ത​ത​യും താഴ്‌മ​യും തീക്ഷ്‌ണ​ത​യും അദ്ദേഹത്തെ നിസ്‌തു​ല​നാ​ക്കി. ഞങ്ങളെ​ല്ലാം അതിയാ​യി വിലമ​തി​ക്കുന്ന, സ്‌നേ​ഹി​ക്കുന്ന ഒരു വ്യക്തി​യാണ്‌ അദ്ദേഹം,” ലെൻ ഹെൽബെർഗ്‌ എഴുതു​ന്നു.

1955-ൽ പ്രസാ​ധകർ “രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ സുവാർത്ത” എന്ന 32 പേജുള്ള ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ സമോവൻ ഭാഷയി​ലുള്ള 16,000 പ്രതികൾ വിതരണം ചെയ്‌തു. അടിസ്ഥാന ബൈബിൾ ഉപദേ​ശങ്ങൾ എളുപ്പം മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ സഹായി​ക്കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ലളിത​മായ ഭാഷയി​ലുള്ള ഈ ചെറു​പു​സ്‌തകം. ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​നങ്ങൾ തുടങ്ങു​ന്ന​തി​നും നടത്തു​ന്ന​തി​നും ഏറ്റവും അനു​യോ​ജ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. റിച്ചാർഡ്‌ ജെങ്കെൻസ്‌ എഴുതു​ന്നു: “ആ  ചെറു​പു​സ്‌തകം ഒന്നോ രണ്ടോ പ്രാവ​ശ്യം പഠിച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ, പുതി​യവർ സ്‌നാ​ന​മേൽക്കാൻ സജ്ജരാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾക്ക്‌ അത്‌ എന്ത്‌ ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നോ!” പിന്നീട്‌ സമോ​വ​നിൽ മറ്റു ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും പുറത്തി​റങ്ങി.

സമോവൻ ഭാഷയിൽ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചത്‌ 1958-ലാണ്‌. അച്ചടി​വി​ദ്യ അറിയാ​മാ​യി​രുന്ന ഫ്രെഡ്‌ വെഗെനർ, കല്ലച്ചിൽ അച്ചടിച്ച പേപ്പറു​കൾ ഒരുമി​ച്ചു പിൻചെ​യ്‌ത്‌ മാസി​കകൾ ഉണ്ടാക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. പിന്നീട്‌ അച്ചടി ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കും തുടർന്ന്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലേ​ക്കും മാറ്റി. സമോവൻ ഭാഷയി​ലേക്കു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ പല പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ഭാഗം​ഭാ​ഗ​മാ​യി മാസ​ന്തോ​റു​മുള്ള വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തിൽ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെട്ടു. 1970-കൾ മുതൽ സമോവൻ ഭാഷയിൽ പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ പുസ്‌ത​കങ്ങൾ പുറത്തി​റ​ങ്ങാൻ തുടങ്ങി​യത്‌ പ്രസം​ഗ​വേ​ലയെ ത്വരി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി.

ബയൻഡിട്ട പുസ്‌ത​ക​ങ്ങൾക്ക്‌ സമോവൻ ദ്വീപു​ക​ളിൽ വൻവര​വേൽപ്പാണ്‌ ലഭിച്ചത്‌. 1955-ൽ പ്രസാ​ധകർ, അർമ​ഗെ​ദോ​നെ അതിജീ​വിച്ച്‌ നിങ്ങൾ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ പുതിയ ലോക​ത്തി​ലേക്കു പ്രവേ​ശി​ച്ചേ​ക്കാം എന്ന പുസ്‌തകം വിതര​ണം​ചെ​യ്‌ത​പ്പോൾ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ മിക്ക വീട്ടു​കാ​രും അതു വാങ്ങി. “ബൈബിൾ വായി​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​ണെ​ങ്കി​ലും മിക്കവ​രും അർമ​ഗെ​ദോ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു കേട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു, എന്നാൽ ഈ പുസ്‌തകം വായി​ച്ച​ശേഷം സ്ഥിതി മാറി. ‘അർമ​ഗെ​ദോൻ വരുന്നേ!’ എന്നു വിളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ കുട്ടികൾ പലപ്പോ​ഴും ഞങ്ങളുടെ വരവറി​യി​ച്ചത്‌. എന്തിന​ധി​കം, ചിലർ തങ്ങളുടെ കുട്ടി​കൾക്ക്‌ അർമ​ഗെ​ദോൻ എന്നു പേരി​ടു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു!” വാലസ്‌ പെഡ്രോ എഴുതു​ന്നു.

1972-ൽ പുറത്തി​റ​ങ്ങിയ നിത്യ​ജീ​വ​നി​ലേക്കു നയിക്കുന്ന സത്യം എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ സമോവൻ പതിപ്പും സമാന​മായ പ്രഭാവം ചെലുത്തി. ആദ്യ​മൊ​ക്കെ മിക്ക മിഷന​റി​മാർക്കും മാസത്തിൽ രണ്ട്‌ കാർട്ട​ണു​ക​ളോ അതില​ധി​ക​മോ പുസ്‌ത​കങ്ങൾ താത്‌പ​ര്യ​ക്കാർക്കു സമർപ്പി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു. “ചില​പ്പോൾ ചന്തയിൽ നിൽക്കു​മ്പോ​ഴാ​യി​രി​ക്കും ആളുകൾ പുസ്‌ത​ക​വും ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊണ്ട്‌ വരുന്നത്‌, എന്തിന്‌ ബസ്സിന്റെ ജനാല​യ്‌ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ​പോ​ലും തലയിട്ട്‌ ആളുകൾ സത്യം പുസ്‌തകം ചോദി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌,” ഫ്രെഡ്‌ വെഗെനർ ഓർക്കു​ന്നു.

 സമ്മേള​നങ്ങൾ കരുത്തു​പ​ക​രു​ന്നു

1957 ജൂണിൽ, അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ​യിൽ നടന്ന ആദ്യ സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേളനം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ ആവേശ​ത്തി​ന്റെ കൊടു​മു​ടി​യി​ലെ​ത്തി​ച്ചു. സമ്മേള​ന​ത്തിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ സമോ​വ​യിൽനി​ന്നും പ്രസാ​ധ​ക​രെത്തി. പൊതു​ജ​നത്തെ ക്ഷണി​ക്കേ​ണ്ട​തിന്‌ സമ്മേള​ന​പ​രി​പാ​ടി​കൾക്ക്‌ ഇംഗ്ലീ​ഷി​ലും സമോ​വ​നി​ലും വ്യാപ​ക​മായ പ്രചാ​രണം നൽകി. അതിന്റെ ഫലമായി വെള്ളി​യാ​ഴ്‌ചത്തെ പ്രാരംഭ സെഷനിൽ 106 പേരാണ്‌ ഹാജരാ​യത്‌. സമോ​വ​യി​ലും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലും​കൂ​ടി ആ സമയത്ത്‌ 60 പ്രസാ​ധകർ മാത്രമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ എന്ന വസ്‌തുത കണക്കി​ലെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ, അത്‌ വലി​യൊ​രു കാര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു!

ഉച്ചഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നു​ള്ള ഇടവേ​ള​യിൽ ചില അപ്രതീ​ക്ഷിത സംഭവ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി. “സമോവൻ സംസ്‌കാ​ര​ത്തിൽ ഭക്ഷണത്തി​നു വലിയ പ്രാധാ​ന്യ​മുണ്ട്‌. വഴി​പോ​ക്കരെ ഭക്ഷണത്തി​നു ക്ഷണിക്കു​ന്നത്‌ അവരുടെ ഒരു രീതി​യാ​യി​രു​ന്നു. സമ്മേള​ന​സ്ഥ​ല​ത്തും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അതുതന്നെ ചെയ്‌തു. വഴിയിൽ കൗതു​ക​ത്തോ​ടെ നോക്കി​നിന്ന പലരെ​യും അവർ ഉച്ചഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി ക്ഷണിച്ചു. സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ ആവശ്യ​മായ ഭക്ഷണം മാത്രം തയ്യാറാ​ക്കി​വെച്ച ഭക്ഷണഡി​പ്പാർട്ട്‌മെ​ന്റി​നെ അതു പ്രതി​സ​ന്ധി​യി​ലാ​ക്കി,” റോൺ സെല്ലാർസ്‌ പറയുന്നു.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഭക്ഷണ​വേ​ളകൾ കാഴ്‌ച​ക്കാർക്ക്‌ നല്ലൊരു സാക്ഷ്യ​ത്തിന്‌ അവസര​മേകി. സമോ​വ​യിൽ, വിശി​ഷ്ടാ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ആദ്യം പുരു​ഷ​ന്മാ​രും പിന്നീട്‌ സ്‌ത്രീ​ക​ളും കുട്ടി​ക​ളും ഭക്ഷണം  കഴിക്കു​ന്ന​താണ്‌ രീതി. വിദേ​ശി​ക​ളും മതശു​ശ്രൂ​ഷ​ക​രും മറ്റുള്ള​വ​രിൽനിന്ന്‌ വേറി​ട്ടി​രു​ന്നാണ്‌ ഭക്ഷണം കഴിച്ചി​രു​ന്നത്‌, മാത്രമല്ല ഏറ്റവും നല്ലത്‌ അവർക്കാ​യി മാറ്റി​വെ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും സമ്മേള​ന​സ്ഥ​ലത്ത്‌ കാഴ്‌ച​ക്കാർക്കു കാണാൻ കഴിഞ്ഞത്‌ വിദേശ മിഷന​റി​മാ​രും സ്വദേ​ശി​ക​ളും സ്‌ത്രീ​പു​രുഷ വ്യത്യാ​സ​മി​ല്ലാ​തെ ഒരുമി​ച്ചി​രു​ന്നു ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്ന കാഴ്‌ച​യാണ്‌, അവരെ​ല്ലാം തുല്യ​രാ​യി​രു​ന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ ജനത്തി​നി​ട​യി​ലെ സ്‌നേ​ഹ​വും ഐക്യ​വും ഏവർക്കും ദൃശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഇതു​പോ​ലു​ള്ള സമ്മേള​നങ്ങൾ പ്രസാ​ധ​കർക്ക്‌ ആവശ്യ​മായ പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​വും പരിശീ​ല​ന​വും നൽകി​യെന്നു മാത്രമല്ല സമീപ ഭാവി​യിൽ ഉണ്ടാകാ​നി​രുന്ന കഠിന പരി​ശോ​ധ​നകൾ നേരി​ടാൻ അവരെ സജ്ജരാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

ഏപ്പിയ​യിൽ വിശ്വാ​സ​ത്യാ​ഗം

വളർച്ച​യു​ടെ പാതയി​ലാ​യി​രു​ന്നു ദ്വീപു​കൾ. അതേസ​മയം സമോ​വ​യിൽ പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളു​ടെ കാർമേ​ഘങ്ങൾ ഉരുണ്ടു​കൂ​ടു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. നല്ല സ്വാധീ​ന​ശ​ക്തി​യുള്ള ഒരു മാ​തൈ​യു​ടെ (കുടും​ബ​ത്ത​ലവൻ) നേതൃ​ത്വ​ത്തിൽ കുറെ വ്യക്തികൾ ദിവ്യാ​ധി​പത്യ നിർദേ​ശ​ങ്ങൾക്കു​നേരെ പുറം​തി​രി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു. അവർ ഏപ്പിയ സഭയിൽ പ്രശ്‌ന​ങ്ങൾക്കു വഴിമ​രു​ന്നി​ട്ടു. യോഗങ്ങൾ നടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌ ഈ വ്യക്തി​യു​ടെ ഭവനത്തി​ലാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ പ്രശ്‌നങ്ങൾ ഒന്നി​നൊ​ന്നു വഷളായി.

ഒടുവിൽ 1958-ൽ അവർ സഭ വിട്ടു​പോ​യി സ്വന്തം ഗ്രൂപ്പ്‌ സ്ഥാപിച്ചു. അന്ന്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യൻ ബ്രാഞ്ചിൽ സേവി​ക്കു​ക​യാ​യി​രുന്ന ഡഗ്ലസ്‌ ഹെൽഡ്‌, ഫിജി സന്ദർശി​ക്കുന്ന കൂട്ടത്തിൽ സമോ​വ​യിൽച്ചെന്ന്‌ പ്രശ്‌ന​ക്കാ​രായ വ്യക്തി​കളെ സഹായി​ക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. അദ്ദേഹം നൽകിയ തിരു​വെ​ഴു​ത്ത​ധി​ഷ്‌ഠിത ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം സഭയിലെ വിശ്വ​സ്‌ത​രാ​യ​വരെ അത്യന്തം ബലപ്പെ​ടു​ത്തി. എന്നിരു​ന്നാ​ലും അവിടെ യോഗ​ങ്ങൾക്കു സംബന്ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​വ​രിൽ നാലി​ലൊന്ന്‌ കാല​ക്ര​മ​ത്തിൽ വിശ്വാ​സ​ത്യാ​ഗി​ക​ളോ​ടൊ​പ്പം പോയി. അഹങ്കാരം തലയ്‌ക്കു​പി​ടിച്ച അവരിൽ പലരെ​യും പിന്നീടു സഭയിൽനി​ന്നു പുറത്താ​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു.

ആരോ​ടൊ​പ്പ​മാണ്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ ആത്മാവ്‌ ഉള്ളതെന്നു തെളി​യാൻ താമസ​മു​ണ്ടാ​യില്ല. പിരി​ഞ്ഞു​പോ​യവർ വിഘടി​ച്ചു​വി​ഘ​ടിച്ച്‌ നാമാ​വ​ശേ​ഷ​മാ​യി. അതേസ​മയം ആ വർഷം ഏപ്പിയ സഭയിൽ പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ എണ്ണത്തിൽ 35 ശതമാനം വർധന​യാ​ണു​ണ്ടാ​യത്‌. ഏപ്പിയ ആശുപ​ത്രി​ക്ക​ടു​ത്തുള്ള റിച്ചാർഡ്‌ ജെങ്കെൻസി​ന്റെ ഭവനത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു കുറച്ചു​നാൾ സഭ കൂടി​വ​ന്നത്‌. പിന്നീട്‌ ഏപ്പിയ​യി​ലെ ഫാറ്റോ​യി​യ​യി​ലുള്ള  മാറ്റ്യൂ​സി ലിയാ​യു​വാ​ണൈ​യു​ടെ ഭവനത്തി​ലേക്കു മാറി. സ്‌നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും സഹകര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും ഒരു അന്തരീ​ക്ഷ​മാണ്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക​വി​ടെ ആസ്വദി​ക്കാ​നാ​യത്‌. പിന്നീട്‌ മാറ്റ്യൂ​സി കൊടുത്ത സ്ഥലത്ത്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലെ സിഡ്‌നി​യി​ലുള്ള ഒരു സഭയുടെ സാമ്പത്തിക സഹായ​ത്തോ​ടെ ഏപ്പിയ​യി​ലെ ആദ്യത്തെ രാജ്യ​ഹാൾ പണിയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ജ​ന​ക​മായ സഹവാസം

1959-ൽ ഏപ്പിയ​യിൽ നടന്ന ആദ്യത്തെ സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേള​ന​ത്തിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽനി​ന്നുള്ള അഞ്ചുമി​ഷ​ന​റി​മാർക്ക്‌ സമോവൻ ഗവണ്മെന്റ്‌ അനുമതി നൽകി. മിഷന​റി​മാ​രു​ടെ സാന്നി​ധ്യം ഏപ്പിയ സഭയ്‌ക്ക്‌ ഏറെ പ്രോ​ത്സാ​ഹനം പകർന്നു. 288 പേർ സംബന്ധിച്ച ആ സമ്മേള​ന​ത്തിൽ 10 പേർ സ്‌നാ​ന​മേറ്റു. രണ്ടുവർഷ​ത്തി​നു​ശേഷം, ‘ദ വൈറ്റ്‌ ഹോർസ്‌ ഇൻ’ എന്ന ഗസ്റ്റ്‌ഹൗ​സി​ന​ടു​ത്തുള്ള ഒരു പഴയ ജർമൻ ആശുപ​ത്രി കെട്ടി​ട​ത്തിൽവെച്ച്‌ ഏപ്പിയ​യി​ലെ ആദ്യ ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ കൺ​വെൻ​ഷൻ നടന്നു. ചരി​ത്ര​പ്ര​ധാ​ന​മായ ഈ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ അങ്ങു ദൂരെ ന്യൂസി​ലൻഡിൽനി​ന്നു​പോ​ലും പ്രതി​നി​ധി​ക​ളെത്തി.

ഈ രണ്ടു സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളി​ലും സമ്മേള​നങ്ങൾ സംഘടി​പ്പി​ക്കുന്ന കാര്യ​ത്തിൽ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ നല്ല പരിശീ​ലനം ലഭിച്ചു. പിന്നീട്‌ സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാർക്കും മിഷന​റി​മാർക്കും രാജ്യത്തു കടക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള അനുമതി സമോവൻ ഗവണ്മെന്റ്‌ നിഷേ​ധിച്ച സാഹച​ര്യ​ത്തിൽ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ സ്വന്തമാ​യി സമ്മേള​നങ്ങൾ സംഘടി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി. 1967-ൽ അവർ പുരാതന വേഷവി​ധാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ ഒരു മണിക്കൂർ ദൈർഘ്യ​മുള്ള ബൈബിൾ നാടകം സംവി​ധാ​നം ചെയ്‌ത്‌ അവതരി​പ്പി​ക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. സമോ​വ​യിൽ ആദ്യ​ത്തേ​താ​യി​രു​ന്നു അത്‌. പുരാതന ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ സങ്കേത നഗരങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ആ നാടകം ഇന്നും ആളുക​ളു​ടെ മനസ്സിൽ നിറഞ്ഞു​നിൽക്കു​ന്നു.

ആ വർഷങ്ങ​ളിൽ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലും ഫിജി​യി​ലും​വെച്ചു നടന്ന കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളിൽ സംബന്ധി​ക്കു​ന്ന​തി​നും സമോ​വ​യി​ലെ പ്രസാ​ധ​കർക്ക്‌ അവസരം ലഭിച്ചു. അയൽദ്വീ​പു​ക​ളി​ലെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ ആ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​കൾക്കു ക്ഷണിച്ചി​രു​ന്നു. ഫിജി​യിൽ നടക്കുന്ന ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സംബന്ധി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഭക്ഷണത്തി​നും യാത്ര​യ്‌ക്കു​മുള്ള ചെലവു​കൾ വഹിക്കു​ന്ന​തി​നു പുറമേ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ഒരു മാസ​ത്തോ​ളം സമോ​വ​യിൽനി​ന്നു മാറി​നിൽക്കു​ക​യും ചെയ്യണ​മാ​യി​രു​ന്നു. കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സംബന്ധി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ നല്ല ത്യാഗ​വും ശ്രമവും ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഹാജരാ​യ​വർക്ക്‌ ധാരാളം പ്രയോ​ജ​നങ്ങൾ അനുഭ​വി​ക്കാ​നാ​യി.

 അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യു​ടെ കുതിപ്പ്‌

അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ 1966-ൽ വലിയ സന്തോ​ഷ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു; കാരണം മറ്റൊ​ന്നു​മല്ല, “ദൈവ​പു​ത്ര​ന്മാ​രു​ടെ സ്വാത​ന്ത്ര്യം” ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ സമ്മേളനം നടക്കാൻപോ​കു​ന്നത്‌ പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ചരി​ത്ര​പ്ര​ധാ​ന​മായ ഈ കൺ​വെൻ​ഷന്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലിയ, ടോംഗ, തഹീതി, നീയൂ, ന്യൂക​ല​ഡോ​ണിയ, ന്യൂസി​ലൻഡ്‌, ഫിജി, വനുവാ​ട്ടു (മുമ്പത്തെ ന്യൂ ഹെബ്ര​ഡിസ്‌), സമോവ (മുമ്പ്‌ പശ്ചിമ സമോവ), എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള എട്ടു ഭാഷാ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളിൽപ്പെട്ട 372 പ്രതി​നി​ധി​കൾ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രു​ന്നു. ഈ ബഹുഭാ​ഷാ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ വരവോ​ടെ കൺ​വെൻ​ഷൻ നഗരത്തി​ലെ സാക്ഷി​ക​ളും പുറത്തു​ള്ള​വ​രും തമ്മിലുള്ള അനുപാ​തം 1:35 ആയി. അവിടത്തെ പ്രാ​ദേ​ശിക സഭയി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ വെറും 28 പ്രസാ​ധ​കരേ അപ്പോൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ!

ഈ ഏതാനും പ്രസാ​ധകർ ഇത്രയ​ധി​കം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ എങ്ങനെ​യാണ്‌ താമസ​സൗ​ക​ര്യം ഒരുക്കി​യത്‌? ഫ്രെഡ്‌ വെഗെനർ പറയുന്നു: “പ്രതി​നി​ധി​ക​ളാ​യി എത്തിയ ഇത്രയ​ധി​കം​പേർക്ക്‌ താമസി​ക്കാ​നുള്ള ഇടം കണ്ടെത്താൻ ഒരു ബുദ്ധി​മു​ട്ടു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ആതിഥ്യ​ത്തി​ന്റെ കാര്യ​ത്തിൽ മുൻപ​ന്തി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു നാട്ടു​കാർ. ഒരു മടിയും കൂടാതെ അവർ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ തങ്ങളുടെ വീടു​ക​ളിൽ താമസി​പ്പി​ച്ചു. മതാധ്യ​ക്ഷ​ന്മാ​രെ അത്‌ ചൊടി​പ്പി​ച്ചെന്ന കാര്യം പ്രത്യേ​കം പറയേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ.”

ഈ കൺ​വെൻ​ഷൻ പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ സഭയെ ഏറെ സ്വാധീ​നി​ച്ചു. ആറുമാ​സ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ, യോഗ​ഹാ​ജർ 59 ശതമാനം വർധിച്ചു, പുതി​യ​വ​രായ പലരും സുവാർത്ത​യു​ടെ പ്രസാ​ധ​ക​രാ​യി. “ഏറെ സൗകര്യ​മുള്ള പുതി​യൊ​രു രാജ്യ​ഹാൾ പണിയാ​നും ഇതു സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ പ്രേരി​പ്പി​ച്ചു” എന്ന്‌ റോൺ സെല്ലാർസ്‌ എഴുതു​ന്നു. പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന ടുട്ടു​വില എന്ന ദ്വീപിൽ വെറും​ഭൂ​മി ഒട്ടും​തന്നെ ഇല്ലെങ്കി​ലും, ഒരു പ്രസാ​ധകൻ നഗരത്തി​നു പടിഞ്ഞാ​റുള്ള ടാഫൂ​ന​യിൽ കുറച്ചു സ്ഥലം സഭയ്‌ക്ക്‌ 30 വർഷത്തെ പാട്ടത്തി​നു​കൊ​ടു​ത്തു.

“ആ സ്ഥലം സമു​ദ്ര​നി​ര​പ്പിന്‌ താഴെ​യാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌, നിർമാ​ണ​ത്തി​നു​വേണ്ടി അത്‌ ഉയർത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​നുള്ള അഗ്നിപർവത ശിലകൾ ശേഖരി​ക്കാൻ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ മൂന്നു​മാ​സം കഠിന​മാ​യി അധ്വാ​നി​ച്ചു,” ഫ്രെഡ്‌ വെഗെനർ പറയുന്നു.

വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ​യും ഉണരുക!യുടെ​യും ഒരു സ്ഥിരം വായന​ക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു അവിടത്തെ കത്തോ​ലിക്ക പുരോ​ഹി​തൻ.  രാജ്യ​ഹാ​ളി​ന്റെ തറ കോൺക്രീറ്റ്‌ ചെയ്യേണ്ട സമയമാ​യ​പ്പോൾ പള്ളിയി​ലെ കോൺക്രീറ്റ്‌ മിക്‌സർ ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ അദ്ദേഹം അനുവ​ദി​ച്ചു. “പിന്നീ​ടൊ​രി​ക്കൽ വിവാ​ഹ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഉണരുക!യിൽവന്ന ലേഖനം വായിച്ച ഈ പുരോ​ഹി​തൻ വിവാ​ഹം​ക​ഴി​ക്കാ​നാ​യി ഉടൻതന്നെ പൗരോ​ഹി​ത്യം ഉപേക്ഷി​ച്ചു”വെന്ന്‌ റോൺ സെല്ലാർസ്‌ എഴുതു​ന്നു.

വിദേ​ശ​ത്തു​ള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും രാജ്യ​ഹാൾനിർമാ​ണത്തെ അകമഴി​ഞ്ഞു സഹായി​ച്ചു. അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ ആദ്യത്തെ മിഷന​റി​മാ​രാ​യി​രുന്ന, പിന്നീട്‌ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​പോയ, ഗോർഡൻ സ്‌കോ​ട്ടും ഭാര്യ പട്രീ​ഷ്യാ​യും തങ്ങളുടെ സഭയിൽനിന്ന്‌ ഈ പുതിയ രാജ്യ​ഹാ​ളി​നു​വേണ്ടി കസേരകൾ സംഭാ​വ​ന​ചെ​യ്‌തു. റോൺ സെല്ലാർസ്‌ പറയുന്നു: “മിച്ചംവന്ന കസേരകൾ ഞങ്ങൾ അടുത്തുള്ള ഒരു സിനി​മാ​തീ​യേ​റ്റ​റി​നു വിറ്റു. അങ്ങനെ കിട്ടിയ പണം ഉപയോ​ഗി​ച്ചാണ്‌, ഈ ദ്വീപി​ലേക്ക്‌ കസേര എത്തിച്ചത്‌.” 130 പേർക്ക്‌ ഇരിക്കാ​നു​ളള സൗകര്യ​മാണ്‌ ഈ പുതിയ രാജ്യ​ഹാ​ളിന്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌. 1971-ൽ രാജ്യ​ഹാ​ളി​ന്റെ സമർപ്പണം നടന്നു. പിന്നീട്‌, മിഷന​റി​മാർക്ക്‌ താമസി​ക്കാ​നുള്ള സൗകര്യ​ങ്ങ​ളും അതിനു മുകളി​ലാ​യി പണിതു.

സമോവ വാതിൽ തുറക്കു​ന്നു

വേലയു​ടെ​മേൽ ഗവണ്മെന്റ്‌ നിയ​ന്ത്രണം ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ 1974 വരെ നമ്മുടെ മിഷന​റി​മാർക്ക്‌ രാജ്യത്ത്‌ പ്രവേ​ശി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആ വർഷം, ഉത്തരവാ​ദി​ത്വം വഹിച്ചി​രുന്ന പ്രദേ​ശത്തെ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ പ്രധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യെ നേരിൽക്കണ്ട്‌ ചർച്ച നടത്തി. അവരിൽ ഒരാളാ​യി​രുന്ന മുഫൗലു ഇങാലു​വൗ എഴുതു​ന്നു: “മിഷന​റി​മാ​രു​ടെ അപേക്ഷ​ക​ളെ​ല്ലാം പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ ഒരു ഗവണ്മെന്റ്‌ ഉദ്യോ​ഗസ്ഥൻ ഒരു അനധി​കൃത കമ്മിറ്റി രൂപീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി ചർച്ചയ്‌ക്കി​ടെ ഞങ്ങൾക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. നമ്മുടെ മത​വൈ​രി​കൾ ചേർന്നുള്ള ഈ കമ്മിറ്റി, പ്രധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യെ​പ്പോ​ലും അറിയി​ക്കാ​തെ വിസയ്‌ക്കു​വേ​ണ്ടി​യുള്ള നമ്മുടെ അപേക്ഷ​ക​ളെ​ല്ലാം തള്ളിക്ക​ള​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

“ഈ അടി​യൊ​ഴു​ക്കു​ക​ളൊ​ന്നും അറിയാ​തെ പ്രധാ​ന​മ​ന്ത്രി, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ സംബന്ധിച്ച ഫയലുകൾ ഹാജരാ​ക്കാൻ ഉടൻതന്നെ ചീഫ്‌ ഇമി​ഗ്രേഷൻ ഓഫീ​സർക്ക്‌ ഉത്തരവ്‌ നൽകി. ഞങ്ങളുടെ മുമ്പിൽവെ​ച്ചു​തന്നെ, അദ്ദേഹം ആ കള്ളക്കമ്മി​റ്റി​യെ പിരി​ച്ചു​വി​ടു​ക​യും പോൾ എവൻസി​നും ഭാര്യ ഫ്രാൻസി​സി​നും മൂന്നു​വർഷത്തെ മിഷനറി വിസ അനുവ​ദി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു; ആ കാലാ​വ​ധി​ക്കു​ശേഷം  അതു നീട്ടി​യെ​ടു​ക്കാ​നാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു.” എത്ര വലി​യൊ​രു വിജയ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌! 19 വർഷത്തെ അക്ഷീണ ശ്രമത്തി​നൊ​ടു​വിൽ, നിയമാ​നു​മ​തി​യുള്ള മിഷന​റി​മാ​രാ​യി അവർക്ക്‌ സമോ​വ​യിൽ പ്രവേ​ശി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞു.

മുഫൗലു ഇങാലു​വൗ​യു​ടെ കുടു​ബ​ത്തോ​ടൊ​പ്പ​മാ​യി​രു​ന്നു പോളും ഫ്രാൻസി​സും ആദ്യം താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. എന്നാൽ 1977-ൽ ജോൺ റോഡ്‌സും ഭാര്യ ഹെലനും എത്തിയ​തോ​ടെ ഏപ്പിയ​യി​ലെ വൈയ​ല​യിൽ പുതു​താ​യി വാടക​യ്‌ക്കെ​ടുത്ത മിഷനറി ഭവനത്തി​ലേക്ക്‌ രണ്ടുമി​ഷ​നറി ദമ്പതി​ക​ളും താമസം മാറ്റി. 1978-ൽ വന്ന റോബർട്ട്‌ ബോയിസ്‌, ഭാര്യ ബെറ്റി, 1979-ൽവന്ന ഡേവിഡ്‌ യോഷീ​കാ​വാ, ഭാര്യ സൂസൻ, 1980-ൽ വന്ന റസ്സൽ എൺഷോ, ഭാര്യ ലെയ്‌ലാ​നി എന്നിവ​രാണ്‌ പിന്നീ​ടെ​ത്തിയ മിഷന​റി​മാർ.

ദ്വീപി​ലെ ജീവി​ത​വു​മാ​യി ഇഴുകി​ച്ചേ​രു​ന്നു

ചെറി​യൊ​രു പറുദീ​സ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും ദ്വീപി​ലെ ജീവിതം വെല്ലു​വി​ളി നിറഞ്ഞ​താ​ണെന്ന്‌ വിദേ​ശി​ക​ളായ ഈ സാക്ഷി​കൾക്ക്‌ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ മനസ്സി​ലാ​യി. യാത്രാ​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു ഒരു പ്രശ്‌നം. ജോൺ റോഡ്‌സ്‌ എഴുതു​ന്നു: “ഏപ്പിയ​യി​ലെ ഞങ്ങളുടെ ആദ്യത്തെ രണ്ടുവർഷ​ക്കാ​ലത്ത്‌ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ദീർഘ​ദൂ​രം നടന്നാണ്‌ ഞങ്ങൾ യോഗ​ങ്ങൾക്കും വയൽസേ​വ​ന​ത്തി​നും പോയി​രു​ന്നത്‌. ആളുകൾ സാധാരണ യാത്ര​ചെ​യ്യുന്ന അവിടത്തെ വർണാ​ഭ​മായ ബസ്സുക​ളെ​യും ഞങ്ങൾ ആശ്രയി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌.”

 ഇടത്തരം ലോറി​യിൽ തടി​കൊ​ണ്ടുള്ള ഒരു കാബിൻ ഘടിപ്പിച്ച വർണാ​ലം​കൃ​ത​മായ ബസ്സുക​ളാണ്‌ പൊതു​വെ ഇവിടെ കാണാ​റു​ള്ളത്‌. യാത്ര​ക്കാ​രും അവരുടെ പണിയാ​യു​ധ​ങ്ങ​ളും പച്ചക്കറി​ക​ളും​കൊണ്ട്‌ നിറഞ്ഞ ബസ്സിൽ സൂചി​കു​ത്താൻപോ​ലും ഇടംകാ​ണില്ല. ഉച്ചത്തി​ലുള്ള സംഗീ​ത​വും പാട്ടും​കൂ​ടെ​യാ​കു​മ്പോൾ യാത്ര പൊടി​പൂ​രം! ബസ്റ്റോപ്പ്‌, സമയപ​ട്ടിക, ബസ്‌ റൂട്ട്‌ എന്നിവ​യ്‌ക്ക്‌ എപ്പോൾ വേണ​മെ​ങ്കി​ലും മാറ്റം​വ​രാം. “വാവാ​യൂ​വി​ലേ​ക്കുള്ള ബസ്‌ വളരെ സമയനി​ഷ്‌ഠ​യോ​ടെ​യാണ്‌ ഓടു​ന്നത്‌: അത്‌ അവിടെ എത്തുന്ന സമയമാണ്‌ അതിന്റെ സമയം” എന്ന്‌ ഒരു യാത്രാ​ഗൈഡ്‌ പറയുന്നു.

ജോൺ പറയു​ന്നത്‌ ശ്രദ്ധി​ക്കുക: “ഞങ്ങൾക്ക്‌ എന്തെങ്കി​ലും വാങ്ങണ​മെ​ങ്കിൽ ഡ്രൈ​വ​റോട്‌ ഒന്നു പറയേണ്ട താമസം, ബസ്‌ നിറു​ത്തി​യി​രി​ക്കും. പിന്നെ സാധന​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ വാങ്ങി​യിട്ട്‌ യാത്ര തുടരാം. വൈകു​ന്ന​തൊ​ന്നും ആർക്കും ഒരു പ്രശ്‌നമല്ല.”

ബസ്സിൽ സീറ്റൊ​ന്നും കാലി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, പിന്നെ കയറു​ന്നവർ ഇരിക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ മടിയി​ലേ​ക്കാണ്‌ ഇരിക്കുക. അതു​കൊണ്ട്‌ മിഷന​റി​മാ​രായ ഭർത്താ​ക്ക​ന്മാർ തങ്ങളുടെ ഭാര്യ​മാ​രെ മടിയി​ലി​രു​ത്താൻ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ പഠിച്ചു. ഇറങ്ങു​മ്പോൾ കുട്ടി​ക​ളും മുതിർന്ന​വ​രും വണ്ടിക്കൂ​ലി​യാ​യി കൊടു​ക്കു​ന്നത്‌ മിക്ക​പ്പോ​ഴും തങ്ങളുടെ ചെവി​യിൽ തിരു​കി​വെ​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഒരു ചെറു​നാ​ണ​യ​മാ​യി​രി​ക്കും; നാണയം സൂക്ഷി​ക്കാൻ എന്താ ഒരു സൗകര്യം!

ഒരു ദ്വീപിൽനിന്ന്‌ മറ്റൊ​ന്നി​ലേക്കു പോകു​ന്ന​തിന്‌ പ്രസാ​ധ​ക​രും മിഷന​റി​മാ​രും വിമാ​ന​ങ്ങ​ളെ​യും ചെറിയ ബോട്ടു​ക​ളെ​യും  ആശ്രയി​ച്ചി​രു​ന്നു. യാത്ര അത്ര സുരക്ഷി​ത​മാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നില്ല; വൈകി പുറ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തും എത്തുന്ന​തും നിത്യ​സം​ഭവം. “ക്ഷമയും നർമ​ബോ​ധ​വും പഠി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങൾക്ക്‌” എന്ന്‌ സൗത്ത്‌ പസിഫി​ക്കിൽ വർഷങ്ങ​ളോ​ളം സഞ്ചാര മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി​രുന്ന പീറ്ററി​ന്റെ ഭാര്യ എലിസ​ബത്ത്‌ ഇല്ലിങ്‌വർത്ത്‌ പറയുന്നു.

നല്ലൊരു മഴ പെയ്‌താൽ കരയി​ലൂ​ടെ​യുള്ള യാത്ര ദുരി​ത​മാണ്‌, പ്രത്യേ​കി​ച്ചും ചുഴലി​ക്കാ​റ്റുള്ള സീസണിൽ. ഒരിക്കൽ സഭാപു​സ്‌ത​കാ​ധ്യ​യ​ന​ത്തിന്‌ പോകു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു മിഷന​റി​യായ ജഫ്രി ജാക്‌സൺ. നിറ​ഞ്ഞൊ​ഴു​കുന്ന ഒരു തോടു കടന്നു​വേണം പോകാൻ. മറുക​ര​യി​ലെ​ത്താ​നുള്ള ശ്രമത്തി​നി​ടെ അദ്ദേഹം കാലു​തെറ്റി കുത്തൊ​ഴു​ക്കി​ലേക്കു വീണു. അവി​ടെ​നി​ന്നു നനഞ്ഞു​കു​തിർന്നു കയറിവന്ന അദ്ദേഹം യോഗ​സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു​തന്നെ പോയി. പുസ്‌ത​കാ​ധ്യ​യനം നടക്കുന്ന വീട്ടിൽച്ചെന്ന്‌ തോർത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, അവർ അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ വേറൊ​രു വസ്‌ത്രം നൽകി. ലവാലവാ എന്നു പേരുള്ള കറുത്ത ഒരു നീളൻകു​പ്പാ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌ (പാവാ​ട​പോ​ലുള്ള ഒരു പോളി​നേ​ഷ്യൻ വസ്‌ത്രം). യോഗ​ത്തി​നു​വന്ന ഒരു പുതിയ താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രൻ, അദ്ദേഹം കത്തോ​ലി​ക്കാ പുരോ​ഹി​ത​നാ​ണെന്നു തെറ്റി​ദ്ധ​രി​ച്ചത്‌ ചിരി​യു​ടെ മാലപ്പ​ട​ക്ക​ത്തിന്‌ തിരി​കൊ​ളു​ത്തി! ജാക്‌സൺ സഹോ​ദരൻ ഇപ്പോൾ ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ലെ ഒരംഗ​മാണ്‌.

ഇവി​ടെ​യെ​ത്തി​യ പുതി​യ​വർക്ക്‌ വേറൊ​രു ഭാഷ പഠിക്കു​ന്ന​തോ​ടൊ​പ്പം, ഉഷ്‌ണ​മേ​ഖ​ലാ​പ്ര​ദേ​ശത്തെ ചൂട്‌, പുതിയ ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌നങ്ങൾ, പരിമി​ത​മായ ആധുനിക സൗകര്യ​ങ്ങൾ, ക്ഷുദ്ര​ജീ​വി​ക​ളു​ടെ ശല്യം തുടങ്ങിയ മറ്റു വെല്ലു​വി​ളി​ക​ളും നേരി​ടേ​ണ്ടി​വന്നു. “മിഷന​റി​മാർ ഞങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി ചെയ്‌ത ത്യാഗം ചില്ലറയല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ, വിലമ​തി​പ്പും നന്ദിയു​മുള്ള പലരും തങ്ങളെ സ്‌നേ​ഹ​പൂർവം സഹായിച്ച ആ പ്രിയ​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ പേരാണ്‌ സ്വന്തം മക്കൾക്ക്‌ ഇട്ടിരി​ക്കു​ന്നത്‌” എന്ന്‌ മുഫൗലു ഇങാലു​വൗ എഴുതു​ന്നു.

സുവാർത്ത സവായി​യി​ലേക്ക്‌

സമോവ ദ്വീപ​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ലെ ഏറ്റവും വലിയ​തും മനുഷ്യ​ന്റെ ‘ആക്രമണം’ ഏൽക്കാ​ത്ത​തു​മായ ദ്വീപായ സവായി​യി​ലേക്ക്‌ ഇനി നമുക്ക്‌ ശ്രദ്ധതി​രി​ക്കാം. ഉയർന്ന മലനി​ര​ക​ളും 450 അഗ്നിപർവത ഗർത്തങ്ങ​ളും ഇടതൂർന്ന വനങ്ങളും ലാവ തണുത്തു​റഞ്ഞ പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളും ഉള്ള ഇതിന്റെ ഒട്ടുമു​ക്കാൽഭാ​ഗ​ത്തും മനുഷ്യ​വാ​സ​മില്ല. തീര​ദേ​ശത്ത്‌ അങ്ങിങ്ങാ​യുള്ള ചെറു​ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ലാണ്‌ ഇവിട​ത്തു​കാ​രിൽ ഭൂരി​ഭാ​ഗ​വും വസിക്കു​ന്നത്‌. 1955-ലാണ്‌ സവായി​യിൽ ആദ്യമാ​യി സുവാർത്ത എത്തുന്നത്‌. അന്ന്‌ ഉപോലു ദ്വീപിൽനിന്ന്‌ അവിടെ  ഹ്രസ്വ​മാ​യൊ​രു സന്ദർശനം നടത്തിയ ലെൻ ഹെൽബെർഗും ഒരുകൂ​ട്ടം പ്രസാ​ധ​ക​രും പുതിയ ലോക സമുദാ​യം പ്രവർത്ത​ന​ത്തിൽ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന ചലച്ചി​ത്രം അവിടെ പ്രദർശി​പ്പി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

ആറുവർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ, സമോ​വ​യിൽനിന്ന്‌ ഗിലെ​യാ​ദിൽ സംബന്ധിച്ച ആദ്യവ്യ​ക്തി​യായ റ്റിയ അലൂനി​യെ​യും അവരുടെ സഹപ്ര​വർത്തക ഐവി കോവി​യെ​യും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽനിന്ന്‌ സവായി​യി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു. 1961-ൽ അവി​ടെ​യെ​ത്തിയ ഈ സഹോ​ദ​രി​മാർ ദ്വീപി​ന്റെ കിഴക്കു​വ​ശ​ത്തുള്ള ഫോങ്ങ​പോവ എന്ന ഗ്രാമ​ത്തിൽ പ്രായ​മായ ഒരു ദമ്പതി​മാ​രോ​ടൊ​പ്പ​മാണ്‌ താമസി​ച്ചത്‌. സവായി​യിൽ നേര​ത്തെ​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന, പ്രത്യേക പയനി​യ​റായ വേറൊ​രു സഹോ​ദ​രി​യും പിന്നീട്‌ കുറെ​ക്കാ​ലം അവരോ​ടൊ​പ്പം ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ആറേഴു പേരുള്ള അവിടത്തെ പുതിയ കൂട്ടത്തെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കാ​നും സഹായി​ക്കാ​നു​മാ​യി ഏപ്പിയ​യിൽനി​ന്നുള്ള സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ മാസത്തി​ലൊ​രി​ക്കൽ അവി​ടെ​വന്ന്‌ പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗങ്ങൾ നടത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഫോങ്ങ​പോ​വ​യി​ലെ ചെറി​യൊ​രു ഫാലെ​യിൽ (വീട്ടിൽ) ആയിരു​ന്നു ഈ യോഗങ്ങൾ.

റ്റിയയും ഐവി​യും 1964 വരെ അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. തുടർന്ന്‌ അവരെ വേറൊ​രു ദ്വീപി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. അതിനു​ശേ​ഷ​മുള്ള പത്തുവർഷ​ക്കാ​ല​ത്തേക്ക്‌ സവായി​യിൽ കാര്യ​മായ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യൊ​ന്നും നടന്നില്ല. അങ്ങനെ​യി​രി​ക്കെ 1974 മുതൽ വേലയ്‌ക്ക്‌ ആക്കംകൂ​ട്ടാ​നാ​യി നിരവധി കുടും​ബങ്ങൾ അവി​ടേക്ക്‌ താമസം​മാ​റ്റി. അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽനി​ന്നുള്ള റീസാറ്റീ സേങ്കീ, ഭാര്യ മാറേറ്റ, ഹാപ്പി ഗോൾഡ്‌നർ ബാർനെറ്റ്‌, ഭാര്യ മാവോട്ട, ഫൈ​ങ്കേയി റ്റൂ, പാലോ​റ്റെ അലങ്കീ, കൂമീ ഫലേമായ (പിന്നീട്‌ തോംസൺ), റോൺ സെല്ലാർസ്‌, ഭാര്യ ഡോളി എന്നിവർ അവരിൽപ്പെ​ടു​ന്നു. ഫോങ്ങ​പോ​വ​യിൽ രൂപീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെട്ട ചെറിയ കൂട്ടം അവിടെ ബീച്ചിന്‌ അടുത്തുള്ള സെഗി​സി​ന്റെ ഫാലെ​യി​ലാണ്‌ കൂടി​വ​ന്നി​രു​ന്നത്‌. പിന്നീട്‌ അതിന​ടു​ത്താ​യി ഒരു മിഷനറി ഭവനവും രാജ്യ​ഹാ​ളും പണിതു. കുറെ കാലത്തി​നു​ശേഷം സവായി​യു​ടെ പടിഞ്ഞാ​റൻ തീരത്തുള്ള ടങ്ങ എന്ന ഗ്രാമ​ത്തിൽ മറ്റൊരു കൂട്ടമു​ണ്ടാ​യി.

സവായി​യി​ലു​ള്ള പ്രസാ​ധ​കരെ സഹായി​ക്കാ​നാ​യി 1979 മുതൽ കൂടുതൽ മിഷനറി ദമ്പതി​മാ​രെ അവി​ടേക്ക്‌ അയച്ചു. റോബർട്ട്‌ ബോയിസ്‌, ഭാര്യ ബെറ്റി, ജോൺ റോഡ്‌സ്‌, ഭാര്യ ഹെലൻ, ലീവ ഫാഎയ്‌യൂ, ഭാര്യ റ്റെനീ​സിയ, ഫ്രെഡ്‌ ഹോംസ്‌, ഭാര്യ റ്റാമി, ബ്രയൻ മൽക്കാച്ചി, ഭാര്യ സ്യൂ, മാത്യൂ കുർട്ട്‌സ്‌, ഭാര്യ ഡെബി, ജാക്ക്‌ വൈസർ, ഭാര്യ മേരി​ജാൻ എന്നിവ​രാണ്‌ അവർ. മിഷന​റി​മാ​രു​ടെ നേതൃ​ത്വ​ത്തിൽ സവായി​യി​ലെ വേല മുന്നോ​ട്ടു കുതിച്ചു.

 പാരമ്പ​ര്യ​ങ്ങൾക്കും കുടും​ബ​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾക്കും ഇവിടത്തെ ജനജീ​വി​ത​ത്തി​ന്മേൽ ശക്തമായ സ്വാധീ​ന​മുണ്ട്‌. ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളിൽ മൂന്നി​ലൊ​ന്നും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രവർത്ത​നത്തെ നിരോ​ധി​ക്കു​ക​യും റേഡി​യോ​യി​ലൂ​ടെ അത്‌ പൊതു​ജ​നത്തെ അറിയി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അതു​കൊണ്ട്‌ പുതി​യ​വ​രു​ടെ ആത്മീയ​വ​ളർച്ച​യിൽ സഹായി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ വളരെ​യേറെ സമയവും ക്ഷമയും ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നിട്ടും, ഗുരു​ത​ര​മായ ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌ന​ങ്ങ​ളുള്ള ചിലർ ഉൾപ്പെടെ അനേകർ സത്യത്തിൽവന്നു.

യഹോ​വയെ സേവി​ക്കാൻ അനാ​രോ​ഗ്യം തടസ്സമല്ല!

അത്തരം ഒരാളാണ്‌ മെതു​സെലാ നെരൂ. 12 വയസ്സു​ള്ള​പ്പോൾ കുതി​ര​പ്പു​റ​ത്തു​നി​ന്നു വീണ്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ നടു​വൊ​ടി​ഞ്ഞ​താണ്‌. “അപകട​ത്തി​നു​ശേഷം, കൂനി​യാണ്‌ അദ്ദേഹം നടക്കു​ന്നത്‌; എപ്പോ​ഴും വേദന​യു​മുണ്ട്‌” എന്ന്‌ ഒരു മിഷനറി പറയുന്നു. മെതു​സെലാ 19-ാം വയസ്സിൽ ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ തുടങ്ങി​യ​പ്പോൾ, കുടും​ബ​ത്തിൽനിന്ന്‌ കടുത്ത എതിർപ്പു​ണ്ടാ​യെ​ങ്കി​ലും അതെല്ലാം സഹിച്ചു​നി​ന്നു. രാജ്യ​ഹാ​ളി​ലേ​ക്കുള്ള അഞ്ചുമി​നി​ട്ടു നേരത്തെ നടപ്പ്‌ അദ്ദേഹത്തെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം 45 മിനി​ട്ടു​നേ​രത്തെ ഒരു അഗ്നിപ​രീ​ക്ഷ​യാണ്‌. എന്നിട്ടും അദ്ദേഹം നന്നായി പുരോ​ഗ​മിച്ച്‌ 1990-ൽ സ്‌നാ​ന​മേറ്റു. പിന്നീട്‌ ഒരു സാധാരണ പയനി​യ​റും മൂപ്പനും ആയിത്തീർന്നു. അന്നുമു​തൽ ബന്ധുക്ക​ളായ 30-ലധികം​പേർ ഫങ്ങയിലെ യോഗ​ത്തി​നു​വ​രു​ക​യും അനേകർ സ്‌നാ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌നങ്ങൾ ഉണ്ടെങ്കി​ലും മെതു​സെലാ എത്ര സന്തോ​ഷ​വും പ്രസരി​പ്പും ഉള്ളവനാ​ണെന്ന്‌ ആ നാട്ടു​കാർക്കെ​ല്ലാം അറിയാം.

സത്യാ​രാ​ധ​ന​യെ​പ്രതി ഗുരു​ത​ര​മായ ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌നങ്ങൾ തരണം​ചെയ്‌ത മറ്റൊരു വ്യക്തി​യാണ്‌ സൗമലൂ റ്റൗആനൈ. കുഷ്‌ഠം പിടിച്ച്‌ ആളുടെ രൂപം​തന്നെ പാടേ മാറി​യി​രു​ന്നു. അവോ​പോ എന്ന വിദൂര ഗ്രാമ​ത്തി​ലാണ്‌ അദ്ദേഹം താമസി​ക്കു​ന്നത്‌. വളരെ ഒറ്റപ്പെട്ട ഗ്രാമ​മാ​യ​തു​കൊണ്ട്‌ കത്തിലൂ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു ആദ്യം ബൈബിൾ പഠനം. ഐവാൻ തോംസൺ എന്ന സഹോ​ദ​ര​നാണ്‌ അധ്യയ​ന​മെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നത്‌.  പിന്നീട്‌, സവായി​യി​ലേ​ക്കു​വന്ന ഏസാ കോ എന്ന പ്രത്യേക പയനിയർ ആ അധ്യയനം ഏറ്റെടു​ത്തു. സൗമലൂ ആദ്യമാ​യി യോഗ​ത്തിൽ സംബന്ധി​ച്ചത്‌ 1991-ലാണ്‌; ദ്വീപി​ന്റെ എതിർവ​ശ​ത്തുള്ള ടങ്ങ എന്ന ഗ്രാമ​ത്തിൽവെച്ചു നടക്കുന്ന യോഗ​ത്തിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ രണ്ടുമ​ണി​ക്കൂർ വണ്ടി​യോ​ടി​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു!

ആദ്യമാ​യി പ്രത്യേ​ക​ദിന സമ്മേള​ന​ത്തിന്‌ ഹാജരാ​യ​പ്പോൾ, കാറി​ലി​രു​ന്നു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അദ്ദേഹം പരിപാ​ടി​കൾ ശ്രദ്ധി​ച്ചത്‌. തന്റെ വികൃ​ത​രൂ​പ​വു​മാ​യി മറ്റുള്ള​വ​രു​ടെ മുമ്പിൽ വരാനുള്ള മടിയാ​യി​രു​ന്നു കാരണം. എന്നാൽ ഉച്ചഭക്ഷ​ണ​ത്തി​ന്റെ സമയത്ത്‌ സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ വന്ന്‌ സ്‌നേ​ഹ​പു​ര​സ്സരം ഹൃദ്യ​മാ​യി സ്വാഗതം ചെയ്‌തത്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഉള്ളിൽത്തട്ടി. അവരുടെ ക്ഷണം സ്വീക​രിച്ച്‌ അദ്ദേഹം ഉച്ചകഴി​ഞ്ഞുള്ള പരിപാ​ടി​കൾ സദസ്സി​ലി​രുന്ന്‌ ആസ്വദി​ച്ചു.

സൗമലൂ​വും ഭാര്യ റ്റോറീ​സി​യും തുടർന്ന്‌ ഫങ്ങയിലെ യോഗ​ങ്ങൾക്ക്‌ ഹാജരാ​കാൻ തുടങ്ങി. ഇരുവ​ശ​ത്തേ​ക്കും​കൂ​ടെ രണ്ടുമ​ണി​ക്കൂർ യാത്ര ചെയ്യണ​മാ​യി​രു​ന്നു അതിന്‌. 1993-ൽ സ്‌നാ​ന​മേറ്റ സൗമലൂ പിന്നീ​ടൊ​രു ശുശ്രൂ​ഷാ​ദാ​സ​നാ​യി​ത്തീർന്നു. ഒരു കാൽ മുറി​ച്ചു​ക​ള​യേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടും അദ്ദേഹം കാറോ​ടിച്ച്‌ യോഗ​ങ്ങൾക്കു വരുമാ​യി​രു​ന്നു. അവർ താമസി​ക്കുന്ന ഗ്രാമ​ത്തിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രസം​ഗ​വേല നിരോ​ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ സൗമലൂ​വും റ്റോറീ​സി​യും അനൗപ​ചാ​രി​ക​മാ​യും ടെലി​ഫോ​ണി​ലൂ​ടെ​യും തീക്ഷ്‌ണ​മാ​യി സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു.

ഇപ്പോൾ ഏപ്പിയ​യി​ലാണ്‌ ഇവരുടെ താമസം. അവി​ടെ​യാ​കു​മ്പോൾ പല ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌ന​ങ്ങ​ളുള്ള സൗമലൂ​വിന്‌ ചികിത്സ നേടാ​നുള്ള സൗകര്യ​മുണ്ട്‌. തന്റെ സാഹച​ര്യ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഓർത്ത്‌ അദ്ദേഹം നിരാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്നില്ല. ജീവി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ക്രിയാ​ത്മ​ക​വും സന്തോ​ഷ​ക​ര​വു​മായ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ കാഴ്‌ച​പ്പാട്‌ അറിയാ​ത്ത​വ​രില്ല. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ​യും ഭാര്യ​യു​ടെ​യും ഉറച്ച വിശ്വാ​സ​ത്തെ​പ്രതി എല്ലാവർക്കും അവരോ​ടു വലിയ മതിപ്പാണ്‌.

 ടൊ​കെ​ലൗ​വി​ലെ പരി​ശോ​ധ​ന​കൾ

സമോ​വ​യ്‌ക്ക്‌ വടക്കുള്ള ഒറ്റപ്പെട്ട മൂന്നു​ദ്വീ​പു​കൾ ചേർന്ന ടൊ​കെ​ലൗ​വിൽ രാജ്യ​സ​ന്ദേശം എത്തിയത്‌ 1974-ലാണ്‌. ആ വർഷം ഫിജി​യി​ലെ തന്റെ വൈദ്യ​ശാ​സ്‌ത്ര പഠനം പൂർത്തി​യാ​ക്കിയ റോപാ​റ്റി യുഈലി എന്ന ഒരു ഡോക്‌ടർ ടൊ​കെ​ലൗ​വിൽ തിരി​ച്ചു​വന്നു. സ്‌നാ​ന​മേറ്റ ഒരു സാക്ഷി​യാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ എമായു. ഫിജി​യിൽവെച്ച്‌ അദ്ദേഹ​വും കുറച്ചു​നാൾ സാക്ഷി​ക​ളോ​ടൊ​പ്പം ബൈബിൾ പഠിച്ചി​രു​ന്നു. f

ടൊ​കെ​ലൗ​വി​ലാ​യി​രി​ക്കെ മറ്റൊരു ഡോക്‌ട​റും ഭാര്യ​യും—യോണ റ്റീനി​യേ​ലു​വും ഭാര്യ ലൂയി​സ​യും—സ്‌നാ​ന​മേറ്റ സാക്ഷി​ക​ളാ​ണെന്ന കാര്യം റോപാ​റ്റി മനസ്സി​ലാ​ക്കി. സാക്ഷി​ക​ളായ ബന്ധുക്ക​ളുള്ള, താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​ര​നായ നനൂമി​യെ ഫോവ എന്ന മറ്റൊരു വ്യക്തി​യെ​യും അദ്ദേഹം കണ്ടുമു​ട്ടി. ഈ മൂന്നു​പേ​രും ക്രമമായ ബൈബിൾ യോഗങ്ങൾ സംഘടി​പ്പിച്ച്‌ പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗങ്ങൾ നടത്തി, പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ശരാശരി ഹാജർ 25 ആയി. ആ മൂന്നു​പേ​രും അവരുടെ കുടും​ബ​ങ്ങ​ളും അനൗപ​ചാ​രിക സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​വും തുടങ്ങി.

എന്നാൽ ഈ ദിവ്യാ​ധി​പ​ത്യ​പ്ര​വർത്തനം എല്ലാവർക്കു​മൊ​ന്നും അത്ര സുഖി​ച്ചില്ല. ലണ്ടൻ മിഷനറി സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ ഒരു പാസ്റ്ററു​ടെ പ്രേര​ണ​യാൽ ദ്വീപി​ലെ ഗോ​ത്ര​മൂ​പ്പ​ന്മാ​രു​ടെ സമിതി ഈ മൂന്നു​കു​ടും​ബ​നാ​ഥ​ന്മാ​രെ​യും വിളി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി. റോപാ​റ്റി പറയുന്നു: “യോഗങ്ങൾ നിറു​ത്താൻ അവർ ഞങ്ങളോ​ടു കൽപ്പിച്ചു, അനുസ​രി​ച്ചി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ജീവ​നോ​ടെ ഞങ്ങളെ വീട്ടി​ലി​ട്ടു കത്തിക്കു​ക​യോ ചങ്ങാട​ത്തിൽ കെട്ടി കടലി​ലേക്ക്‌ ഒഴുക്കി​വി​ടു​ക​യോ ചെയ്യു​മെ​ന്നും പറഞ്ഞു. തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ സഹായ​ത്തോ​ടെ ന്യായങ്ങൾ നിരത്താൻ ഞങ്ങൾ ശ്രമി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും ഒന്നും വില​പ്പോ​യില്ല. എല്ലായ്‌പോ​ഴും അവരുടെ അധികാ​ര​ത്തി​നു കീഴ്‌പെ​ടാ​നാണ്‌ അവർ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നത്‌.” ഈ അന്ത്യശാ​സനം ലഭിച്ച​ശേഷം, മറ്റുള്ള​വ​രു​ടെ ശ്രദ്ധയാ​കർഷി​ക്കാ​ത്ത​വി​ധം വിവേ​ച​ന​യോ​ടെ യോഗങ്ങൾ നടത്താൻ ഈ കുടും​ബങ്ങൾ തീരു​മാ​നി​ച്ചു.

പ്രശ്‌ന​ങ്ങൾ പക്ഷേ, അവിടം​കൊ​ണ്ടു തീർന്നില്ല. പന്ത്രണ്ടു വർഷത്തി​നു​ശേഷം റോപാ​റ്റി​യു​ടെ പെങ്ങളും ഭർത്താ​വും സത്യം​പ​ഠിച്ച്‌ പള്ളിയിൽനി​ന്നു രാജി​വെ​ച്ച​പ്പോൾ ഗ്രാമ​മു​ഖ്യ​ന്മാർ ആ ഗ്രാമ​ത്തി​ലുള്ള സകല സാക്ഷി​ക​ളെ​യും അവി​ടെ​നി​ന്നു തുരത്തി. റോപാ​റ്റി എഴുതു​ന്നു: “അന്നു രാത്രി ഓരോ കുടും​ബ​വും തങ്ങൾക്ക്‌ അത്യാ​വ​ശ്യം​വേണ്ട സാധന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി കൊച്ചു​ബോ​ട്ടു​ക​ളിൽ കയറി  ആ ദ്വീപി​ലെ ഏറ്റവും വലിയ ഗ്രാമ​ത്തി​ലേക്ക്‌ പലായ​നം​ചെ​യ്‌തു. അവരുടെ വീടു​ക​ളും കൃഷി​യി​ട​ങ്ങ​ളു​മെ​ല്ലാം മുൻ അയൽക്കാർ കൊള്ള​യി​ട്ടു.”

ഈ പീഡന​ത്തി​ന്മ​ധ്യേ​യും ആ പ്രസാ​ധകർ ധൈര്യ​സ​മേതം ആരാധ​ന​യ്‌ക്കാ​യി കൂടി​വന്നു. റോപാ​റ്റി​യു​ടെ വാക്കുകൾ: “വാരാ​ന്ത​ത്തിൽ ഒന്നു കറങ്ങി​യ​ടി​ക്കാൻ പോകു​ക​യാ​ണെന്ന ഭാവേന ആ കുടും​ബങ്ങൾ ശനിയാഴ്‌ച രാവിലെ ഒറ്റപ്പെട്ട ഒരു ചെറു​ദ്വീ​പി​ലേക്ക്‌ പോകു​ക​യും അവിടെ യോഗം നടത്തി​യിട്ട്‌ ഞായറാഴ്‌ച വൈകു​ന്നേരം തിരി​ച്ചെ​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു.” അക്കാലത്ത്‌ ഓരോ വർഷവും ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളിൽ സംബന്ധി​ക്കാ​നാ​യി നിരവധി കുടും​ബങ്ങൾ ടൊ​കെ​ലൗ​വിൽനിന്ന്‌ സമോ​വ​യി​ലേക്ക്‌ ബോട്ടു​യാ​ത്ര ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. ക്ഷീണി​പ്പി​ക്കുന്ന ദീർഘ​യാ​ത്ര​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അവ.

എതിർപ്പിന്‌ യാതൊ​രു കുറവു​മു​ണ്ടാ​കാ​ത്ത​തി​നാൽ കാല​ക്ര​മ​ത്തിൽ ഈ കുടും​ബങ്ങൾ ന്യൂസി​ലൻഡി​ലേക്ക്‌ കുടി​യേറി. 1990 ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും ദ്വീപു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ അവസാ​നത്തെ സാക്ഷി​യും അപ്രത്യ​ക്ഷ​മാ​യി. എന്നാൽ ടൊ​കെ​ലൗ​വി​ലുള്ള ലോൺ റ്റെമ എന്ന ഒരു ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രന്‌ ഏപ്പിയ​യിൽ അന്ന്‌ പയനി​യ​റാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചി​രുന്ന ഐവാൻ തോംസൺ തപാൽ മുഖേന അധ്യയനം എടുത്തു. ആത്മീയ​മാ​യി നന്നായി പുരോ​ഗ​മിച്ച ലോൺ ഇപ്പോൾ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽ ഒരു മൂപ്പനാ​യി സേവി​ക്കു​ക​യാണ്‌.

പിന്നീട്‌ പല പ്രസാ​ധ​ക​രും ടൊ​കെ​ലൗ​വി​ലേക്ക്‌ തിരി​ച്ചു​പോ​യി. അക്കാലത്ത്‌ സമോവ ബ്രാഞ്ചിൽ സേവി​ച്ചി​രുന്ന ജഫ്രി ജാക്‌സൺ, ദ്വീപി​ലുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ നേരി​ടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ ചർച്ച​ചെ​യ്യാ​നാ​യി ടൊ​കെ​ലൗ​വി​ന്റെ ചുമത​ല​യുള്ള ന്യൂസി​ലൻഡ്‌ കമ്മിഷ​ണറെ കാണാൻ ശ്രമി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും നടന്നില്ല. “എന്നാൽ ഭാഷാ​പ​ര​മായ കാര്യ​ങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി ടൊ​കെലൗ സന്ദർശി​ക്കാ​നുള്ള അനുമതി എനിക്കു ലഭിച്ചു. അവി​ടേ​ക്കുള്ള കപ്പൽയാ​ത്ര​യ്‌ക്കി​ടെ ക്യാപ്‌റ്റൻ എന്നെയും വേറൊ​രാ​ളെ​യും അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ലഘുഭ​ക്ഷണം കഴിക്കാൻ ക്ഷണിച്ചു. ഞാൻ കാണാൻ ശ്രമി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന കമ്മിഷ​ണ​റാ​യി​രു​ന്നു എന്നോ​ടൊ​പ്പം ക്ഷണിക്ക​പ്പെട്ട ആ വ്യക്തി! ഞങ്ങൾ ഒരു മണിക്കൂ​റി​ല​ധി​കം സംസാ​രി​ച്ചു. ചർച്ചയ്‌ക്കൊ​ടു​വിൽ, അദ്ദേഹം എന്നോടു നന്ദി പറഞ്ഞു; മാത്രമല്ല, ടൊ​കെ​ലൗ​വി​ലെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ നേരി​ടുന്ന പ്രശ്‌ന​ത്തിന്‌ അയവു​വ​രു​ത്താൻ സാധി​ക്കു​ന്ന​തെ​ല്ലാം ചെയ്യാ​മെന്ന്‌ ഉറപ്പു​നൽകു​ക​യും ചെയ്‌തു,” ജഫ്രി എഴുതു​ന്നു.

ഇന്നും ടൊ​കെ​ലൗ​വിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തിന്‌ അധികാ​രി​ക​ളു​ടെ എതിർപ്പുണ്ട്‌. 2006-ൽ,  ഫ്യൂയി​മാ​നു കീരീ​ഫി​യു​ടെ​യും ഹാറ്റി​സ​യു​ടെ​യും ഇളയ കുട്ടി മരിച്ച​തി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ ഫ്യൂയി​മാ​നു തിരു​വെ​ഴു​ത്ത​ധി​ഷ്‌ഠി​ത​മായ ഒരു ചരമ​പ്ര​സം​ഗം നടത്തി​യ​പ്പോൾ, അവി​ടെ​നിന്ന്‌ ഫ്യൂയി​മാ​നു​വി​നെ​യും കുടും​ബ​ത്തെ​യും കെട്ടു​കെ​ട്ടി​ക്കു​മെന്ന്‌ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സമിതി ഭീഷണി​മു​ഴക്കി. പിന്നീ​ടൊ​രി​ക്കൽ ഫ്യൂയി​മാ​നു സ്ഥലത്തെ പള്ളിക്കു​വേണ്ടി ജോലി ചെയ്യാൻ വിസമ്മ​തി​ച്ച​പ്പോ​ഴും ഭീഷണി നേരിട്ടു. അതിനു പുറമേ, അദ്ദേഹ​ത്തി​നും ഭാര്യ​ക്കും രാഷ്‌ട്രീയ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളിൽ പങ്കുപ​റ്റാ​നുള്ള സമ്മർദ​വു​മു​ണ്ടാ​യി. ഇതെല്ലാ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും അവർ വിശ്വാ​സ​ത്തി​നു​വേണ്ടി ഉറച്ച നിലപാ​ടു സ്വീക​രി​ച്ചു. അങ്ങനെ, അവരുടെ വിശ്വാ​സം ഏറെ ശക്തമാ​യി​ത്തീർന്നു. ഫ്യൂയി​മാ​നു പറയുന്നു: “പരി​ശോ​ധ​നകൾ നേരി​ടു​മ്പോൾ യഹോ​വ​യിൽ ആശ്രയി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ പഠിച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.” (യാക്കോ. 1:2-4) യഹോവ തന്റെ വിശ്വസ്‌ത ദാസന്മാ​രെ കൈവി​ടു​ക​യി​ല്ലെന്ന്‌ അവർ മനസ്സി​ലാ​ക്കി.—ആവ. 31:6.

വളർച്ച​യു​ടെ​മേൽ യഹോ​വ​യു​ടെ അനു​ഗ്ര​ഹം

സമോ​വ​യിൽ രാജ്യ​സു​വാർത്ത എത്തിയ​കാ​ലം​മു​തൽ വിവിധ ബ്രാഞ്ചു​കൾ അവിടത്തെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തിന്‌ മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇപ്പോൾ ഓസ്‌​ട്രേ​ലിയ ബ്രാഞ്ചി​നു കീഴി​ലുള്ള, നാലു​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ഉൾപ്പെട്ട ഒരു കൺട്രി കമ്മിറ്റി​യാണ്‌ സമോവൻ ദ്വീപു​ക​ളി​ലെ വേലയ്‌ക്ക്‌ നേതൃ​ത്വം വഹിക്കു​ന്നത്‌. അതിവി​ദൂര പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽപ്പോ​ലും രാജ്യ​സ​ന്ദേശം എത്തിക്കാൻ ഈ വർഷങ്ങ​ളി​ലു​ട​നീ​ളം സമോ​വ​യി​ലെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ചെയ്‌ത ശ്രമം ശ്ലാഘനീ​യ​മാണ്‌. അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കാ​നുള്ള പ്രത്യേക ക്രമീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ സഹായ​ത്താൽ ടുട്ടു​വില ദ്വീപിൽനിന്ന്‌ ഏതാണ്ട്‌ 320 കിലോ​മീ​റ്റർ വടക്കുള്ള സ്വേൻസ്‌ ദ്വീപി​ലും, 100 കിലോ​മീ​റ്റർ കിഴക്കുള്ള മനൂവാ ദ്വീപ​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ലും സുവാർത്ത എത്തിക്കാ​നാ​യി. ഈ ക്രമീ​ക​ര​ണ​പ്ര​കാ​രം സന്ദർശിച്ച സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ നൂറു​ക​ണ​ക്കിന്‌ സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ സമർപ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നും താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രു​മാ​യി നിരവധി ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​നങ്ങൾ തുടങ്ങു​ന്ന​തി​നും സാധിച്ചു. മറ്റു പ്രസാ​ധകർ തങ്ങളുടെ പ്രദേ​ശത്തു താമസി​ക്കുന്ന, മറ്റൊരു ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ആളുക​ളോ​ടു പ്രസം​ഗി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ശുശ്രൂഷ വിപു​ല​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ശ്രമി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

പരിഭാ​ഷാ​വേ​ല​യ്‌ക്ക്‌ ആക്കംകൂ​ടു​ന്നു

പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ എണ്ണം വർധി​ച്ച​തോ​ടെ സമോവൻ സാഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ആവശ്യ​വും​കൂ​ടി. ഈ ആവശ്യം നിറ​വേ​റ്റാ​നാ​യി ടുവാ​ലു​വിൽ  മിഷന​റി​മാ​രാ​യി​രുന്ന ജഫ്രി ജാക്‌സ​ണെ​യും ഭാര്യ ജെനി​യെ​യും 1985-ൽ സമോവ ബ്രാഞ്ചി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു. രണ്ടു​പേ​രുള്ള സമോവൻ പരിഭാ​ഷാ ടീമിന്റെ മേൽനോ​ട്ട​മാ​യി​രു​ന്നു ജഫ്രിക്ക്‌. അദ്ദേഹം പറയുന്നു: “ആദ്യകാ​ലത്ത്‌ ബെഥേ​ലി​ലെ ഊണു​മു​റി​യി​ലുള്ള മേശയ്‌ക്കൽ ഇരുന്നാണ്‌ പരിഭാ​ഷകർ ജോലി ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌. ദിവസ​വും രാവിലെ പ്രഭാ​ത​ഭ​ക്ഷണം കഴിഞ്ഞ്‌ മേശ വൃത്തി​യാ​ക്കി​യി​ട്ടു വേണമാ​യി​രു​ന്നു പരിഭാ​ഷ​കർക്കു പണി തുടങ്ങാൻ. ഉച്ചയോ​ടെ അവർ തങ്ങളുടെ സാധന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം മാറ്റി ഉച്ചഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നു​വേണ്ടി മേശകൾ ഒരുക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. മേശ വൃത്തി​യാ​ക്കി​യി​ട്ടു വേണമാ​യി​രു​ന്നു വീണ്ടും പരിഭാഷ തുടരാൻ.”

തുടർച്ച​യാ​യ ഇത്തരം തടസ്സങ്ങൾ ഉത്‌പാ​ദ​നത്തെ ബാധി​ച്ചി​രു​ന്നു; മാത്രമല്ല, പരിഭാ​ഷാ വേലയു​ടെ രീതി​തന്നെ വളരെ​യേറെ സമയവും ശ്രമവും ആവശ്യ​മാ​ക്കുന്ന ഒന്നായി​രു​ന്നു. ജഫ്രി​യു​ടെ വാക്കുകൾ ശ്രദ്ധി​ക്കുക: “മിക്കവാ​റും എല്ലാം​തന്നെ ആദ്യം കൈ​കൊണ്ട്‌ എഴുതി​യിട്ട്‌ ടൈപ്പ്‌ ചെയ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പതിവ്‌. അച്ചടി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ പ്രൂഫ്‌ വായി​ക്കു​ന്ന​തി​നും തെറ്റു​തി​രു​ത്തു​ന്ന​തി​നു​മാ​യി പലയാ​വർത്തി ടൈപ്പു​ചെ​യ്‌ത്‌ പകർപ്പു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു.” 1986-ൽ ബ്രാഞ്ചി​ലേക്ക്‌ ആദ്യമാ​യി ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ വാങ്ങി​യ​തോ​ടെ, വീണ്ടും​വീ​ണ്ടും ടൈപ്പു​ചെ​യ്‌ത്‌ പകർപ്പു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലുള്ള ജോലി കുറയ്‌ക്കാ​നോ ഇല്ലാതാ​ക്കാ​നോ​പോ​ലും സാധിച്ചു. മറ്റു കമ്പ്യൂ​ട്ടർവ​ത്‌കൃത ഉപകര​ണങ്ങൾ പരിഭാ​ഷ​യു​ടെ​യും അച്ചടി​യു​ടെ​യും ആക്കംകൂ​ട്ടി.

വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​വും ഉണരുക!യും പരിഭാ​ഷ​ചെ​യ്‌ത്‌ അച്ചടി​ക്കു​ന്ന​തി​നാണ്‌ മുൻതൂ​ക്കം നൽകി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. 1993 ജനുവ​രി​മു​തൽ സമോവൻ ഭാഷയി​ലുള്ള വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം ഇംഗ്ലീഷ്‌ ലക്കത്തോ​ടൊ​പ്പം ഏകകാ​ലി​ക​മാ​യി​ത്തന്നെ പുറത്തി​റ​ങ്ങി​ത്തു​ടങ്ങി, അതും ബഹുവർണ​ത്തിൽ! തുടർന്ന്‌ 1996-ൽ ഉണരുക!യുടെ ത്രൈ​മാ​സ​പ്പ​തിപ്പ്‌ സമോ​വ​നിൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. ജഫ്രി പറയുന്നു: “ഉണരുക!യുടെ പ്രകാ​ശനം സംബന്ധിച്ച വാർത്ത പത്രത്തി​ലും റേഡി​യോ​യി​ലും മാത്രമല്ല, ദേശീയ ടെലി​വി​ഷൻ ചാനലി​ലും വന്നു.”

ഇപ്പോൾ സമോവൻ ഭാഷയി​ലുള്ള സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ ഒരു പരിഭാ​ഷാ​സം​ഘ​മുണ്ട്‌. ലോക​മെ​മ്പാ​ടു​മുള്ള മറ്റ്‌ പരിഭാ​ഷാ​സം​ഘ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ, കഠിനാ​ധ്വാ​നി​ക​ളായ ഇവർക്കും സ്രോ​ത​ഭാഷ നന്നായി മനസ്സി​ലാ​ക്കാ​നും പരിഭാ​ഷാ​വൈ​ദ​ഗ്‌ധ്യം വർധി​പ്പി​ക്കാ​നും ഉദ്ദേശി​ച്ചുള്ള പരിശീ​ലന പരിപാ​ടി​യിൽ പങ്കെടു​ക്കാ​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. കൃത്യ​ത​യോ​ടെ​യും ഏറെ കാര്യ​ക്ഷ​മ​ത​യോ​ടെ​യും പരിഭാഷ നിർവ​ഹി​ക്കാൻ അങ്ങനെ അവർക്കു സാധി​ക്കു​ന്നു.

 ബ്രാഞ്ച്‌ വികസി​പ്പി​ക്കു​ന്നു

1986-ൽ മിൽട്ടൺ ജി. ഹെൻഷൽ മേഖലാ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി സമോവ സന്ദർശി​ച്ച​പ്പോൾ, ബ്രാഞ്ചി​ന്റെ കൂടു​ത​ലായ ആവശ്യങ്ങൾ നിറ​വേ​റ്റാൻ സിന​മോ​ങ്ങ​യി​ലെ മിഷനറി ഭവനം പോ​രെന്ന്‌ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. തുടർന്ന്‌ കൂടു​ത​ലായ സൗകര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ ആവശ്യം വിലയി​രു​ത്താൻ ഭരണസം​ഘം ബ്രുക്ലി​നി​ലെ ഡിസൈൻ/ബിൽഡ്‌ ഡിപ്പാർട്ടു​മെ​ന്റിൽനി​ന്നും ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലെ പ്രാ​ദേ​ശിക എൻജി​നീ​യ​റിങ്‌ ഓഫീ​സിൽനി​ന്നും ചില സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ അവി​ടേക്ക്‌ അയച്ചു. എന്തായി​രു​ന്നു ആ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രു​ടെ നിർദേശം? സിന​മോ​ങ്ങ​യിൽനിന്ന്‌ അഞ്ചുകി​ലോ​മീ​റ്റർ ഉള്ളിലുള്ള, സീയൂ​സെ​ങ്ങ​യിൽ ഏഴ്‌ ഏക്കർ സ്ഥലം വാങ്ങി പുതിയ ബെഥേൽ സമുച്ചയം പണിയുക. അതു പൂർത്തി​യാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ സിന​മോ​ങ്ങ​യി​ലുള്ള പഴയ ബെഥേൽ ഭവനം പൊളി​ച്ചു​നീ​ക്കി​യിട്ട്‌ അവിടെ പുതി​യൊ​രു സമ്മേള​ന​ഹാൾ നിർമി​ക്കുക.

1990-ൽ പുതിയ ബ്രാഞ്ചി​ന്റെ നിർമാ​ണം തുടങ്ങി. മൊത്തം 44 സാർവ​ദേ​ശീയ സേവക​രും, 69 സാർവ​ദേ​ശീയ സ്വമേ​ധാ​സേ​വ​ക​രും തദ്ദേശീ​യ​രായ 38 മുഴു​സമയ സന്നദ്ധ​സേ​വ​ക​രും മറ്റനവധി പാർട്ട്‌-ടൈം തൊഴി​ലാ​ളി​ക​ളും ഈ നിർമാ​ണ​വേ​ല​യിൽ ഒറ്റക്കെ​ട്ടാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചു. എന്നാൽ നിർമാ​ണം നടന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കെ ഒരു ദുരന്തം ആഞ്ഞടിച്ചു.

ദുരന്തം ആഞ്ഞടി​ക്കു​ന്നു!

ദക്ഷിണ പസിഫി​ക്കിൽ ആഞ്ഞടി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തി​ലേ​ക്കും ഏറ്റവും ശക്തമായ വൽ ചുഴലി​ക്കൊ​ടു​ങ്കാറ്റ്‌ 1991 ഡിസംബർ 6-ന്‌ സമോ​വയെ പ്രഹരി​ച്ചു. മണിക്കൂ​റിൽ 260 കിലോ​മീ​റ്റർ വേഗത്തിൽ വീശിയ ആ കാറ്റ്‌ അഞ്ചുദി​വസം ചെറു​ദ്വീ​പു​ക​ളിൽ സംഹാ​ര​താ​ണ്ഡ​വ​മാ​ടി. 90 ശതമാനം വൃക്ഷങ്ങ​ളും നശിച്ചു; 38 കോടി യുഎസ്‌ ഡോള​റി​ന്റെ നാശന​ഷ്ട​മു​ണ്ടാ​യി. 16 പേർ മരണമ​ടഞ്ഞു.

“ഉടൻതന്നെ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ ദുരി​താ​ശ്വാ​സ പ്രവർത്തനം ആരംഭി​ച്ചു”വെന്ന്‌ ജോൺ റോഡ്‌സ്‌ പറയുന്നു. ഏതാനും ദിവസ​ങ്ങൾക്കു​ള്ളിൽ ഒരു കണ്ടെയ്‌നർ നിറയെ ദുരി​താ​ശ്വാ​സ സാമ​ഗ്രി​കൾ ഫിജി ബ്രാഞ്ചിൽനി​ന്നെത്തി. കൂടാതെ മറ്റ്‌ പസിഫിക്‌ ബ്രാഞ്ചു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ സാമ്പത്തിക സഹായ​വും ഉടൻതന്നെ ലഭിച്ചു.

സീയൂ​സെ​ങ്ങ​യി​ലെ പുതിയ ബ്രാഞ്ചി​ന്റെ നിർമാ​ണ​ത്തി​ലേർപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കുന്ന സാർവ​ദേ​ശീയ ദാസനായ ഡേവ്‌ സ്റ്റേപ്പിൾട്ടൻ എഴുതു​ന്നു: “ശുദ്ധജലം, ടർപ്പോ​ളിൻ, മണ്ണെണ്ണ, മരുന്നു​കൾ  എന്നിവ​പോ​ലുള്ള അവശ്യ​വ​സ്‌തു​ക്കൾ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ വിതരണം ചെയ്യു​ന്ന​തി​നാണ്‌ ആദ്യം ശ്രദ്ധ കൊടു​ത്തത്‌. പിന്നീട്‌ ഞങ്ങൾ സിന​മോ​ങ്ങ​യി​ലെ ബെഥേൽ ഭവനം ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​വുന്ന നിലയി​ലാ​ക്കു​ക​യും ബ്രാഞ്ച്‌ നിർമാ​ണം നടക്കു​ന്നി​ടത്തെ കേടു​പാ​ടു സംഭവിച്ച കെട്ടി​ടങ്ങൾ നന്നാക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. തുടർന്ന്‌ കേടു​പാ​ടു പറ്റിയ രാജ്യ​ഹാ​ളു​കൾ, മിഷനറി ഭവനങ്ങൾ, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ വീടുകൾ എന്നിവ കേടു​പോ​ക്കു​ക​യോ പുതു​ക്കി​പ്പ​ണി​യു​ക​യോ ചെയ്‌തു. ഇതി​നൊ​ക്കെ മാസങ്ങൾ വേണ്ടി​വന്നു.”

കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും മറ്റും നന്നാക്കാൻ പിന്നീട്‌ എല്ലാ മതങ്ങൾക്കും ഗവണ്മെന്റ്‌ സാമ്പത്തിക സഹായം നൽകി. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കും അതു ലഭിച്ചു. എന്നാൽ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ എന്താണ്‌ ചെയ്‌തത്‌? തങ്ങളുടെ കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ അതി​നോ​ടകം കേടു​പോ​ക്കി കഴിഞ്ഞ​തു​കൊണ്ട്‌ ആ തുക സർക്കാർ കെട്ടി​ടങ്ങൾ നന്നാക്കാൻ ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​വു​ന്ന​താണ്‌ എന്നു പറഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടുള്ള ഒരു കത്തുസ​ഹി​തം അവരതു തിരി​കെ​ക്കൊ​ടു​ത്തു. ഇതിൽ വളരെ കൃതജ്ഞ​ത​യും മതിപ്പും തോന്നിയ ഗവണ്മെന്റ്‌ ഉദ്യോ​ഗസ്ഥർ ബ്രാഞ്ച്‌ നിർമാ​ണ​ത്തി​നാ​യി വിദേ​ശ​ത്തു​നിന്ന്‌ കൊണ്ടു​വ​രുന്ന സാധന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇറക്കു​മ​തി​ച്ചു​ങ്കം വെട്ടി​ക്കു​റച്ചു; അങ്ങനെ ധാരാളം പണം ലാഭി​ക്കാ​നാ​യി.

‘ആഗ്രഹി​ച്ച​തി​ലും അധിക​മാ​യി യഹോവ അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു’

കൊടു​ങ്കാ​റ്റു​മൂ​ലം ഉണ്ടായ കേടു​പാ​ടു​കൾ തീർത്ത​തി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ പുതിയ ബ്രാഞ്ചി​ന്റെ നിർമാ​ണം വളരെ​വേഗം പുരോ​ഗ​മി​ച്ചു. ഒന്നര വർഷം​ക​ഴിഞ്ഞ്‌ അതായത്‌, 1993 മേയിൽ, ബെഥേൽ സിന​മോ​ങ്ങ​യിൽനി​ന്നു സീയൂ​സെ​ങ്ങ​യി​ലുള്ള പുതിയ സമുച്ച​യ​ത്തി​ലേക്കു മാറി. അങ്ങനെ ബെഥേൽ കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ ചിരകാല ആഗ്രഹം സഫലമാ​യി.

1993 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ ഓസ്‌​ട്രേ​ലിയ, ഹവായ്‌, ന്യൂസി​ലൻഡ്‌, അമേരി​ക്കൻ ഐക്യ​നാ​ടു​കൾ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നാ​യി സാക്ഷി​ക​ളായ 85 വിദഗ്‌ധ തൊഴി​ലാ​ളി​കൾ സിന​മോ​ങ്ങ​യി​ലെ സമ്മേള​ന​ഹാ​ളി​ന്റെ നിർമാ​ണ​ത്തി​നാ​യി സമോ​വ​യിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നു. എല്ലാവ​രും സ്വന്തം ചെലവി​ലാണ്‌ യാത്ര ചെയ്‌തത്‌. ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യൻ ടീമിനെ നയിച്ചി​രുന്ന കെൻ ആബട്ടിന്റെ വാക്കുകൾ ശ്രദ്ധി​ക്കുക: “വ്യത്യസ്‌ത സ്ഥലങ്ങളിൽനിന്ന്‌ എത്തിയവർ നിർമാ​ണ​ത്തോ​ടുള്ള ബന്ധത്തിൽ വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ പദങ്ങളും അളവു​ക​ളു​മാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും അതുമൂ​ലം ഉണ്ടായ ഏതൊരു പ്രശ്‌ന​വും സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ തരണം​ചെ​യ്യാൻ യഹോ​വ​യു​ടെ ആത്മാവ്‌ ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചു.”

 “സാർവ​ദേ​ശീയ സാഹോ​ദ​ര്യം എന്നാൽ എന്താ​ണെന്ന്‌ അനുഭ​വി​ച്ച​റി​യാ​നാ​യത്‌ എല്ലാവ​രി​ലും ക്രിയാ​ത്മ​ക​ഫലം ഉളവാക്കി” എന്ന്‌ ഹവായ്‌ ടീമിലെ ഒരംഗ​മായ ഏബ്രഹാം ലിങ്കൺ പറയുന്നു.

സാർവ​ദേ​ശീ​യ നിർമാണ സംഘത്തി​ന്റെ കൂട്ടായ ശ്രമത്തി​ന്റെ ഫലമായി വെറും പത്തുദി​വ​സം​കൊണ്ട്‌ സമ്മേള​ന​ഹാ​ളി​ന്റെ പണിതീർന്നു. അവരോ​ടൊ​പ്പം പ്രവർത്തി​ച്ച​തി​ലൂ​ടെ അവിട​ത്തു​കാ​രായ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ നല്ല തൊഴിൽ വൈദ​ഗ്‌ധ്യ​ങ്ങൾ പഠിക്കാ​നാ​യി. കൂടാതെ, ആത്മീയ​മാ​യി പ്രയോ​ജനം നേടാ​നും സാധിച്ചു. അങ്ങനെ, നിർമാ​ണം പൂർത്തി​യാ​യ​തോ​ടെ ചില പ്രസാ​ധകർ പയനി​യ​റിങ്‌ തുടങ്ങു​ക​യോ ബെഥേൽ സേവനം തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ക​യോ ചെയ്‌തു.

1993 നവംബർ 20, 21 തീയതി​ക​ളി​ലാ​യി ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീ​സി​ന്റെ​യും സമ്മേള​ന​ഹാ​ളി​ന്റെ​യും സമർപ്പണം നടന്നു. ഭരണസം​ഘാം​ഗ​മായ ജോൺ ബാർ സഹോ​ദ​ര​നാണ്‌ സമർപ്പ​ണ​പ്ര​സം​ഗങ്ങൾ നടത്തി​യത്‌. സന്തോ​ഷ​ക​ര​മായ ആ വേളയിൽ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രുന്ന ദീർഘ​കാല മിഷന​റി​യായ പോൾ എവൻസ്‌ മിക്കവ​രു​ടെ​യും വികാ​ര​ങ്ങളെ സംഗ്ര​ഹി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “നമ്മൾ ആഗ്രഹി​ച്ച​തി​ലും അധിക​മാ​യി യഹോവ നമ്മെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.”

സത്യം ജീവി​തത്തെ മാറ്റി​മ​റി​ക്കു​ന്നു

ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ലെ സത്യം ആളുക​ളു​ടെ ഹൃദയ​ത്തി​ലേക്ക്‌ ഇറങ്ങി​ച്ചെ​ല്ലു​മ്പോൾ തങ്ങളുടെ ജീവിതം യഹോ​വ​യു​ടെ ഉന്നത നിലവാ​ര​ങ്ങൾക്കു ചേർച്ച​യിൽ കൊണ്ടു​വ​രാൻ അവർ പ്രേരി​ത​രാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു. പരിവർത്തനം വരുത്താ​നുള്ള ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ ശക്തി സമോ​വ​യി​ലെ നിരവ​ധി​പേർ അനുഭ​വി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌.—എഫെ. 4:22-24; എബ്രാ. 4:12.

ഒരു ഉദാഹ​രണം നോക്കാം. ങ്കോങ്കോ കുപു​വും മാരി​യ​യും സമോ​വ​ക്കാ​രു​ടെ ഭാഷയിൽപ്പ​റ​ഞ്ഞാൽ “ഇരുട്ടിൽ കഴിയു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു,” അതായത്‌, വിവാ​ഹി​ത​രാ​കാ​തെ ഒരുമി​ച്ചു ജീവി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഫ്രെഡ്‌ വെഗെനർ പറയുന്നു: “ങ്കോ​ങ്കോ​യും മാരി​യ​യും വിവാ​ഹി​ത​ര​ല്ലെന്ന്‌ അറിയാ​തെ കുറെ​ക്കാ​ല​ത്തേക്ക്‌ ഞങ്ങൾ അവരെ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ​യി​രി​ക്കെ ഒരു ദിവസം, അവർ പുതു​താ​യി ലഭിച്ച വിവാഹ സർട്ടി​ഫി​ക്കറ്റ്‌ അഭിമാ​ന​ത്തോ​ടെ ഞങ്ങളെ കാണിച്ചു. അധികം താമസി​യാ​തെ ഇരുവ​രും സ്‌നാ​ന​മേറ്റു. പിന്നീട്‌ ങ്കോങ്കോ മരിച്ചു​പോ​യെ​ങ്കി​ലും മാരിയ ഇപ്പോ​ഴും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ ഒരു സാധാരണ പയനി​യ​റാ​യി തുടരു​ക​യാണ്‌.”

സമോ​വ​യി​ലെ പുതി​യവർ നേരി​ടുന്ന മറ്റൊരു പ്രശ്‌നം രക്തത്തോ​ടു ബന്ധപ്പെ​ട്ട​താണ്‌. സമോ​വ​ക്കാർ പന്നി​യെ​യും കോഴി​യെ​യു​മൊ​ക്കെ കഴുത്തു ഞെരി​ച്ചു​കൊന്ന്‌ പാകം​ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണു പതിവ്‌.  ദൈവ​വ​ചനം കുറ്റം​വി​ധി​ക്കുന്ന ഒരു കാര്യ​മാ​ണത്‌. (ഉല്‌പ. 9:4; ലേവ്യ. 17:13, 14; പ്രവൃ. 15:28, 29) അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലുള്ള ഒരു ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രി, രക്തം സംബന്ധി​ച്ചുള്ള വ്യക്തമായ ദൈവ​നി​യമം സ്വന്തം ബൈബി​ളിൽ കണ്ടപ്പോൾ അന്ധാളി​ച്ചു​പോ​യി. ജൂലീ-ആൻ പാഡ്‌ജെറ്റ്‌ പറയുന്നു: “അവളുടെ വീട്ടു​കാർ പള്ളിയിൽ പോകു​ന്ന​വ​രും ക്രമമാ​യി ബൈബിൾ വായി​ക്കു​ന്ന​വ​രും ആയിരു​ന്നെ​ങ്കി​ലും രക്തം കളയാത്ത മാംസ​മാ​യി​രു​ന്നു ചെറു​പ്പം​മു​തൽ അവൾ ഭക്ഷിച്ചി​രു​ന്നത്‌. എന്നിട്ടും, ബൈബി​ളി​ന്റെ നിർദേ​ശ​ത്തി​നു ചേർച്ച​യിൽ, രക്തം കളയാത്ത മാംസം ഭക്ഷിക്കു​ക​യി​ല്ലെന്ന്‌ അവൾ ആ നിമിഷം തീരു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്തു.” രക്തം സംബന്ധി​ച്ചുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ നിലപാട്‌ ഇന്ന്‌ സമോ​വ​യിൽ പരക്കെ അറിയാം. ചികി​ത്സാ​രം​ഗ​ത്തു​ള്ള​വർക്കും, രക്തനി​വേ​ശനം സംബന്ധിച്ച നമ്മുടെ നിലപാ​ടി​നോട്‌ പൊതു​വെ അനുകൂല മനോ​ഭാ​വ​മാ​ണു​ള്ളത്‌.

സ്രഷ്ടാ​വിന്‌ സ്‌തു​തി​ക​രേ​റ്റുന്ന യുവജ​ന​ങ്ങൾ

ഭക്ഷണം പാകം​ചെ​യ്യാ​നും വീടും പരിസ​ര​വും വൃത്തി​യാ​ക്കാ​നും പച്ചക്കറി​ത്തോ​ട്ട​ത്തി​ലെ പണികൾ ചെയ്യാ​നും ഇളയവരെ പരിപാ​ലി​ക്കാ​നും സമോ​വ​യി​ലെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ തങ്ങളുടെ മക്കളെ പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഇങ്ങനെ​യൊ​രു പരിശീ​ലനം ലഭിക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കണം സമോ​വ​യി​ലെ മിക്ക കുട്ടി​ക​ളും നന്നേ ചെറു​പ്പ​ത്തിൽത്തന്നെ ആരാധ​ന​യോ​ടുള്ള ബന്ധത്തിൽ ഉറച്ച നിലപാ​ടു സ്വീക​രി​ക്കു​ന്നത്‌; പലരും കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ സഹായം ഇല്ലാ​തെ​യാണ്‌ അങ്ങനെ ചെയ്യു​ന്നത്‌.

ആനീ റോപാ​റ്റി​യു​ടെ കാര്യ​മെ​ടു​ക്കുക. അവൾക്ക്‌ 13 വയസ്സു​ള്ള​പ്പോൾ, മാതാ​പി​താ​ക്കൾ യോഗ​ങ്ങൾക്കു വരുന്നതു നിറുത്തി. ഈ പെൺകു​ട്ടി പക്ഷേ, തന്റെ രണ്ട്‌ ആങ്ങളമാ​രെ​യും അനുജ​ത്തി​യെ​യും കൂട്ടി എട്ടുകി​ലോ​മീ​റ്റർ നടന്ന്‌ യോഗ​ങ്ങൾക്കു വരുമാ​യി​രു​ന്നു. തുടർന്ന്‌ ഒരു പയനി​യ​റാ​യി​ത്തീർന്ന അവൾ സീയൂ​സെ​ങ്ങ​യി​ലെ ബ്രാഞ്ച്‌ നിർമാ​ണ​ത്തി​ലും പങ്കെടു​ത്തു. ആനീ പറയുന്നു: “മിഷന​റി​മാർ എന്റെ ജീവി​തത്തെ വളരെ​യേറെ സ്വാധീ​നി​ച്ചു; ആത്മീയ​മാ​യി പുരോ​ഗ​മി​ക്കാൻ എന്നെ സഹായി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.”  നിർമാ​ണ​സ്ഥ​ല​ത്തു​വെച്ച്‌ ഈ സഹോ​ദരി ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽനി​ന്നുള്ള സ്റ്റീവ്‌ ഗോൾഡ്‌ എന്നൊരു സഹോ​ദ​രനെ കണ്ടുമു​ട്ടി. പിന്നീട്‌ വിവാ​ഹി​ത​രായ ഇവർ ദക്ഷിണ​പൂർവ ഏഷ്യ, ആഫ്രിക്ക, റഷ്യ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽ സാർവ​ദേ​ശീയ സേവക​രാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചു; തുടർന്ന്‌ സമോവ ബെഥേ​ലി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​യി. ഇപ്പോൾ ഇരുവ​രും ഓസ്‌​ട്രേ​ലിയ ബ്രാഞ്ചി​ലാണ്‌.

സുവാർത്ത റേഡി​യോ​യി​ലൂ​ടെ

രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ സുവാർത്ത സകല​രെ​യും അറിയി​ക്കാൻ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ഇക്കാല​മ​ത്ര​യും നിരവധി മാർഗങ്ങൾ അവലം​ബി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അവയിൽ വളരെ ഫലകര​മായ ഒന്ന്‌ റേഡി​യോ​യാണ്‌. 1996 ജനുവ​രി​മു​തൽ ഏപ്പിയ​യി​ലുള്ള ഒരു സ്വതന്ത്ര എഫ്‌എം റേഡി​യോ സ്റ്റേഷൻ, പ്രതി​വാര പരിപാ​ടി അവതരി​പ്പി​ക്കാൻ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ ക്ഷണിച്ചു. “നിങ്ങളു​ടെ ബൈബിൾ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കുള്ള ഉത്തരങ്ങൾ” എന്നായി​രു​ന്നു അതിന്റെ പേര്‌.

ഇതിലെ വിവരങ്ങൾ തയ്യാറാ​ക്കു​ക​യും അവതരി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌ സമോവ ബ്രാഞ്ചി​ലെ ലീവ ഫാഎയ്‌യൂ​വും പാലോ​റ്റെ അലങ്കീ​യു​മാണ്‌. ലീവ പറയുന്നു: “ഞങ്ങളുടെ ആദ്യത്തെ പരിപാ​ടി​യിൽ അലങ്കീ സഹോ​ദരൻ പിൻവ​രു​ന്ന​തു​പോ​ലുള്ള ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഉന്നയിച്ചു: നോഹ​യു​ടെ കാലത്ത്‌ ഒരു ജലപ്ര​ളയം ഉണ്ടായോ? എവി​ടെ​നി​ന്നാണ്‌ അത്രയും വെള്ളം വന്നത്‌? ആ വെള്ള​മെ​ല്ലാം എവിടെ പോയി? എങ്ങനെ​യാണ്‌ അത്രയും ജന്തുക്കളെ പെട്ടക​ത്തിൽ കൊള്ളി​ച്ചത്‌? നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നെ​ടുത്ത വിവരങ്ങൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ ഞാൻ അവയ്‌ക്ക്‌ ഉത്തരം കൊടു​ത്തു. പരിപാ​ടി​യു​ടെ അവസാനം അടുത്ത വാരത്തി​ലെ വിഷയം പറയു​ക​യും ചോദ്യ​ങ്ങ​ളുള്ള ശ്രോ​താ​ക്കൾ പ്രദേ​ശ​ത്തുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ടാൻ ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. മറ്റു പരിപാ​ടി​ക​ളിൽ ഇത്തരം ചില ചോദ്യ​ങ്ങൾക്ക്‌ ഉത്തരം നൽകി: ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾക്ക്‌ ഒരു ഭാര്യയേ പാടുള്ളൂ എന്നിരി​ക്കെ ശലോ​മോന്‌ അനേകം ഭാര്യ​മാർ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌ എന്തു​കൊണ്ട്‌? സ്‌നേ​ഹ​വാ​നായ ഒരു ദൈവം മനുഷ്യ​രെ അഗ്നിന​ര​ക​ത്തിൽ എന്നേക്കും ദണ്ഡിപ്പി​ക്കു​മോ? ബൈബിൾ മനുഷ്യ​രു​ടേ​തോ ദൈവ​ത്തി​ന്റേ​തോ?”

ഒരു വർഷത്തി​ലേറെ ഉണ്ടായി​രുന്ന ഈ റേഡി​യോ പരിപാ​ടി നിരവ​ധി​പേ​രിൽ താത്‌പ​ര്യ​മു​ണർത്തി. “ഈ പരിപാ​ടി തങ്ങൾക്ക്‌ വളരെ ഇഷ്ടമാ​ണെ​ന്നും സ്ഥിരമാ​യി കേൾക്കാ​റു​ണ്ടെ​ന്നും പലരും പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. രസകര​മായ ഇത്തരം ചോദ്യ​ങ്ങൾക്ക്‌ ബൈബി​ളിൽ ഉത്തരമു​ണ്ടെന്ന കാര്യം തങ്ങൾക്ക്‌ അതുവരെ അറിയി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു​വെന്നു ചിലർ പറഞ്ഞു,” ഐവാൻ തോംസൺ പറയുന്നു.

 കൂടുതൽ രാജ്യ​ഹാ​ളു​കൾ

1990-കളിൽ സമോ​വ​യി​ലെ​യും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ​യും മിക്ക സഭകളും കൂടി​വ​ന്നി​രു​ന്നത്‌ സ്വകാ​ര്യ​ഭ​വ​ന​ങ്ങ​ളി​ലോ മുളയും​മ​റ്റും ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ നിർമിച്ച ഷെഡ്ഡു​ക​ളി​ലോ ആയിരു​ന്നു. “നാട്ടു​കാർ ഈ യോഗ​സ്ഥ​ല​ങ്ങളെ വളരെ പുച്ഛ​ത്തോ​ടെ​യാണ്‌ പലപ്പോ​ഴും വീക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌” എന്ന്‌ 2002-നും 2007-നും ഇടയ്‌ക്ക്‌ കൺട്രി കമ്മിറ്റി അംഗമാ​യി​രുന്ന സ്റ്റ്യുവർട്ട്‌ ഡൂഗൽ പറയുന്നു. 25 വർഷം​മുമ്പ്‌ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ ടാഫൂ​ന​യിൽ നിർമിച്ച രാജ്യ​ഹാ​ളും വളരെ പഴക്കം​ചെ​ന്നെന്ന്‌ കണ്ടാൽത്തന്നെ അറിയാം. അവിടെ പുതി​യൊ​രു ഹാൾ പണിയേണ്ട സമയമാ​യി.

പുതിയ ഹാൾ പണിയ​ണ​മെ​ങ്കിൽ പക്ഷേ, കുറച്ച​ധി​കം സ്ഥലം​വേണം; ടുട്ടു​വില എന്ന ഈ ചെറിയ ദ്വീപിൽ അതെങ്ങനെ കണ്ടെത്താ​നാണ്‌? ഇപ്പോ​ഴത്തെ രാജ്യ​ഹാൾ ഇരിക്കു​ന്ന​തിന്‌ അടുത്തു​ത​ന്നെ​യുള്ള പെറ്റെ​സ​യിൽ വെറുതെ കുറെ സ്ഥലം കിടപ്പുണ്ട്‌. അതിന്റെ ഉടമ സ്ഥലത്തെ ഒരു പ്രമുഖ കത്തോ​ലി​ക്കാ സ്‌ത്രീ​യാണ്‌. സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ അവരെ സമീപി​ച്ചു. ഒരു ആരാധ​നാ​ലയം പണിയാ​നുള്ള സ്ഥലത്തി​നു​വേ​ണ്ടി​യാണ്‌ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ചെന്നി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ അവർ, പ്രസ്‌തു​ത​കാ​ര്യം മകളു​മാ​യി​ട്ടൊ​ന്നു സംസാ​രി​ക്ക​ട്ടെ​യെന്നു പറഞ്ഞു. മകൾ അവിടെ വ്യാപാര ആവശ്യ​ങ്ങൾക്കാ​യുള്ള കെട്ടി​ടങ്ങൾ നിർമി​ക്കാ​നി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. മൂന്നു​ദി​വസം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ സ്ഥലം വിൽക്കാൻ തയ്യാറാ​ണെന്ന്‌ അവർ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ അറിയി​ച്ചു. “ദൈവ​ത്തി​ന്റെ കാര്യം കഴിഞ്ഞി​ട്ടു​മതി മറ്റെന്തും” എന്നതാ​യി​രു​ന്നു അവരുടെ നിലപാട്‌. അങ്ങനെ, സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രു​ടെ പ്രാർഥ​ന​യ്‌ക്ക്‌ ഉത്തരം കിട്ടി.

വാലസ്‌ പെഡ്രോ എഴുതു​ന്നു: “ഞങ്ങൾ പണം കൊടു​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പു​തന്നെ ‘നിങ്ങൾ സത്യസ​ന്ധ​രാണ്‌, തുക മുഴു​വ​നും തരു​മെന്ന്‌ എനിക്ക​റി​യാം’ എന്നു പറഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ അവർ വസ്‌തു​വി​ന്റെ ആധാരം​പോ​ലും കൈമാ​റി. അവർ പറഞ്ഞതു​പോ​ലെ, ഞങ്ങൾ തുകമു​ഴു​വ​നും നൽകി.” ആ സ്ഥലത്ത്‌ പണിത, 250 പേർക്ക്‌ ഇരിക്കാ​വുന്ന, എയർക​ണ്ടീ​ഷൻചെയ്‌ത ഹാളിന്റെ സമർപ്പണം 2002-ൽ നടന്നു.

പരിമി​ത​മാ​യ ആസ്‌തി​ക​ളുള്ള ദേശങ്ങ​ളി​ലെ രാജ്യ​ഹാൾ നിർമാ​ണത്തെ സഹായി​ക്കാ​നുള്ള ഒരു പദ്ധതിക്ക്‌ 1999-ൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ രൂപം​നൽകു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഈ പദ്ധതി​പ്ര​കാ​രം സമോവൻ ദ്വീപു​ക​ളിൽ ആദ്യമാ​യി ഒരു ഹാൾ നിർമി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടത്‌ ലെഫങ്ങ​യി​ലാണ്‌; ഉപോലു ദ്വീപി​ന്റെ ദക്ഷിണ​തീ​ര​ത്തുള്ള ഒറ്റപ്പെട്ട ഒരു ഗ്രാമ​മാണ്‌ ഇത്‌. ഒരു പ്രസാ​ധ​കന്റെ വീടിന്റെ മുൻഭാ​ഗത്തെ, ഓലമേഞ്ഞ, വശങ്ങൾ മറയ്‌ക്കാത്ത ചാർത്തി​ലാണ്‌ ലെഫങ്ങ​യി​ലെ പത്തു പ്രസാ​ധ​ക​ര​ട​ങ്ങുന്ന സഭ അതുവരെ കൂടി​വ​ന്നി​രു​ന്നത്‌.

 ഈ നിർമാണ പദ്ധതിക്കു മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചത്‌ ജാക്‌ ഷീഡി എന്ന ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​ക്കാ​ര​നായ ഒരു സഹോ​ദ​ര​നാണ്‌. അദ്ദേഹ​വും ഭാര്യ കോറ​ലും ടോം​ഗ​യിൽ ഏഴുവർഷം സേവി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വാക്കുകൾ ശ്രദ്ധി​ക്കുക: “കുറെ ദൂരെ​നി​ന്നു നോക്കി​യാൽ, കൃഷി​ക്കാ​രും മീൻപി​ടി​ത്ത​ക്കാ​രും കുടും​ബി​നി​ക​ളും ചേർന്നുള്ള നിർമാ​ണ​സം​ഘം നിർമാ​ണ​സ്ഥ​ലത്ത്‌ ഉറുമ്പു​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും പോകു​ന്നതു കാണാ​മാ​യി​രു​ന്നു.”

2001-ൽ നിർമാ​ണം പൂർത്തി​യായ, 60 പേർക്ക്‌ ഇരിക്കാ​വുന്ന രാജ്യ​ഹാ​ളി​ന്റെ കെട്ടും​മ​ട്ടും നാട്ടു​കാ​രിൽ വലിയ മതിപ്പു​ള​വാ​ക്കി. അവർ പറയുന്നു: “നിങ്ങളു​ടെ ഹാളു​ക​ളെ​ല്ലാം വളരെ മാന്യ​വും ലളിത​വു​മാണ്‌; അതാണ്‌ അവയെ മനോ​ഹ​ര​മാ​ക്കു​ന്നത്‌. അലങ്കാ​ര​ങ്ങ​ളും സാധന​സാ​മ​ഗ്രി​ക​ളും നിറഞ്ഞ​തും മിക്ക​പ്പോ​ഴും അടുക്കും​ചി​ട്ട​യു​മി​ല്ലാ​തെ വൃത്തി​ഹീ​ന​മാ​യി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഞങ്ങളുടെ പള്ളിക​ളിൽനിന്ന്‌ എത്രയോ വ്യത്യ​സ്‌തം!” യോഗ​ഹാ​ജ​രി​ലും കാര്യ​മായ വർധന ഉണ്ടായി. 2004-ൽ ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ മരണത്തി​ന്റെ സ്‌മാ​ര​ക​ത്തിന്‌ 205 പേരാണ്‌ ഈ പുതിയ ഹാളിൽ കൂടി​വ​ന്നത്‌.

പരിമി​ത​മാ​യ ആസ്‌തി​ക​ളുള്ള ദേശങ്ങ​ളി​ലെ നിർമാ​ണത്തെ പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കാ​നുള്ള പദ്ധതി​യി​ലൂ​ടെ, 2005 അവസാ​ന​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും സമോവൻ ദ്വീപു​ക​ളിൽ പുതു​താ​യി നാലു​രാ​ജ്യ​ഹാ​ളു​കൾ പണിതു; മൂന്നെണ്ണം പുതു​ക്കി​പ്പ​ണി​യു​ക​യും ചെയ്‌തു. സമോ​വ​യി​ലെ ഏപ്പിയ​യി​ലുള്ള സിന​മോങ്ങ സമ്മേള​ന​ഹാ​ളും പുതുക്കി. പരിമി​ത​മായ ആസ്‌തി​ക​ളുള്ള മറ്റു ദേശങ്ങ​ളി​ലെ​പ്പോ​ലെ, സമോ​വ​യി​ലെ പ്രസാ​ധ​ക​രും ആഗോള സഹോ​ദ​ര​വർഗ​ത്തി​ന്റെ സ്‌നേ​ഹ​പു​ര​സ്സ​ര​മായ പിന്തു​ണയെ വളരെ​യേറെ വിലമ​തി​ക്കു​ന്നു.—1 പത്രൊ. 2:17.

വിഷമ​ഘ​ട്ട​ങ്ങ​ളിൽ

സമോ​വ​യിൽനി​ന്നു പലരും മറ്റു രാജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലേക്ക്‌ ചേക്കേ​റി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഓസ്‌​ട്രേ​ലിയ, ന്യൂസി​ലൻഡ്‌, ഐക്യ​നാ​ടു​കൾ (പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ ഹവായ്‌) എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽ ഇവരിൽ നല്ലൊരു ശതമാനം താമസി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. ഈ രാജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ, സമോവൻ ഭാഷയി​ലുള്ള 11 സഭകളി​ലും 2 കൂട്ടങ്ങ​ളി​ലും​കൂ​ടി 700-ലധികം സാക്ഷി​ക​ളുണ്ട്‌. സമോ​വ​ക്കാ​രായ മറ്റു പ്രസാ​ധകർ തങ്ങൾ കുടി​യേ​റിയ രാജ്യത്തെ ഇംഗ്ലീഷ്‌ സഭകളി​ലാ​ണു​ള്ളത്‌.

സമോ​വ​ക്കാ​രാ​യ നിരവധി സാക്ഷികൾ വിദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ പോയി ആത്മീയ കാര്യ​ങ്ങ​ളോ​ടുള്ള ബന്ധത്തിൽ പരിശീ​ലനം നേടി​യിട്ട്‌ തിരികെ സമോ​വ​യി​ലോ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലോ വന്നു സേവി​ക്കു​ന്നു. 1990-കളിൽ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽ പോയി ശുശ്രൂ​ഷാ പരിശീ​ലന സ്‌കൂ​ളിൽ സംബന്ധി​ച്ച​വ​രാണ്‌ റ്റാലാ​ലേലേ ലിയു​വാ​നൈ, സ്റ്റീവി  പലെ​സോ​യോ, കാസി പീറ്റ, ഫിയെറ്റ സ്യൂവെ, ആൻഡ്രു കോ, സീയോ റ്റൗവ എന്നിവർ. സമോ​വ​യി​ലെ രാജ്യ​വേ​ല​യ്‌ക്ക്‌ ആക്കംകൂ​ട്ടാ​നാ​യി അവർ തിരികെ അവി​ടെ​വന്നു സേവി​ക്കു​ന്നു. ഇപ്പോൾ ആൻഡ്രു​വും ഭാര്യ ഫോട്ടു​വോ​സാ​മോ​യെ​യും സമോവ ബെഥേ​ലി​ലുണ്ട്‌. സീയോ​യും ഭാര്യ എസിയും വർഷങ്ങ​ളോ​ളം സർക്കിട്ട്‌ വേലയി​ലാ​യി​രു​ന്നു; ഇളയ മകൻ എൽഥാ​നും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു കൂടെ. സീയോ ഇപ്പോൾ കൺട്രി കമ്മിറ്റി​യം​ഗ​മാണ്‌. മറ്റ്‌ ബിരു​ദ​ധാ​രി​കൾ മൂപ്പന്മാ​രോ പയനി​യർമാ​രോ പ്രസാ​ധ​ക​രോ ആയി വിശ്വ​സ്‌ത​ത​യോ​ടെ സഭകളിൽ സേവി​ക്കു​ന്നു.

തീക്ഷ്‌ണ​മാ​യ ഈ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ഫലമെ​ന്താണ്‌? 2008-ൽ, സമോ​വ​യി​ലും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലു​മുള്ള 12 സഭകളി​ലെ പ്രസാധക അത്യുച്ചം 620 ആയിരു​ന്നു. 2008-ലെ സ്‌മാ​ര​ക​ത്തിന്‌ 2,300-ലധികം പേർ കൂടി​വന്നു. സമോവൻ ദ്വീപു​ക​ളിൽ വളർച്ച​യ്‌ക്കുള്ള സാധ്യ​ത​യു​ണ്ടെ​ന്നാണ്‌ ഇതു കാണി​ക്കു​ന്നത്‌.

യഹോ​വ​യു​ടെ സംഘട​ന​യോ​ടൊത്ത്‌ മുന്നോട്ട്‌

ഇത്രയും കാലത്തി​നി​ടെ ആത്മാർഥ​ത​യുള്ള നിരവ​ധി​പേർ രാജ്യ​സ​ന്ദേ​ശ​ത്തോട്‌ അനുകൂ​ല​മാ​യി പ്രതി​ക​രി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (മത്താ. 24:14) കടലി​നോ​ടു മല്ലടി​ച്ചി​ട്ടുള്ള തങ്ങളുടെ പൂർവി​ക​രെ​പ്പോ​ലെ, സാത്താന്റെ പഴയ ലോക​ത്തിൽനി​ന്നും യഹോ​വ​യു​ടെ ആത്മാവ്‌ നയിക്കുന്ന സംഘട​ന​യി​ലെ പുതിയ ആത്മീയ ഭവനത്തി​ലേ​ക്കുള്ള യാത്ര​യിൽ അവർ നേരി​ട്ടി​രി​ക്കുന്ന വെല്ലു​വി​ളി​കൾ കുറ​ച്ചൊ​ന്നു​മല്ല. കുടും​ബ​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള എതിർപ്പ്‌, കൂട്ട​ത്തോ​ടെ​യുള്ള പലായനം, പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ കുപ്ര​ചാ​ര​ണങ്ങൾ, ഗവണ്മെ​ന്റി​ന്റെ നിയ​ന്ത്ര​ണങ്ങൾ, ജഡിക പ്രലോ​ഭ​നങ്ങൾ, മറ്റു പരി​ശോ​ധ​നകൾ എന്നിവ​യൊ​ന്നും സത്യ​ദൈ​വ​മായ യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്ന​തിൽനിന്ന്‌ അവരെ തടഞ്ഞി​ട്ടില്ല. (1 പത്രൊ. 5:8; 1 യോഹ. 2:14) അതിന്റെ ഫലമോ? ഇപ്പോൾ അവർ ആത്മീയ പറുദീ​സ​യി​ലെ സുരക്ഷി​ത​ത്വ​ത്തിൽ സ്വച്ഛമാ​യി വസിക്കു​ക​യാണ്‌.—യെശ. 35:1-10; 65:13, 14, 25.

എന്നാൽ അവരുടെ യാത്ര ഇനിയും അവസാ​നി​ച്ചി​ട്ടില്ല. നീതി​നി​ഷ്‌ഠ​മായ ദൈവ​രാ​ജ്യ ഭരണത്തിൻ കീഴി​ലുള്ള പറുദീ​സാ ഭൂമി​യാണ്‌ അവരുടെ അന്തിമ​ല​ക്ഷ്യം. അത്‌ ഉടൻതന്നെ ഒരു യാഥാർഥ്യ​മാ​യി​ത്തീ​രും. (എബ്രാ. 11:16) ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പരിശു​ദ്ധാ​ത്മാ​വി​ന്റെ​യും വഴിന​ട​ത്തി​പ്പി​നു ചേർച്ച​യിൽ ജീവി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌, ആഗോള സഹോ​ദ​ര​വർഗ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം, ആ ലക്ഷ്യത്തി​ലെ​ത്ത​ണ​മെന്ന ദൃഢനി​ശ്ച​യ​ത്തോ​ടെ മുന്നേ​റു​ക​യാണ്‌ സമോവൻ ദ്വീപി​ലെ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ.

[അടിക്കു​റി​പ്പു​കൾ]

[77-ാം പേജിലെ ആകർഷക വാക്യം]

“രാജ്യ​സ​ന്ദേശം കേൾക്കാ​നുള്ള അവസര​മാണ്‌ ഇന്നു താങ്കൾക്ക്‌ ലഭിച്ചത്‌. താങ്കൾ അതു സ്വീക​രി​ക്കു​മെ​ന്നാണ്‌ എന്റെ പ്രതീക്ഷ.”

[98-ാം പേജിലെ ആകർഷക വാക്യം]

“‘അർമ​ഗെ​ദോൻ വരുന്നേ!’ എന്നു വിളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ പലപ്പോ​ഴും ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ കുട്ടികൾ ഞങ്ങളുടെ വരവറി​യി​ച്ചത്‌.”

[108-ാം പേജിലെ ആകർഷക വാക്യം]

“വാവാ​യൂ​വി​ലേ​ക്കുള്ള ബസ്‌ വളരെ സമയനി​ഷ്‌ഠ​യോ​ടെ​യാണ്‌ ഓടു​ന്നത്‌: അത്‌ അവിടെ എത്തുന്ന സമയമാണ്‌ അതിന്റെ സമയം.”

 [69, 70 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

സമോവയിലെ മതങ്ങൾ—അന്നും ഇന്നും

ബഹു​ദൈ​വ​വി​ശ്വാ​സം, സർവജീ​വ​ത്വ​വാ​ദം (animism), ഭൂതവി​ദ്യ, പൂർവി​കാ​രാ​ധന എന്നിവ​യു​ടെ ഒരു മിശ്രി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു സമോ​വ​യി​ലെ പുരാതന മതങ്ങൾ. ക്ഷേത്ര​ങ്ങ​ളോ വിഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളോ ഒരു പുരോ​ഹി​ത​വർഗ​മോ ഒന്നും അവയ്‌ക്കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ജീവി​ത​ത്തി​ന്റെ എല്ലാ തുറക​ളി​ലും മതത്തിന്റെ സ്വാധീ​നം വ്യക്തമാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ​യെ​ങ്കിൽപ്പി​ന്നെ, 1830-ൽ ലണ്ടൻ മിഷനറി സൊ​സൈറ്റി (എൽഎം​എസ്‌) മിഷന​റി​മാർ വന്നപ്പോൾ സമോ​വ​ക്കാർ മതപരി​വർത്ത​ന​ത്തി​നു തയ്യാറാ​യത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌?

ശക്തമായ ഒരു പുതിയ മതം രംഗ​പ്ര​വേശം ചെയ്യു​മെ​ന്നും അത്‌ പഴയ ദൈവ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭരണത്തിന്‌ വിരാമം കുറി​ക്കു​മെ​ന്നും ഒരു ഐതി​ഹ്യം അവിടെ പ്രചരി​ച്ചി​രു​ന്നു. മിഷന​റി​മാ​രു​ടെ മതമാണ്‌ ആ പുതിയ മതമെന്ന്‌ വംശത്ത​ല​വ​ന്മാർ (മാതൈ) അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെട്ടു. മാലീ​യെ​റ്റോവ രാജാവ്‌ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ക​ളു​ടെ ദൈവ​മായ യഹോ​വയെ ആരാധി​ക്കാൻ തീരു​മാ​നി​ക്കു​ക​യും അങ്ങനെ ചെയ്യാൻ പ്രജക​ളോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു.

കത്തോ​ലിക്ക, മെഥഡിസ്റ്റ്‌, മോർമൻ, എൽ എം എസ്‌ എന്നീ സഭകളു​ടെ മിഷന​റി​മാർക്ക്‌ ധാരാളം അനുയാ​യി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി. ഇന്നി​പ്പോൾ സമോ​വ​യി​ലെ മിക്കവാ​റും എല്ലാവ​രും​തന്നെ ഏതെങ്കി​ലു​മൊ​രു സഭയിലെ അംഗമാണ്‌. സമോ​വ​യി​ലെ രണ്ട്‌ ഗവൺമെ​ന്റു​ക​ളു​ടെ​യും ആപ്‌ത​വാ​ക്യം മതവു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ട്ട​താണ്‌. “സമോവൻ ജനത, ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ജനത” എന്നതാണ്‌ സമോ​വ​യു​ടെ ആപ്‌ത​വാ​ക്യ​മെ​ങ്കിൽ, “സമോ​വ​ക്കാ​രേ, ദൈവ​ത്തിന്‌ ഒന്നാം സ്ഥാനം കൊടു​ക്കൂ” എന്നതാണ്‌ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യു​ടേത്‌. ടെലി​വി​ഷൻ ചാനലു​ക​ളിൽ മതസം​ബ​ന്ധി​യായ പരിപാ​ടി​കൾ സാധാ​ര​ണ​മാ​ണി​വി​ടെ.

ഗ്രാമീ​ണ​ത​ല​ത്തി​ലാണ്‌ മതത്തിന്റെ സ്വാധീ​നം ഏറെ പ്രകട​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌; ഗ്രാമ​ത്ത​ല​വ​ന്മാ​രാണ്‌ പലപ്പോ​ഴും ഗ്രാമീ​ണ​രു​ടെ മതം നിശ്ചയി​ക്കു​ന്നത്‌. സ്ഥലത്തെ പാസ്റ്റർമാ​രെ​യും പള്ളി​യെ​യും പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കാ​നാ​യി ചില ഗ്രാമീ​ണർക്ക്‌ വരുമാ​ന​ത്തി​ന്റെ 30 ശതമാ​ന​ത്തി​ലേറെ നൽകേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നു; ഇതിൽ അമർഷ​മു​ള്ള​വ​രു​ടെ എണ്ണം കൂടി​വ​രി​ക​യാണ്‌. ഏറ്റവും കൂടുതൽ പണം കൊടു​ക്കാ​നാ​കു​ന്നത്‌ ആർക്കാ​ണെന്നു കണ്ടെത്താൻ മത്സരങ്ങൾ പോലു​മുണ്ട്‌. എന്തിന​ധി​കം, ഏറ്റവും വലിയ തുക സംഭാവന ചെയ്‌ത്‌ വിജയി​ച്ച​വ​രു​ടെ പേരുകൾ ചില പള്ളികൾ പ്രസി​ദ്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​പോ​ലും ചെയ്യുന്നു.

പല ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലും ഗ്രാമ​പ്രാർഥ​ന​യ്‌ക്കാ​യി ദിവസ​വും 10 മുതൽ 15  വരെ മിനിട്ട്‌ നീക്കി​വെ​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. സാ എന്നപേ​രിൽ അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന ഈ പ്രാർഥ​ന​യു​ടെ സമയത്ത്‌ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ സർവത്ര പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളും സ്‌തം​ഭി​ക്കും. ഇത്‌ ഉറപ്പു​വ​രു​ത്താൻ വലിയ വടിക​ളും കയ്യി​ലേന്തി ചെറു​പ്പ​ക്കാർ റോഡിൽ അണിനി​ര​ക്കും. ഈ സമ്പദ്രാ​യം ലംഘി​ക്കു​ന്ന​വർക്ക്‌ ശാസന ലഭിച്ചി​രു​ന്നു​വെന്നു മാത്രമല്ല, അവർ 100 അമേരി​ക്കൻ ഡോളർവരെ പിഴയ​ട​യ്‌ക്കു​ക​യോ സമിതി​ത്ത​ല​വ​ന്മാർക്കോ ഗ്രാമീ​ണർക്കോ ഭക്ഷണം നൽകു​ക​യോ ചെയ്യണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ചില കേസു​ക​ളിൽ, കുറ്റക്കാ​രനെ അടിക്കു​ക​യോ നാടു​ക​ട​ത്തു​ക​യോ​പോ​ലും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു.

ഒരിക്കൽ, സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നായ ജോൺ റോഡ്‌സും ഭാര്യ ഹെലനും സലീമു ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ സവായി ദ്വീപി​ലെ​ത്തു​മ്പോൾ സാ നടന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ പ്രാർഥന കഴിയു​ന്ന​തു​വരെ ഗ്രാമാ​തിർത്തി​യിൽ കാത്തു​നിൽക്കാൻ ഗാർഡു​കൾ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. നല്ല യാത്രാ​ക്ഷീ​ണം ഉണ്ടായി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അവർ അതനു​സ​രി​ച്ചു. പ്രാർഥന അവസാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ ഇരുവ​രും താമസ​സ്ഥ​ല​ത്തേക്കു പോയി.

സംഭവം അറിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഗ്രാമ​ത്ത​ല​വ​ന്മാ​രു​ടെ മുഖ്യൻ സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​കന്റെ ആതി​ഥേ​യ​യോ​ടു ക്ഷമ ചോദി​ച്ചു. സാക്ഷികൾ ആദരണീ​യ​രായ വ്യക്തി​ക​ളാ​ണെന്നു പറഞ്ഞ മുഖ്യൻ ഏതുസ​മ​യ​ത്തും—സാ നടന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽപ്പോ​ലും—ഗ്രാമ​ത്തി​ലേക്കു കടക്കാൻ റോഡ്‌സി​നെ അനുവ​ദി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ ഗാർഡു​കൾക്കു നിർദേശം നൽകി. എന്തായി​രു​ന്നു ഈ പരിഗ​ണ​ന​യ്‌ക്കു പിന്നിൽ? മുഖ്യന്റെ ഇളയമ​ക​നായ സീയോ സാക്ഷി​ക​ളോ​ടൊ​ത്തു ബൈബിൾ പഠിച്ച്‌ നല്ല ആത്മീയ പുരോ​ഗതി വരുത്തു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. സീയോ റ്റൗവ ഇന്ന്‌ സമോ​വ​യി​ലെ കൺട്രി കമ്മിറ്റി​യം​ഗ​മാണ്‌.

[ചിത്രം]

ജോൺ റോഡ്‌സും ഹെലൻ റോഡ്‌സും

 [72-ാം പേജിലെ ചതുരം]

സമോവ, അമേരി​ക്കൻ സമോവ, ടൊ​കെലൗ—ഒരു ആകമാ​ന​വീ​ക്ഷ​ണം

ഭൂപ്രകൃതി

ഉപോലു, സവായി തുടങ്ങിയ രണ്ടു വലിയ ദ്വീപു​കൾ ചേരു​ന്ന​താണ്‌ സമോവ. ഈ ദ്വീപു​ക​ളെ​ത്ത​മ്മിൽ വേർതി​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ 18 കിലോ​മീ​റ്റർ വീതി​യുള്ള ഒരു കടലി​ടു​ക്കും ജനവാ​സ​മുള്ള ഏതാനും കൊച്ചു​ദ്വീ​പു​ക​ളു​മുണ്ട്‌. സമോ​വ​യിൽനിന്ന്‌ ഏകദേശം 100 കിലോ​മീ​റ്റർ തെക്കു​കി​ഴ​ക്കാ​യി​ട്ടാണ്‌ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യു​ടെ സ്ഥാനം. ടുട്ടു​വില എന്ന വലിയ ദ്വീപി​നു​പു​റമേ മനൂവാ ദ്വീപു​കൾ, സ്വേൻസ്‌ ദ്വീപ്‌, ഔനൂയു, ജനവാ​സ​മി​ല്ലാത്ത റോസ്‌ പവിഴ​ദ്വീപ്‌ എന്നിവ അടങ്ങി​യ​താണ്‌ അമേരി​ക്കൻ സമോവ. സമോ​വ​യു​ടെ ഏതാണ്ട്‌ 480 കിലോ​മീ​റ്റർ വടക്കു​മാ​റി താഴ്‌ന്ന മൂന്ന്‌ പവിഴ​ദ്വീ​പു​കൾ അടങ്ങി​യ​താണ്‌ ടൊ​കെലൗ.

ജനങ്ങൾ

2,14,000-ത്തിലേറെ നിവാ​സി​ക​ളുണ്ട്‌ സമോ​വ​യിൽ. അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ ഏകദേശം 57,000; ടൊ​കെ​ലൗ​വിൽ ഏകദേശം 1,400. ജനസം​ഖ്യ​യു​ടെ 90 ശതമാ​ന​ത്തി​ലേറെ പോളി​നേ​ഷ്യൻ വംശജ​രാണ്‌; ശേഷി​ച്ച​വ​രാ​കട്ടെ ഏഷ്യക്കാ​രും യൂറോ​പ്യ​ന്മാ​രും ഭാഗി​ക​മാ​യി പോളി​നേ​ഷ്യ​ക്കാ​രാ​യ​വ​രും.

ഭാഷ

സമോ​വ​നാണ്‌ പ്രധാ​ന​ഭാഷ. ദ്വിതീ​യ​ഭാഷ എന്നനി​ല​യിൽ മിക്കവ​രും ഇംഗ്ലീഷ്‌ സംസാ​രി​ക്കും. സമോ​വ​നു​മാ​യി സാമ്യ​മുള്ള ടൊ​കെ​ലൗ​വൻ ഭാഷയാണ്‌ ടൊ​കെ​ലൗ​വിൽ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നത്‌.

ഉപജീവനമാർഗം

കൃഷി, ടൂറിസം, മത്സ്യബ​ന്ധനം, മത്സ്യസം​സ്‌ക​രണം എന്നിവ​യാണ്‌ പ്രധാന തൊഴി​ലു​കൾ.

ആഹാരം

ചേമ്പ്‌, ഏത്തയ്‌ക്ക, കടച്ചക്ക എന്നിവ തേങ്ങാ​പ്പാ​ലു​മാ​യി ചേർത്തു​ണ്ടാ​ക്കുന്ന ഒരു വിഭവ​മാണ്‌ പ്രധാന ആഹാരം. പന്നിയി​റച്ചി, കോഴി​യി​റച്ചി, മത്സ്യം തുടങ്ങി​യ​വ​യും ഭക്ഷണത്തി​ന്റെ ഭാഗമാണ്‌. പപ്പായ, കൈതച്ചക്ക, മാങ്ങ മുതലായ പഴവർഗ​ങ്ങ​ളും ഇവിടെ ധാരാ​ള​മാ​യുണ്ട്‌.

കാലാവസ്ഥ

ഈ ദ്വീപു​കൾ ഭൂമധ്യ​രേ​ഖ​യ്‌ക്ക​ടു​ത്തു സ്ഥിതി​ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നാൽ വർഷത്തി​ന്റെ ഏറിയ​ഭാ​ഗ​വും ചൂടും ഈർപ്പ​വു​മുള്ള കാലാ​വ​സ്ഥ​യാണ്‌. അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ ടുട്ടു​വില ദ്വീപിൽ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ​യിൽ ആണ്ടു​തോ​റും അഞ്ചുമീ​റ്റർ മഴ ലഭിക്കു​ന്നു.

 [75-ാം പേജിലെ ചതുരം]

“വളരെ നല്ല പുസ്‌തകം”

അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ വിതരണം ചെയ്യാ​നാ​യി ഹരാൾഡ്‌ ഗിൽ സഹോ​ദരൻ സമോവൻ ഭാഷയി​ലുള്ള, മരിച്ചവർ എവിടെ? എന്ന ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ 3,500 പ്രതികൾ കൊണ്ടു​വന്നു. ഒരെണ്ണം ഗവർണർക്കു കൊടു​ത്ത​പ്പോൾ അത്‌ ഓരോ മതത്തി​ന്റെ​യും നേതാ​ക്ക​ന്മാ​രെ കാണി​ക്കാ​നും അങ്ങനെ​യാ​കു​മ്പോൾ, അത്‌ പൊതു​വി​ത​ര​ണ​ത്തി​നു പറ്റിയ​താ​ണോ എന്ന്‌ വിലയി​രു​ത്തി ആ വിവരം അറ്റോർണി ജനറലി​നോട്‌ പറയാൻ അവർക്കാ​കു​മെ​ന്നും അദ്ദേഹം സഹോ​ദ​ര​നോ​ടു പറഞ്ഞു. എന്തായി​രു​ന്നു മതനേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ പ്രതി​ക​രണം?

ലണ്ടൻ മിഷനറി സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ പുരോ​ഹി​തൻ വളരെ സൗഹാർദ​ത്തോ​ടെ​യാണ്‌ ഇടപെ​ട്ടത്‌. തങ്ങളുടെ ആടുകളെ വഴി​തെ​റ്റി​ക്കാ​ത്തി​ട​ത്തോ​ളം ഹരാൾഡ്‌ എന്തു ചെയ്‌താ​ലും പ്രശ്‌ന​മില്ല എന്ന നിലപാ​ടി​ലാ​യി​രു​ന്നു സെവൻത്‌-ഡേ അഡ്‌വെ​ന്റി​സ്റ്റു​കാർ. തെല്ലൊ​രു പരിഹാ​സ​ഭാ​വം ഉണ്ടായി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും നേവി​യു​ടെ വൈദി​ക​നും എതിർപ്പൊ​ന്നും കാണി​ച്ചില്ല. എന്നാൽ ഹരാൾഡ്‌ സഹോ​ദ​രന്‌ കത്തോ​ലി​ക്കാ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രെ കാണേണ്ട ആവശ്യം വന്നില്ല; കാരണം അതിനി​ടെ രസകര​മായ മറ്റൊരു സംഭവ​മു​ണ്ടാ​യി. ഗവർണറെ കാണാൻ പോയ​പ്പോൾ തന്റെ കൂടെവന്ന ഒരു പോലീ​സു​കാ​രന്‌ സഹോ​ദരൻ ഒരു ചെറു​പു​സ്‌തകം നൽകി​യി​രു​ന്നു. ഏതാനും ദിവസ​ങ്ങൾക്കു​ശേഷം ആ പോലീ​സു​കാ​രനെ കണ്ടപ്പോൾ ചെറു​പു​സ്‌തകം ഇഷ്ടപ്പെ​ട്ടോ​യെന്ന്‌ സഹോ​ദരൻ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു ചോദി​ച്ചു.

ഇംഗ്ലീഷ്‌ ഭാഷ അത്ര വശമി​ല്ലാ​തി​രുന്ന പോലീ​സു​കാ​രൻ തനിക്ക​റി​യാ​വുന്ന ഇംഗ്ലീ​ഷിൽ മറുപടി പറഞ്ഞു: “‘ഈ പുസ്‌തകം നിന്റെ [കത്തോ​ലി​ക്കാ] പുരോ​ഹി​തനെ കാണി​ച്ചിട്ട്‌ നല്ലതാ​ണോ​യെന്ന്‌ ചോദി​ക്കൂ’ എന്ന്‌ എന്റെ ബോസ്‌ [അറ്റോർണി ജനറൽ] എന്നോടു പറഞ്ഞു. ഞാൻ ഒരു മരച്ചു​വ​ട്ടിൽ പോയി​രുന്ന്‌ ഇതു വായിച്ചു. ‘വളരെ നല്ല പുസ്‌തകം. പക്ഷേ, പുരോ​ഹി​തനെ കാണി​ച്ചാൽ “ഇതു നല്ലതല്ല” എന്നേ അദ്ദേഹം പറയൂ’ എന്ന്‌ ഞാൻ മനസ്സി​ലോർത്തു. അതു​കൊണ്ട്‌ ‘ഇതു വളരെ നല്ല പുസ്‌ത​ക​മാണ്‌’ എന്ന്‌ പുരോ​ഹി​തൻ പറഞ്ഞെന്ന്‌ ഞാനെന്റെ ബോസി​നെ അറിയി​ച്ചു.”

പിന്നീട്‌ അറ്റോർണി ജനറൽ ഹരാൾഡി​നെ ഓഫീ​സി​ലേക്കു വിളി​പ്പി​ച്ചു. അദ്ദേഹം ചെറു​പു​സ്‌തകം മറിച്ചു​നോ​ക്കവെ, അതിന്റെ ഉള്ളടക്ക​ത്തെ​പ്പറ്റി സഹോ​ദരൻ വിശദീ​ക​രി​ച്ചു. തുടർന്ന്‌ അറ്റോർണി ജനറൽ ആരെയോ ഫോണിൽ വിളിച്ച്‌ ചെറു​പു​സ്‌തകം വിതരണം ചെയ്യാ​നുള്ള അനുമതി നൽകി. അങ്ങനെ ഹരാൾഡ്‌ സഹോ​ദരൻ കൊണ്ടു​വന്ന ചെറു​പു​സ്‌ത​കങ്ങൾ മുഴു​വ​നും​തന്നെ ആ ദ്വീപിൽ വിതരണം ചെയ്യ​പ്പെട്ടു.

 [76-ാം പേജിലെ ചതുരം]

സമോവയുടെ പരമ്പരാ​ഗത സംസ്‌കാ​രം

“ആചാര​മ​ര്യാ​ദകൾ മുറ​തെ​റ്റാ​തെ ഇത്ര കൃത്യ​മാ​യി അനുഷ്‌ഠി​ക്കു​ന്നവർ” പോളി​നേ​ഷ്യ​യി​ലെന്നല്ല, ലോക​ത്തിൽത്തന്നെ വേറെ​യില്ല എന്നാണ്‌ ലണ്ടൻ മിഷനറി സൊ​സൈ​റ്റി​യി​ലെ ഒരു മിഷന​റി​യായ ജോർജ്‌ പ്രാറ്റ്‌ 1847-ൽ സമോ​വ​യി​ലെ ജനങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറഞ്ഞത്‌. ഫാ സമോവ എന്ന പേരി​ല​റി​യ​പ്പെ​ടുന്ന സമോവൻ പാരമ്പ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ സ്വാധീ​നം ജനജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ എല്ലാ മേഖല​ക​ളി​ലും ദൃശ്യ​മാണ്‌. വളരെ ശ്രദ്ധാ​പൂർവം എഴുതി​യു​ണ്ടാ​ക്കിയ ഒരു നിയമ​സം​ഹി​ത​യാ​ണിത്‌.

“സാംസ്‌കാ​രി​ക​മോ സാമൂ​ഹി​ക​മോ ആയി ഉയർന്ന സ്ഥാനത്തു​ള്ള​വ​രോ​ടുള്ള ആദരവോ ഒരുപക്ഷേ, ആരാധ​ന​പോ​ലു​മോ ആണ്‌ സമോവൻ പാരമ്പ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ ഏറ്റവും പ്രമുഖ സവി​ശേഷത” എന്ന്‌ സമോവൻ ഐലൻഡ്‌സ്‌ എന്ന പുസ്‌തകം പറയുന്നു. നല്ല പെരു​മാറ്റ മര്യാ​ദകൾ, മാന്യ​മായ സംസാരം, സ്വന്തകു​ടും​ബ​ത്തോ​ടും ഗ്രാമ​ത്തോ​ടു​മുള്ള ഒരുവന്റെ കൂറ്‌ എന്നിവ​യി​ലെ​ല്ലാം ഈ ആദരവ്‌ പ്രതി​ഫ​ലി​ച്ചു​കാ​ണാം. പൂർവി​ക​രിൽനിന്ന്‌ കൈമാ​റി​ക്കി​ട്ടിയ ആചാരാ​നു​ഷ്‌ഠാ​ന​ങ്ങ​ളും മതവും ഉപേക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ചിന്തി​ക്കാൻപോ​ലും കഴിയാ​ത്ത​വ​രാ​ണു മിക്കവ​രും.

കുടും​ബ​ത്ത​ല​വ​ന്മാ​രാണ്‌ (മാതൈ) പാരമ്പ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ സൂക്ഷി​പ്പു​കാർ. ഓരോ മാ​തൈ​യും ഒന്നോ അതില​ധി​ക​മോ കുടും​ബ​ങ്ങ​ളു​ടെ ദൈനം​ദിന കാര്യാ​ദി​കൾ നിയ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്നു; ഗ്രാമ​സ​മി​തി​യിൽ അവരെ പ്രതി​നി​ധാ​നം ചെയ്യു​ന്ന​തും അദ്ദേഹ​മാ​യി​രി​ക്കും. അനുസ​ര​ണത്തെ വളരെ ഗൗരവ​മാ​യി കാണുന്ന ഇവർ അനുസ​ര​ണ​ക്കേ​ടി​നു ശിക്ഷയാ​യി പിഴ ഈടാ​ക്കു​ക​യോ അടിക്കു​ക​യോ ഗ്രാമ​ത്തിൽനി​ന്നു പുറത്താ​ക്കു​ക​യോ​പോ​ലും ചെയ്യുന്നു. ഒരു ഗ്രാമ​ത്തിൽ ഉണ്ടായ സംഭവം ശ്രദ്ധി​ക്കുക. അവിടെ ഒരു പുരോ​ഹി​തൻ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ കല്ലെറി​യാ​നാ​യി കുറെ കുട്ടി​കളെ ചട്ടം​കെട്ടി. അതിന്‌ അവിടത്തെ മാതൈ ആ പുരോ​ഹി​ത​നിൽനിന്ന്‌ പിഴ ഈടാക്കി.

ഒരു ഗ്രാമ​ത്തിൽ 10 മുതൽ 50 വരെ മാ​തൈ​ക​ളു​ണ്ടാ​കാം. കൂട്ടു​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളാണ്‌ (ഐങ്ക) മിക്ക​പ്പോ​ഴും മാ​തൈയെ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും, ചില​പ്പോൾ ഈ സ്ഥാനം പൈതൃ​ക​മാ​യി കൈമാ​റി​ക്കി​ട്ടാ​റുണ്ട്‌. ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ചുമത​ല​ക​ളു​ടെ​യും അടിസ്ഥാ​ന​ത്തിൽ സ്ഥാന​പ്പേ​രു​കൾ വ്യക്തമാ​യി നിശ്ചയി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. ഓരോ ഗ്രാമ​ത്തി​നും ഒരു ഗ്രാമ​മു​ഖ്യ​നുണ്ട്‌, അലീ. അദ്ദേഹ​മാ​യി​രി​ക്കും ഗ്രാമ​സ​മി​തി​യു​ടെ അധ്യക്ഷൻ. സാമൂ​ഹിക ചടങ്ങു​ക​ളി​ലും മറ്റും വക്താവാ​യി വർത്തി​ക്കു​ന്നത്‌ റ്റൂലാ​ഫാ​ലേ എന്നറി​യ​പ്പെ​ടുന്ന മുഖ്യ​നാണ്‌. എന്നാൽ എല്ലാ മാ​തൈ​ക​ളും രാഷ്‌ട്രീ​യ​മോ മതപര​മോ ആയ കർത്തവ്യ​ങ്ങൾ ഉള്ളവരല്ല. ചിലർ കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ കാര്യ​ങ്ങൾമാ​ത്രം നോക്കി​ന​ട​ത്തു​ന്നു. ഓരോ കുടും​ബ​ത്തി​നും സ്വന്തമാ​യുള്ള ഭൂസ്വ​ത്തി​ന്റെ ട്രസ്റ്റി​ക​ളാ​യി സേവി​ക്കു​ന്ന​തും സ്വത്ത്‌ എങ്ങനെ ഉപയോ​ഗി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ തീരു​മാ​നി​ക്കു​ന്ന​തും ഒക്കെ ഇതിൽപ്പെ​ടു​ന്നു.

 [79-ാം പേജിലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

“യഹോ​വ​ക്കാ​രൻ”

സൗവാവു ടോ​യെ​റ്റു

ജനനം 1902

സ്‌നാനം 1954

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം ഫലെയാ​സ്യൂ​വിൽ സത്യം സ്വീക​രിച്ച ആദ്യത്തെ വ്യക്തി. ഇദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സ്ഥലത്ത്‌ പിന്നീട്‌ ഒരു രാജ്യ​ഹാൾ നിർമി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ പുത്രൻ റ്റഫിങ്ങ സൗവാവു പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം

ഏപ്പിയ​ന​ഗ​ര​ത്തിൽ താമസി​ക്കുന്ന, ഡാഡി​യു​ടെ ഒരു കസിൻ ഒരിക്കൽ ഫലെയാ​സ്യൂ​വി​ലുള്ള ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിൽ വന്നു, 1952-ലായി​രു​ന്നു അത്‌. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളോ​ടു സഹവസി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന അദ്ദേഹം ഡാഡി​യു​മാ​യി ബൈബി​ളി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു ചർച്ച​ചെ​യ്യാൻ ആഗ്രഹ​മു​ണ്ടെന്നു പറഞ്ഞു. ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ ഞങ്ങളുടെ ബന്ധുക്ക​ളിൽ പലരും അതു കേൾക്കാ​നാ​യി കൂടി​വന്നു. ശനിയാഴ്‌ച രാവിലെ തുടങ്ങിയ ചർച്ച തിങ്കളാഴ്‌ച ഉച്ചയ്‌ക്കാണ്‌ അവസാ​നി​ച്ചത്‌; അതിനി​ടെ അവർ ഉറങ്ങി​യത്‌ ഒരു മണിക്കൂർമാ​ത്രം. തുടർന്നുള്ള നാലു​വാ​രാ​ന്ത​ങ്ങ​ളി​ലും ചർച്ച നടന്നു. അതോടെ ഡാഡി പറഞ്ഞു: “എന്റെ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കെ​ല്ലാം ഉത്തരം കിട്ടി. ഇതാണു സത്യം.” ഡാഡി​യു​ടെ അളിയൻ ഫിനൗ ഫെയോ​മാ​യി​യ​യും സത്യം സ്വീക​രി​ച്ചു; ഒപ്പം രണ്ടുകു​ടും​ബ​ത്തി​ലെ​യും ശേഷം അംഗങ്ങ​ളും.

അധികം താമസി​യാ​തെ, ഡാഡി സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. കടുത്ത സെവൻത്‌-ഡേ അഡ്‌വെ​ന്റിസ്റ്റ്‌ വിശ്വാ​സി​യാ​യി​രുന്ന ഡാഡി​യു​ടെ ഈ നടപടി ബന്ധുക്കളെ അത്ഭുത​പ്പെ​ടു​ത്തി. “യഹോ​വ​ക്കാ​രൻ” എന്നു വിളിച്ച്‌ അവർ അദ്ദേഹത്തെ കളിയാ​ക്കി. എന്നാൽ എത്ര വലിയ ബഹുമ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌! രൂപം​കൊണ്ട്‌ തീരെ ചെറു​താ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ധൈര്യ​ശാ​ലി​യാ​യി​രു​ന്നു ഡാഡി; നന്നായി ചിന്തി​ക്കാ​നും ബോധ്യം​വ​രുന്ന വിധം സംസാ​രി​ക്കാ​നു​മുള്ള കഴിവു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌. തന്റെ പുതിയ വിശ്വാ​സ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ വൈദ​ഗ്‌ധ്യ​ത്തോ​ടെ സംസാ​രി​ക്കാൻ ഇത്‌ ഡാഡിയെ പ്രാപ്‌ത​നാ​ക്കി. കാല​ക്ര​മേണ, ഞങ്ങളുടെ ചെറിയ കൂട്ടം സമോ​വ​യി​ലെ രണ്ടാമത്തെ സഭയായി വളർന്നു.

 [83-ാം പേജിലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

അനാരോഗ്യത്തിലും വിശ്വ​സ്‌ത​ത​യോ​ടെ

ഫഗലീമ റ്റൂവാ​റ്റാ​ഗ​ലോ​വ

ജനനം 1903

സ്‌നാനം 1953

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു മാതൈ ആയിത്തീ​രാ​നുള്ള അവസരം വേണ്ടെ​ന്നു​വെച്ച്‌ ഒരു സാധാരണ പയനി​യ​റാ​യി​ത്തീർന്നു.

കാഴ്‌ച​ക്കു​റ​വും കാലിന്‌ വൈക​ല്യ​വും ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​ട്ടും ഫഗലീമ പിന്നീട്‌ ഒരു പ്രത്യേക പയനി​യ​റെന്ന നിലയിൽ വർഷങ്ങ​ളോ​ളം സമോ​വ​യി​ലെ​ങ്ങും സേവിച്ചു. ഒരിക്കൽ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം വീടു​തോ​റു​മുള്ള സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രുന്ന ഒരു സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​രകൻ, കണ്ണടയു​ടെ സഹായ​മി​ല്ലാ​തെ ഫഗലീമ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ കൃത്യ​മാ​യി വായി​ക്കു​ന്നതു ശ്രദ്ധിച്ചു. കാഴ്‌ച മെച്ച​പ്പെ​ട്ടോ​യെന്ന്‌ അദ്ദേഹം ഫഗലീ​മ​യോ​ടു ചോദി​ച്ചു. എന്നാൽ കണ്ണട നഷ്ടപ്പെ​ട്ടെ​ന്നും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ താൻ ഓർമ​യിൽനിന്ന്‌ ഉദ്ധരി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

ഫിജി​യിൽവെച്ചു നടക്കുന്ന ഒരു കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻവേണ്ടി ഫഗലീമ വളരെ ദൂരെ​യുള്ള ഉപോ​ലു​വിൽ പോയി നാല്‌ ആഴ്‌ച തേങ്ങ ശേഖരി​ച്ചു—അതും ഒറ്റയ്‌ക്ക്‌. കാലിന്റെ വൈക​ല്യം വകവെ​ക്കാ​തെ അദ്ദേഹം 15 തേങ്ങ വീതം ചുമന്ന്‌ മൂന്നു​കി​ലോ​മീ​റ്റ​റി​ലേറെ അകലെ​യുള്ള ഒരിട​ത്തു​പോ​യി കൂട്ടി​യി​ട്ടു. തുടർന്ന്‌ തേങ്ങ പൊതിച്ച്‌ അവി​ടെ​യിട്ട്‌ ഉണക്കി കൊ​പ്ര​യാ​ക്കി. ആ കൊപ്ര വിറ്റു​കി​ട്ടിയ പണവു​മാ​യി അദ്ദേഹം തലസ്ഥാ​ന​മായ ഏപ്പിയ​ന​ഗ​ര​ത്തി​ലേക്കു യാത്ര​യാ​യി, ഫിജി​യി​ലേ​ക്കുള്ള ടിക്കറ്റ്‌ എടുക്കാൻ. ഏപ്പിയ​യിൽ ചെന്ന​പ്പോ​ഴാണ്‌ യാത്ര​ക്കൂ​ലി വർധി​ച്ചെ​ന്നും തന്റെ കയ്യിലുള്ള പണം ടിക്കറ്റി​നു തികയി​ല്ലെ​ന്നും അദ്ദേഹ​ത്തി​നു മനസ്സി​ലാ​യത്‌. പരാതി​പ്പെ​ടു​ക​യോ ശ്രമം ഉപേക്ഷി​ക്കു​ക​യോ സഹായം തേടി​പ്പോ​കു​ക​യോ ചെയ്യു​ന്ന​തി​നു​പ​കരം കൂടുതൽ തേങ്ങ വെട്ടി കൊ​പ്ര​യാ​ക്കി ബാക്കി തുക സംഘടി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി അദ്ദേഹം മടങ്ങി​വന്നു. തനിക്ക​റി​യാത്ത രണ്ടുഭാ​ഷ​ക​ളിൽ നടത്ത​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സംബന്ധി​ക്കാ​നാണ്‌ ഇതൊക്കെ ചെയ്‌ത​തെ​ന്നോർക്കണം. അവസാനം ഫിജി​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോ​ഴോ? താൻ കരുതി​യി​രു​ന്ന​തിൽനി​ന്നു വ്യത്യ​സ്‌ത​മാ​യി, മിക്ക പരിപാ​ടി​ക​ളും സ്വന്തം ഭാഷയിൽ നടത്ത​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ടെന്ന്‌ അറിഞ്ഞ​പ്പോൾ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു​ണ്ടായ സന്തോഷം വർണി​ക്കാൻ വാക്കു​കൾപോ​രാ.

 [87-ാം പേജിലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

“ഓരോ ദിവസ​വും ഞാൻ അതിയാ​യി ആസ്വദി​ച്ചു”

റോണാൾഡ്‌ സെല്ലാർസ്‌

ജനനം 1922

സ്‌നാനം 1940

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം 1953-ൽ ഭാര്യ ഒലിവി​നോ​ടൊ​പ്പം (ഡോളി) പ്രത്യേക പയനി​യ​റാ​യി സമോ​വ​യി​ലെത്തി. 1961-ൽ ഗിലെ​യാദ്‌ പരിശീ​ലനം നേടിയ അദ്ദേഹം ഇന്നും പ്രത്യേക പയനി​യ​റാ​യി​ത്തന്നെ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ സേവി​ക്കു​ന്നു.

ഞങ്ങളുടെ വിസയു​ടെ കാലാ​വധി നീട്ടി​ത്ത​രാൻ സമോവൻ ഗവണ്മെന്റ്‌ തയ്യാറാ​കാ​തി​രു​ന്ന​തി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ ഡോളി​യും ഞാനും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലേക്കു മാറി. പല ദ്വീപു​ക​ളി​ലൂ​ടെ കടന്നു​പോ​കുന്ന ഒരു കപ്പലിൽ വെളു​പ്പിന്‌ മൂന്നു​മ​ണിക്ക്‌ ഞങ്ങൾ ആളൊ​ഴിഞ്ഞ പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ ജെട്ടി​യി​ലെത്തി. ആ രാജ്യത്ത്‌ സാക്ഷി​ക​ളാ​യി മറ്റാരു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അവി​ടെ​യെ​ത്തു​മ്പോൾ ഞങ്ങളുടെ പക്കൽ ആകെയു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌ 12 ഡോളർ (600 രൂപ). നേരം പുലർന്നു കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ, മുമ്പ്‌ ബൈബിൾ പഠിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരാളു​ടെ പിതാവ്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ താമസി​ക്കാ​നുള്ള സ്ഥലം തന്നു. അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ ആകെക്കൂ​ടി ഉണ്ടായി​രുന്ന ഒരു മുറി​യു​ടെ ഒരു കോണി​ലാണ്‌ ഞങ്ങളും ഉറങ്ങി​യി​രു​ന്നത്‌. സ്വന്തമാ​യി ഒരു താമസ​സ്ഥലം കണ്ടെ​ത്തേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങൾ സാക്ഷീ​ക​രണം തുടങ്ങി, തൊട്ട​ടുത്ത വീട്ടിൽനി​ന്നു​തന്നെ.

ഏതാനും ആഴ്‌ച​കൾക്കു​ശേഷം ഫങ്ങറ്റോ​ഗൊ ഗ്രാമ​ത്തി​ലുള്ള ഒരു കടയുടെ മുകളി​ലത്തെ വലിയ അപ്പാർട്ടു​മെന്റ്‌ ഞങ്ങൾ വാടക​യ്‌ക്കെ​ടു​ത്തു. ഞങ്ങളുടെ താമസ​സ്ഥ​ല​ത്തു​നി​ന്നാൽ പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ അഴിമു​ഖ​ത്തി​ന്റെ സുന്ദര​ദൃ​ശ്യം വ്യക്തമാ​യി കാണാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അഴിമു​ഖം പക്ഷേ, ശൂന്യ​മാ​യി കിടന്നു. മുമ്പൊ​രി​ക്കൽ നോർ സഹോ​ദരൻ ഞങ്ങളോട്‌ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞി​രു​ന്നു: “പസിഫിക്‌ ദ്വീപു​ക​ളിൽ നിങ്ങൾക്കു വലിയ സൗകര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ഉണ്ടാ​യെ​ന്നു​വ​രില്ല; ഒരുപക്ഷേ, സാഹി​ത്യം നിറച്ചു​വ​രുന്ന കാർഡ്‌ബോർഡു​പെ​ട്ടി​കൾ നിവർത്തി​യെ​ടുത്ത്‌ അത്‌ മെത്തയാ​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി​പ്പോ​ലും​വ​ന്നേ​ക്കാം.” അതുത​ന്നെ​യാണ്‌ ഞങ്ങൾ ചെയ്‌ത​തും! മാസങ്ങൾക്കു​ശേ​ഷ​മാണ്‌ കട്ടിലും മേശയും കസേര​ക​ളും വാങ്ങാ​നുള്ള പണമു​ണ്ടാ​യത്‌. ഇങ്ങനെ​യൊ​ക്കെ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും “വീട്‌” എന്നു പറയാ​നെ​ങ്കി​ലും ഒരിട​മു​ണ്ടാ​യ​തിൽ ഞങ്ങൾ സന്തുഷ്ട​രാ​യി​രു​ന്നു.

1985-ൽ എന്റെ പ്രിയതമ എന്നെ വിട്ടു​പോ​യി; പക്ഷേ, പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ ഞാൻ ഒരമാ​ന്ത​വും കാണി​ച്ചി​ട്ടില്ല. മിക്കദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലും ഞാൻ വയൽസേ​വ​ന​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടു​ന്നുണ്ട്‌. പയനിയർ സേവന​ത്തി​ലും മിഷനറി സേവന​ത്തി​ലും ഇതി​നോ​ടകം 50-ലേറെ വർഷം ചെലവ​ഴി​ച്ചു. ആ കാലഘ​ട്ട​ത്തി​ലേക്ക്‌ പിന്തി​രി​ഞ്ഞു നോക്കു​മ്പോൾ ഓരോ ദിവസ​വും ഞാൻ അതിയാ​യി ആസ്വദി​ച്ചു​വെന്ന്‌ എനിക്കു സത്യസ​ന്ധ​മാ​യി പറയാ​നാ​കും.

 [88-ാം പേജിലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

“അവർ യഹോ​വ​യോ​ടുള്ള സ്‌നേഹം എന്നിൽ ഉൾനട്ടു”

വാലസ്‌ പെഡ്രോ

ജനനം 1935

സ്‌നാനം 1955

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ ആദ്യത്തെ സമർപ്പിത സാക്ഷി. അദ്ദേഹ​വും ഭാര്യ കാരളി​നും പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്‌തു; പിന്നീട്‌ കുട്ടി​കളെ വളർത്തി​വ​ലു​താ​ക്കി. ഇപ്പോൾ അമേരി​ക്ക​യി​ലെ വാഷി​ങ്‌ട​ണി​ലുള്ള സിയാ​റ്റി​ലിൽ സേവി​ക്കു​ന്നു.

ബൈ ബിൾ പഠിക്കാ​നും പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ ഏർപ്പെ​ടാ​നും തുടങ്ങി​യ​പ്പോൾ എന്നെ വീട്ടിൽനി​ന്നു പുറത്താ​ക്കി. ഇട്ടിരുന്ന വസ്‌ത്ര​മ​ല്ലാ​തെ സ്വന്ത​മെന്നു പറയാൻ ഒന്നുമി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു എനിക്ക്‌. ആ രാത്രി കടൽക്ക​ര​യി​ലാണ്‌ ഞാൻ ഉറങ്ങി​യത്‌. എന്തുതന്നെ സംഭവി​ച്ചാ​ലും, യഹോ​വയെ സേവി​ക്കാ​നുള്ള ധൈര്യം തരണ​മേ​യെന്ന്‌ ഞാൻ അവനോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചു.

അടുത്ത ദിവസം ഞാൻ സ്‌കൂൾ ലൈ​ബ്ര​റി​യിൽ നിൽക്കു​മ്പോൾ നിനച്ചി​രി​ക്കാ​തെ, പോൾ എവൻസ്‌ സഹോ​ദരൻ അങ്ങോ​ട്ടു​വന്നു. എന്തോ കുഴപ്പ​മു​ണ്ടെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “വരൂ, നമുക്ക്‌ മിഷനറി ഭവനത്തിൽ പോയി​രു​ന്നു സംസാ​രി​ക്കാം.” മിഷന​റി​മാർ അവരോ​ടൊ​പ്പം താമസി​ക്കാൻ എന്നെ അനുവ​ദി​ച്ചു. ആ വർഷം​തന്നെ ഞാൻ സ്‌നാ​ന​മേറ്റു.

ഹൈസ്‌കൂൾപ​ഠനം പൂർത്തി​യാ​ക്കി​യ​തി​നു​ശേഷം ഞാനും മിഷന​റി​മാ​രോ​ടൊ​പ്പം പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്‌തു. പിന്നീട്‌ തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ഒരു പയനി​യ​റായ കാരളിൻ ഹിൻഷ്‌ എന്ന കാനഡ​ക്കാ​രി (മുമ്പ്‌ ഫിജി​യിൽ സേവി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌) എന്റെ ജീവി​ത​സ​ഖി​യാ​യി. വിവാ​ഹ​ത്തി​നു​ശേഷം ഞങ്ങളൊ​ന്നിച്ച്‌ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ പ്രത്യേക പയനി​യ​റിങ്‌ തുടങ്ങി.

കാല​ക്ര​മേണ, എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളു​ടെ മനോ​ഭാ​വം മയപ്പെട്ടു. മരിക്കു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ ഡാഡി ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ തുടങ്ങി. 72-ാം വയസ്സിൽ മമ്മി സ്‌നാ​ന​മേറ്റു. ആ മിഷന​റി​മാർ വെച്ച നല്ല മാതൃക ഞാനി​ന്നും നന്ദി​യോ​ടെ ഓർക്കു​ന്നു. അവർ യഹോ​വ​യോ​ടുള്ള സ്‌നേഹം എന്നിൽ ഉൾനട്ടു; അതാണ്‌ പിടി​ച്ചു​നിൽക്കാൻ  ഇന്നോളം എന്നെ സഹായി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌!

 [91, 92 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ ചിത്രങ്ങൾ]

സ്ഥിരോത്സാഹത്തിന്റെ ഫലം

പോൾ എവൻസ്‌

ജനനം 1917

സ്‌നാനം 1948

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം ഭാര്യ ഫ്രാൻസി​സി​നോ​ടൊ​പ്പം, സമോ​വ​യി​ലും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലു​മാ​യി 40-ലേറെ വർഷം മിഷന​റി​സേ​വ​ന​ത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു.

ഞാനും ഭാര്യ​യും 1957-ൽ സർക്കിട്ട്‌ വേല ആരംഭി​ച്ച​പ്പോൾ സമോ​വ​യി​ലേക്കു കടക്കാ​നുള്ള അനുമതി കിട്ടാൻ വലിയ പ്രയാ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു; കാരണം പ്രാ​ദേ​ശിക സാക്ഷി​കൾക്ക്‌ പുറത്തു​നി​ന്നു സഹായം ലഭിക്കു​ന്നതു തടയാ​നുള്ള ശ്രമത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഗവൺമെന്റ്‌. സമോ​വ​യി​ലെ താമസ​ത്തി​നി​ടെ ആരെയും മതപരി​വർത്തനം ചെയ്യി​ക്കി​ല്ലെന്നു വ്യക്തമാ​ക്കുന്ന ഒരു പ്രസ്‌താ​വ​ന​യിൽ ഒപ്പിടാൻ സന്ദർശ​ക​രോ​ടും വിനോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളോ​ടും ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി ഞാൻ സമോ​വ​യിൽ ആദ്യം എത്തിയ​പ്പോൾ, “മതപരി​വർത്തനം ചെയ്യി​ക്കുക” എന്നതു​കൊണ്ട്‌ എന്താണ്‌ ഉദ്ദേശി​ക്കു​ന്ന​തെന്ന്‌ ഇമി​ഗ്ര​ഷേൻ ഓഫീ​സ​റോട്‌ ചോദി​ച്ചു. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ മുഖത്തെ ആശയക്കു​ഴപ്പം കണ്ടപ്പോൾ ഞാൻ ചോദി​ച്ചു:

“താങ്ക​ളൊ​രു കത്തോ​ലി​ക്ക​നാ​ണെ​ന്നും മറ്റൊരു രാജ്യ​ത്തേക്കു പോകു​ന്നു​വെ​ന്നു​മി​രി​ക്കട്ടെ. അവിടത്തെ പള്ളിയിൽ ചെല്ലു​മ്പോൾ ഒരു പ്രസംഗം നടത്താൻ ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടാൽ താങ്കൾക്ക്‌ എഴു​ന്നേ​റ്റു​നി​ന്നു പ്രസം​ഗി​ക്കാ​നാ​കു​മോ?”

“അതിനുള്ള സ്വാത​ന്ത്ര്യം എല്ലാവർക്കു​മുണ്ട്‌,” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

“താങ്കൾക്ക​റി​യാ​വു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, ആളുകളെ അവരുടെ വീട്ടിൽ ചെന്നു​കണ്ട്‌ ബൈബിൾ സന്ദേശം പങ്കു​വെ​ക്കു​ന്ന​വ​രാണ്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ. ഈ വേല ചെയ്യു​മ്പോൾ തങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം ചെല്ലണ​മെന്ന്‌ എന്റെ സുഹൃ​ത്തു​ക്കൾ ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടാൽ എനിക്ക്‌ അവരു​ടെ​കൂ​ടെ പോകാ​മോ?”

  “പോകു​ന്ന​തിൽ തെറ്റി​ല്ലെന്നു തോന്നു​ന്നു,” അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ മറുപടി.

“പക്ഷേ, വീട്ടു​കാ​രൻ എന്നോ​ടൊ​രു ചോദ്യം ചോദി​ച്ചാ​ലോ, എനിക്ക്‌ ഉത്തരം പറയാ​മോ?” ഞാൻ തുടർന്നു.

“കുഴപ്പ​മു​ള്ള​താ​യി എനിക്കു തോന്നു​ന്നില്ല,” എന്നായി അദ്ദേഹം.

“കൊള്ളാം, എന്താ ചെയ്യേ​ണ്ട​തെന്ന്‌ ഇപ്പോൾ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യി,” അത്രയും പറഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ സംഭാ​ഷണം അവസാ​നി​പ്പി​ച്ചു.

സർക്കിട്ട്‌ സന്ദർശനം വിജയ​ക​ര​മാ​യി പൂർത്തി​യാ​ക്കി അവി​ടെ​നി​ന്നു പോകവെ, ഞങ്ങളുടെ സന്ദർശ​ന​ത്തെ​പ്പറ്റി മോശ​മായ എന്തെങ്കി​ലും റിപ്പോർട്ട്‌ കിട്ടി​യോ എന്ന്‌ ഞാൻ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു ചോദി​ച്ചു.

“ഇല്ല, ഒന്നും കേട്ടില്ല” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

“അങ്ങനെ​യെ​ങ്കിൽ അടുത്ത​തവണ ഞങ്ങൾക്ക്‌ അനുമതി കിട്ടു​മോ?” ഞാൻ ചോദി​ച്ചു.

“ഇമി​ഗ്ര​ഷേൻ ഡിപ്പാർട്ടു​മെന്റ്‌ മുഖേന അപേക്ഷി​ക്കേണ്ട,” അദ്ദേഹം ഉപദേ​ശി​ച്ചു. “എനിക്ക്‌ ഒരു കത്തയച്ചാൽ മതി; അനുമതി ശരിയാ​ക്കുന്ന കാര്യം ഞാനേറ്റു.”

തുടർന്നു​വന്ന പല സന്ദർശ​ന​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങൾ അങ്ങനെ​യാ​ണു നടത്തി​യത്‌.

എന്നാൽ ദുഃഖ​ക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, ഈ നല്ല മനുഷ്യ​നു​ശേഷം വന്ന ഓഫീ​സർമാർ അത്ര സഹകര​ണ​മ​നോ​ഭാ​വം ഉള്ളവരാ​യി​രു​ന്നില്ല. പിന്നീടു വന്ന സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാർക്ക്‌ അവർ സമോ​വ​യി​ലേ​ക്കുള്ള പ്രവേ​ശനം നിഷേ​ധി​ച്ചു. 1974 വരെ ആ സാഹച​ര്യം തുടർന്നു. എന്നാൽ ആ വർഷം എനിക്കും ഫ്രാൻസി​സി​നും മിഷന​റി​മാ​രാ​യി അവിടെ പ്രവർത്തി​ക്കാ​നുള്ള അനുമതി ഗവണ്മെന്റ്‌ നൽകി. ഒടുവിൽ, ഞങ്ങളുടെ കാത്തി​രി​പ്പി​നും സ്ഥിരോ​ത്സാ​ഹ​ത്തി​നും ഫലമു​ണ്ടാ​യി.

[ചിത്രം]

ഫ്രാൻസിസും പോൾ എവൻസും

 [97-ാം പേജിലെ ചതുരം]

പ്രസംഗകരുടെ ഭാഷ

ശ്രുതി​മ​ധു​ര​മായ സമോവൻ ഭാഷയ്‌ക്ക്‌ ഇമ്പമാർന്ന ഒരു താളമുണ്ട്‌. വാക്കുകൾ മിക്ക​പ്പോ​ഴും “സ്വരാ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു നീണ്ട നിരയാ​യ​തി​നാൽ, ഈ ഭാഷയിൽ പ്രാവീ​ണ്യം നേടു​ന്ന​തിന്‌ മിഷന​റി​മാർക്ക്‌ നല്ല പരിശീ​ല​ന​വും (ഫആറ്റാ​ഈ​റ്റാ​യിം​ഗ) പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​വും (ഫഅലഏ​ഓ​വീന) ആവശ്യ​മാണ്‌” എന്ന്‌ ഫ്രെഡ്‌ വെഗെനർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

സുന്ദര​വും സങ്കീർണ​വു​മായ ശൈലി​ക​ളും മനോ​ഹ​ര​മായ പഴഞ്ചൊ​ല്ലു​ക​ളും സമോവൻ സംസ്‌കാ​ര​ത്തോട്‌ അഭേദ്യ​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ട്ടു​കി​ട​ക്കു​ന്നു. കുടും​ബ​ത്ത​ല​വ​ന്മാ​രും (മാതൈ) പ്രഭാ​ഷ​ക​രും (റ്റൂലാ​ഫാ​ലേ, പ്രഭാ​ഷ​ക​രായ മാ​തൈകൾ) ഔദ്യോ​ഗിക ചടങ്ങു​ക​ളിൽ ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ ഉദ്ധരി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ സങ്കീർണ​മായ ഭാഷയിൽ സംസാ​രി​ക്കുക പതിവാണ്‌. സാഹച​ര്യം ആവശ്യ​മാ​ക്കു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ഔദ്യോ​ഗിക ഭാഷ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സമോവൻ ജനത അതീവ​നി​ഷ്‌ഠ​യു​ള്ള​വ​രാണ്‌; സമോവൻ സംസ്‌കാ​ര​ത്തി​ന്റെ പെരു​മാ​റ്റ​മ​ര്യാ​ദ​ക​ളു​ടെ ഒരു പ്രതി​ഫ​ല​ന​മാ​ണിത്‌. പ്രാർഥി​ക്കു​മ്പോ​ഴും പ്രമു​ഖ​വ്യ​ക്തി​ക​ളോ​ടോ അധികാ​രി​ക​ളോ​ടോ വിദേ​ശി​ക​ളായ സന്ദർശ​ക​രോ​ടോ സംഭാ​ഷി​ക്കു​മ്പോ​ഴും ഒക്കെ സമോ​വ​ക്കാർക്ക്‌ സവി​ശേ​ഷ​മായ ഒരു ഉപചാ​ര​ഭാഷ (റ്റൗറ്റാലാ ലെലേയ്‌) ഉണ്ടായി​രു​ന്നു; അവരോ​ടു സംസാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ മാത്രമല്ല, അവരെ​ക്കു​റി​ച്ചു സംസാ​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴും ഈ ഭാഷയാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. എന്നാൽ അനുദിന സംഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളിൽ, അല്ലെങ്കിൽ തങ്ങളെ​ക്കു​റി​ച്ചു​തന്നെ സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ അത്ര ഔപചാ​രി​ക​ത​യി​ല്ലാത്ത ഒരു സംസാ​ര​ഭാഷ (റ്റൗറ്റാലാ ലീങ്ങേയ്‌) ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ഔദ്യോ​ഗി​ക​മോ ആചാര​പ​ര​മോ ആയ സംഗതി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചോ ബൈബി​ളി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചോ ചർച്ച ചെയ്യു​മ്പോൾ ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​നാ​യി പ്രത്യേക പദങ്ങളും പ്രയോ​ഗ​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു; മറ്റുള്ള​വ​രു​ടെ വികാ​രങ്ങൾ വ്രണ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നത്‌ ഒഴിവാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​വേ​ണ്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. സമോ​വ​യിൽ ഒരു മിഷന​റി​യാ​യി സേവി​ച്ചി​ട്ടുള്ള ഭരണസം​ഘാം​ഗ​മായ ജഫ്രി ജാക്‌സൺ പറയു​ന്നതു ശ്രദ്ധി​ക്കുക: “ആദരവും മര്യാ​ദ​യും ഭാഷയു​ടെ ഊടും പാവു​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നി​ടെ സമോ​വ​ക്കാ​രെ സംബോ​ധന ചെയ്യു​മ്പോൾ പ്രമു​ഖ​വ്യ​ക്തി​ക​ളോ​ടുള്ള ബന്ധത്തിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രുന്ന ഉപചാ​ര​വാ​ക്കു​കൾ വേണമാ​യി​രു​ന്നു ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ; അതേസ​മയം ഒരുവൻ തന്നെക്കു​റി​ച്ചു സംസാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ നിത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ ഉപയോ​ഗി​ക്കുന്ന സാധാ​ര​ണ​ഭാ​ഷ​യിൽ സംസാ​രി​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു.”

 [99-ാം പേജിലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

“കണ്ണീ​രോ​ടെ​യാണ്‌ ഞങ്ങൾ അവിടം​വി​ട്ടത്‌”

റോബർട്ട്‌ ബോയിസ്‌

ജനനം 1942

സ്‌നാനം 1969

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം അദ്ദേഹ​വും ഭാര്യ എലിസ​ബെ​ത്തും (ബെറ്റി) 1978 മുതൽ 1986 വരെ സമോ​വൻദ്വീ​പു​ക​ളിൽ മിഷന​റി​മാ​രാ​യി സേവിച്ചു.

സമോ​വ​യിൽ എത്തിയ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ പ്രത്യേ​കം ശ്രദ്ധിച്ച ഒരു സംഗതി, ഭാഷ പഠിക്കാ​നുള്ള ഞങ്ങളുടെ ശ്രമത്തെ അവിട​ത്തു​കാർ വളരെ​യ​ധി​കം വിലമ​തി​ച്ചു എന്നതാണ്‌. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ ഞങ്ങൾ വരുത്തിയ പിശകു​ക​ളൊ​ന്നും അവർ കാര്യ​മാ​ക്കി​യില്ല. ഒരിക്കൽ വെളി​പ്പാ​ടു 12:9 ഉപയോ​ഗിച്ച്‌, ലോക​ത്തി​ന്മേൽ സാത്താ​നുള്ള സ്വാധീ​നം വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ. പിശാച്‌ (റ്റീയ​പോ​ളോ), നാരങ്ങ (റ്റീപോ​ളോ) എന്നിവ​യ്‌ക്കുള്ള സമോ​വൻപ​ദ​ങ്ങൾക്ക്‌ ഉച്ചാര​ണ​ത്തിൽ സമാന​ത​യുണ്ട്‌. എനിക്ക്‌ വാക്കുകൾ തമ്മിൽ മാറി​പ്പോ​യി. അങ്ങനെ, സ്വർഗ​ത്തിൽനിന്ന്‌ “നാരങ്ങ” ഭൂമി​യി​ലേക്കു വലി​ച്ചെ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടെ​ന്നും അത്‌ മുഴു​ഭൂ​മി​യെ​യും വഴി​തെ​റ്റി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നും ഞാൻ വിശദീ​ക​രി​ച്ചു. ഏതായാ​ലും, യഹോവ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ “നാരങ്ങ”യെ തകർത്ത്‌ ഇല്ലാതാ​ക്കു​മെ​ന്നുള്ള കാര്യം ഞാൻ പറഞ്ഞു. എന്റെ മിഷന​റി​പ്പ​ങ്കാ​ളി​ക്കും വീട്ടു​കാ​ര​നും ചിരി​യ​ട​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല എന്നതാണു സത്യം.

പിന്നീ​ടൊ​രി​ക്കൽ വീടു​തോ​റു​മുള്ള സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നി​ടെ ഒരു സമോവൻ സ്‌ത്രീ​യോ​ടു സംസാ​രി​ക്കവെ, കാണാ​പ്പാ​ഠം പഠിച്ചി​രുന്ന ഒരു അവതരണം ഞാൻ ഓർമ​യിൽനി​ന്നു പറഞ്ഞു. എന്നാൽ എന്റെ അവതര​ണ​ത്തിൽ അവർക്ക്‌ ആകെക്കൂ​ടെ മനസ്സി​ലാ​യത്‌ വെളി​പ്പാ​ടു 21:4, 5-നെക്കു​റി​ച്ചുള്ള എന്റെ പരാമർശം മാത്ര​മാ​ണെന്ന്‌ പിന്നീട്‌ ഞാനറി​ഞ്ഞു. എന്തായാ​ലും, എന്റെ സന്ദേശം പ്രാധാ​ന്യ​മു​ള്ള​താ​ണെന്നു തോന്നി​യ​തി​നാൽ അവർ വീടി​ന​ക​ത്തു​പോ​യി ബൈബിൾ തുറന്ന്‌ ആ തിരു​വെ​ഴുത്ത്‌ വായിച്ചു. ഫലമോ? അവർ ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ തുടങ്ങി; ആ വാക്യം അവരെ അത്രമേൽ സ്‌പർശി​ച്ചു. അങ്ങനെ, അവരും ഒൻപതു​മ​ക്ക​ളും സാക്ഷി​ക​ളാ​യി​ത്തീർന്നു!

കാലം കടന്നു​പോ​യ​തോ​ടെ, ഞങ്ങൾ സമോവൻ ഭാഷയിൽ പ്രാവീ​ണ്യം നേടി; ധാരാളം നല്ല അനുഭ​വ​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങൾ ആസ്വദി​ച്ചു. ഒടുവിൽ, ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌ന​ങ്ങൾനി​മി​ത്തം ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്ക്‌ തിരി​ച്ചു​പോ​കേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​പ്പോൾ ഞങ്ങൾക്ക്‌ എത്ര വേദന തോന്നി​യെ​ന്നോ! കണ്ണീ​രോ​ടെ​യാണ്‌ ഞങ്ങൾ അവിടം​വി​ട്ടത്‌.”

 [101, 102 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

“പട്ടണം മുഴുവൻ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രു​ന്നു . . . ”

ഏപ്പിയ​ന​ഗരം കണ്ടിട്ടു​ള്ള​തിൽ ഏറ്റവും വലിയ ശവസം​സ്‌കാ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നായി​രു​ന്നു ഫ്രെഡ്‌ വില്യം​സി​ന്റേത്‌; 1950-കളിലാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. കപ്പൽജോ​ലി​യിൽനിന്ന്‌ വിരമി​ച്ചി​രുന്ന അദ്ദേഹം ക്യാപ്‌റ്റൻ എന്ന പേരി​ലാണ്‌ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌. പരുക്കൻ പ്രകൃ​ത​ക്കാ​ര​നാ​യി​രുന്ന അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ ഒരു സാക്ഷി​യാ​യി​രു​ന്നു. ലോകം മുഴുവൻ സമു​ദ്ര​സ​ഞ്ചാ​രം നടത്തി​യി​ട്ടുള്ള അദ്ദേഹം സൗത്ത്‌ പസിഫി​ക്കിൽ വിഖ്യാ​ത​നാ​യി​രു​ന്നു. ഒരിക്കൽ ഒരു പാറക്കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ചെന്നി​ടിച്ച്‌ തകർന്ന കപ്പലിൽനിന്ന്‌ ജീവന​ക്കാ​രെ ഒരു തുറന്ന ലൈഫ്‌ബോ​ട്ടിൽ കയറ്റി 1,600-ഓളം കിലോ​മീ​റ്റർ താണ്ടി സുരക്ഷി​ത​സ്ഥാ​നത്ത്‌ എത്തിച്ചത്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സാഹസ​കൃ​ത്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നുമാ​ത്രം; ആ യാത്ര​യിൽ ഉടനീളം അവരുടെ പക്കൽ ഭക്ഷ്യവ​സ്‌തു​ക്ക​ളൊ​ന്നും ഇല്ലായി​രു​ന്നു എന്നോർക്കണം.

മതത്തിന്റെ പിറകേ പോകുന്ന പലർക്കും ആത്മാർഥ​ത​യില്ല എന്ന അഭി​പ്രാ​യ​ക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു ക്യാപ്‌റ്റൻ. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, മദ്യപാ​നി​യും ചീട്ടു​ക​ളി​ക്കാ​ര​നു​മാ​യി​രുന്ന ഇദ്ദേഹം പിന്നീട്‌ ബിൽ മോസി​നോ​ടൊ​പ്പം ബൈബിൾ പഠിക്കു​ക​യും തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ഒരു സാക്ഷി​യാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും ചെയ്‌തു. സ്‌നാ​ന​മേൽക്കുന്ന സമയമാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും, കാഴ്‌ച നഷ്ടപ്പെട്ട്‌ ഏറെക്കു​റെ കിടപ്പി​ലാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം. എന്നിട്ടും, മതനേ​താ​ക്ക​ന്മാർ ഉൾപ്പെടെ, തന്നെ കാണാൻ എത്തിയ​വ​രോ​ടെ​ല്ലാം തന്റെ പുതിയ വിശ്വാ​സ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അദ്ദേഹം സംസാ​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.

താൻ മരിക്കു​മ്പോൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ശവസം​സ്‌കാര ശുശ്രൂഷ നടത്തണ​മെ​ന്നും തന്നെ കടലിൽ സംസ്‌ക​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും വിൽപ്പ​ത്ര​ത്തിൽ അദ്ദേഹം വ്യക്തമാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. “ശവസം​സ്‌കാ​ര​ത്തിന്‌ പട്ടണം മുഴുവൻ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രു​ന്നു എന്നു തോന്നി​പ്പോ​യി. മരണ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ റേഡി​യോ​യി​ലൂ​ടെ അറിയി​പ്പു​ണ്ടാ​യി. അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടുള്ള ആദരസൂ​ച​ക​മാ​യി ഏപ്പിയ​ന​ഗ​ര​ത്തി​ലെ ബിസി​നസ്‌ സ്ഥാപനങ്ങൾ ദേശീ​യ​പ​താക പകുതി താഴ്‌ത്തി​ക്കെട്ടി,” ഗേളി മോസ്‌ എഴുതു​ന്നു. സാക്ഷി​കളെ കൂടാതെ, വക്കീല​ന്മാ​രും അധ്യാ​പ​ക​രും പ്രമു​ഖ​മ​ത​നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രും ബിസി​ന​സ്സു​കാ​രും ചടങ്ങിൽ സംബന്ധി​ച്ചു.

ബിൽ മോസാണ്‌ ചരമ​പ്ര​സം​ഗം നടത്തി​യത്‌. അനേകം തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌, ഭൂമി​യി​ലെ പറുദീ​സ​യി​ലേക്ക്‌ പുനരു​ത്ഥാ​നം ചെയ്യ​പ്പെ​ടാ​നുള്ള ക്യാപ്‌റ്റന്റെ പ്രത്യാ​ശ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു  സഹോ​ദരൻ വിശദീ​ക​രി​ച്ച​പ്പോൾ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രു​ന്നവർ സശ്രദ്ധം കേട്ടു. “ക്യാപ്‌റ്റ​നോ​ടുള്ള എന്റെ സ്‌നേഹം അതിന്റെ പാരമ്യ​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ​തു​പോ​ലെ തോന്നി എനിക്ക്‌; കാരണം ജീവി​ച്ചി​രു​ന്ന​പ്പോൾത്തന്നെ അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ​യൊ​രു ക്രമീ​ക​രണം ചെയ്‌ത​തു​കൊണ്ട്‌ വീടു​തോ​റു​മുള്ള സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ കണ്ടുമു​ട്ടാൻ കഴിയാ​തി​രുന്ന അനേകർക്കും ഒരു സാക്ഷ്യം നൽകാൻ ഇടയായി. ‘മരിച്ച​ശേ​ഷ​വും . . . സംസാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന’ ദൈവ​ദാ​സ​നായ ഹാബേ​ലി​നെ​യാണ്‌ എനി​ക്കോർമ വന്നത്‌,” ഗേളി പറയുന്നു. (എബ്രാ. 11:4) “ശവസം​സ്‌കാ​ര​ശു​ശ്രൂ​ഷ​യി​ലൂ​ടെ വലി​യൊ​രു സാക്ഷ്യ​മാണ്‌ ക്യാപ്‌റ്റൻ നൽകി​യത്‌.”

ക്യാപ്‌റ്റന്റെ വീട്ടിൽവെച്ചു നടന്ന ചരമ​പ്ര​സം​ഗ​ത്തി​നു​ശേഷം 50-ലേറെ കാറുകൾ അഴിമു​ഖ​ത്തേക്കു തിരിച്ചു. “ബോട്ടു​ജെട്ടി കാഴ്‌ച​ക്കാ​രെ​ക്കൊണ്ട്‌ നിറഞ്ഞി​രു​ന്ന​തി​നാൽ പോലീ​സാണ്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ബോട്ടി​ലേക്കു കയറാ​നുള്ള വഴി​യൊ​രു​ക്കി​യത്‌. അങ്ങനെ, കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളോ​ടും ഹൈക്ക​മ്മീ​ഷ​ണ​റോ​ടും പൗര​പ്ര​മു​ഖ​രോ​ടും ഒപ്പം ഞങ്ങൾ ബോട്ടിൽ (ഓലേലെ) കയറി; ബോട്ട്‌ (പറക്കും മേഘം എന്നായി​രു​ന്നു അതിന്റെ പേര്‌) ഞങ്ങളെ​യും​കൊണ്ട്‌ കടലി​ലേക്കു പാഞ്ഞു,” ഗേളി പറയുന്നു. ആ ബോട്ടി​നു നന്നേ യോജി​ക്കുന്ന പേരാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. തിരമാ​ലകൾ ബോട്ടി​നെ അമ്മാന​മാ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു; വീണു​പോ​കാ​തെ പാമര​ത്തിൽ അള്ളിപ്പി​ടി​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു ബില്ലിന്‌. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വസ്‌ത്ര​വും ബൈബി​ളും കാറ്റു പറത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മെന്നു തോന്നി​പ്പോ​യി. ഒടുവിൽ, “സമുദ്രം തന്നിലുള്ള മരിച്ച​വരെ ഏല്‌പി​ച്ചു”കൊടു​ക്കു​മെന്ന ബൈബിൾ വാഗ്‌ദാ​നം വായി​ച്ചിട്ട്‌ ബിൽ പ്രാർഥി​ച്ചു. (വെളി. 20:13) അതിനു​ശേഷം, ക്യാപ്‌റ്റന്റെ പൊതി​ഞ്ഞു​കെ​ട്ടിയ ശരീരം അദ്ദേഹ​ത്തി​നു പ്രിയ​പ്പെട്ട പസിഫിക്‌ സമു​ദ്ര​ത്തി​ന്റെ ആർത്തി​ര​മ്പുന്ന തിരമാ​ല​കളെ ഏൽപ്പിച്ചു. ഏറെക്കാ​ല​ത്തി​നു​ശേ​ഷ​വും ആളുകൾ ആ ശവസം​സ്‌കാ​ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു സംസാ​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു; അത്‌ മറ്റനേകം സാക്ഷ്യ​ങ്ങൾക്കു വഴി​യൊ​രു​ക്കി.

[ചിത്രം]

“ക്യാപ്‌റ്റൻ” ഫ്രെഡ്‌ വില്യംസ്‌, സ്‌നാ​ന​മേൽക്കു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌

 [109, 110 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ചിത്രം]

‘ഞങ്ങൾ വീണ്ടും​വീ​ണ്ടും മടങ്ങി​വന്നു’

ഫ്രെഡ്‌ വെഗെനർ

ജനനം 1933

സ്‌നാനം 1952

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം ഇദ്ദേഹ​വും ഭാര്യ ഷെർളി​യും സമോവ ബെഥേ​ലിൽ സേവി​ക്കു​ന്നു. ഫ്രെഡ്‌ കൺട്രി കമ്മിറ്റി​യി​ലെ ഒരംഗ​മാണ്‌.

വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി അധികം കഴിയും​മു​മ്പേ ഞങ്ങൾക്ക്‌ പ്രത്യേക പയനി​യർമാ​രാ​യി നിയമനം ലഭിച്ചു. അങ്ങനെ ഞങ്ങൾ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽനിന്ന്‌ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലേക്കു മാറി; 1956-ലായി​രു​ന്നു അത്‌. പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ തുറമു​ഖ​ത്തി​ന്റെ കിഴ​ക്കേ​ക്ക​വാ​ട​ത്തി​ലുള്ള ലൗലീയി എന്ന കൊച്ചു​ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ആദ്യനി​യ​മനം. വാതി​ലു​ക​ളോ ജനലു​ക​ളോ മേൽക്കൂ​ര​യോ ശുദ്ധജ​ല​മോ ഒന്നും ഇല്ലാത്ത ഇടിഞ്ഞു​പൊ​ളിഞ്ഞ ഒരു കൊച്ചു​വീ​ടാണ്‌ അവിടെ ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ചത്‌. അത്‌ താമസി​ക്കാൻ പറ്റിയ ഒരിട​മാ​യി മാറ്റി​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബ​ത്തി​ലേക്ക്‌ ഒരാൾകൂ​ടി വന്നു. സത്യ​ത്തോട്‌ എതിർപ്പുള്ള മാതാ​പി​താ​ക്കൾ വീട്ടിൽനി​ന്നി​റ​ക്കി​വിട്ട വാലസ്‌ പെഡ്രോ എന്ന കുട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഞങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം താമസിച്ച്‌ പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്യാ​നാണ്‌ അവൻ വന്നത്‌.

രണ്ടുവർഷ​ത്തി​നു​ശേഷം ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളിൽ സംബന്ധിച്ച ഞങ്ങളെ മിഷന​റി​മാ​രാ​യി തഹീതി​യി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു; പക്ഷേ, അവിടെ അധിക​സ​മയം തങ്ങാൻ ഞങ്ങൾക്കാ​യില്ല. ഗവണ്മെന്റ്‌ ഞങ്ങളുടെ മിഷനറി അപേക്ഷ തള്ളിക്ക​ള​ഞ്ഞെന്നു മാത്രമല്ല, ‘ദയവു​ചെ​യ്‌ത്‌’ അടുത്ത വിമാ​ന​ത്തിൽത്തന്നെ അവിടം​വി​ട​ണ​മെന്ന്‌ കത്തുമു​ഖേന ഞങ്ങളെ അറിയി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ തിരി​ച്ചെ​ത്തിയ ഞങ്ങൾ പോൾ എവൻസ്‌, ഭാര്യ ഫ്രാൻസിസ്‌, റോൺ സെല്ലാർസ്‌, ഭാര്യ ഡോളി എന്നിവ​രോ​ടൊ​പ്പം പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ​യി​ലെ ഫങ്ങറ്റോ​ഗൊ മിഷന​റി​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ സേവിച്ചു. ഇവി​ടെ​വെച്ച്‌ ഞാൻ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​വും നമ്മുടെ രാജ്യ ശുശ്രൂ​ഷ​യും സമോ​വ​നിൽ അച്ചടിച്ചു. ഊണു​മേ​ശ​യിൽ വെച്ചി​രുന്ന ഒരു പഴയ മിമി​യോ​ഗ്രാ​ഫാണ്‌ ഞാൻ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. 1962-ൽ ഷെർളി​ക്കും എനിക്കും സർക്കിട്ട്‌ വേലയ്‌ക്കുള്ള ക്ഷണം ലഭിച്ചു. അമേരി​ക്കൻ സമോവ, കിരി​ബാ​റ്റി, കുക്ക്‌ ദ്വീപു​കൾ, ടുവാലൂ, ടോംഗ, നീയൂ,  ഫിജി, വനുവാ​ട്ടു, സമോവ തുടങ്ങി ദക്ഷിണ പസിഫി​ക്കി​ന്റെ ഭൂരി​ഭാ​ഗം പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളും ഉൾപ്പെ​ട്ട​താ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങളുടെ ആദ്യത്തെ സർക്കിട്ട്‌.

എട്ടുവർഷ​ത്തി​നു​ശേഷം ഞങ്ങൾക്കൊ​രു മകൻ ജനിച്ചു—ഡറിൽ. അതോടെ ഞങ്ങൾ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ സ്ഥിരതാ​മ​സ​മാ​ക്കി. ഞാൻ പ്രത്യേക പയനി​യ​റാ​യി സേവിച്ചു; ഷെർളി​യാ​കട്ടെ ഏതാണ്ടു മുഴുവൻ സമയവും നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ സമോ​വൻഭാ​ഷ​യി​ലേക്ക്‌ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഏതാണ്ട്‌ ഇക്കാല​ത്താണ്‌ കടലിൽ മുങ്ങി മുത്തു​ച്ചി​പ്പി​യെ​ടു​ക്കുന്ന ഒരു സാക്ഷി​യോ​ടൊ​പ്പം ഞാൻ ജോലി​ചെ​യ്യാൻ തുടങ്ങി​യത്‌. ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ സമ്പാദ്യ​മെ​ല്ലാം തീർന്നു​പോ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അത്‌ ആവശ്യ​മാ​യി​വ​ന്നത്‌. ഒരിക്കൽ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ചെറിയ ബോട്ടി​ന്റെ എഞ്ചിൻ തകരാ​റി​ലാ​യ​തി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ നാലു​ദി​വസം ഞങ്ങൾ കടലിൽ ഒറ്റപ്പെ​ട്ടു​പോ​യി. വഴിമാ​റി നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നു കിലോ​മീ​റ്റ​റു​കൾ ദൂരേക്കു പോയ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു കൊടു​ങ്കാ​റ്റി​നെ നേരി​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്നെ​ങ്കി​ലും അതിനെ അതിജീ​വി​ച്ചു. വഴി​തെ​റ്റി​യുള്ള ആ സഞ്ചാര​ത്തി​നി​ടെ 32 ബോട്ടു​ക​ളും കപ്പലു​ക​ളും കടന്നു​പോ​കു​ന്നത്‌ കണ്ടെങ്കി​ലും രക്ഷയു​ണ്ടാ​യില്ല. മറ്റൊരു ദുരന്തം ഞങ്ങളെ കാത്തി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു വലിയ കപ്പൽ ഇടിച്ച്‌ ഞങ്ങളുടെ ബോട്ട്‌ തകർന്നെ​ന്നു​തന്നെ പറയാം. എന്തായാ​ലും, ഒടുവിൽ ഞങ്ങൾ രക്ഷപ്പെട്ടു. ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബ​ത്തി​ലേക്ക്‌ പുതിയ ഒരതി​ഥി​കൂ​ടി എത്താൻപോ​കു​ക​യാ​ണെന്ന്‌ അധികം താമസി​യാ​തെ ഞങ്ങൾക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. അങ്ങനെ 1974-ൽ, മനസ്സി​ല്ലാ​മ​ന​സ്സോ​ടെ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലേക്കു മടങ്ങാൻ ഞങ്ങൾ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. അവി​ടെ​വെച്ച്‌ ഞങ്ങൾക്കൊ​രു പെൺകുഞ്ഞ്‌ ജനിച്ചു. അവൾക്ക്‌ ഞങ്ങൾ റ്റാമാരി എന്നു പേരിട്ടു.

തുടർന്നു​വന്ന വർഷങ്ങ​ളി​ലൊ​ക്കെ ഞങ്ങളുടെ പ്രിയ​പ്പെട്ട മിഷന​റി​നി​യ​മ​ന​ത്തി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഞങ്ങൾ പലവട്ടം ചിന്തിച്ചു. എന്നാൽ 1995-ൽ, റ്റാമാ​രി​യോ​ടൊ​പ്പം സമോ​വ​യി​ലെ ബെഥേ​ലിൽ സേവി​ക്കാ​നുള്ള ക്ഷണം ലഭിച്ച​പ്പോൾ ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടായ സന്തോഷം ഊഹി​ക്കാ​നാ​കു​മോ? ഒരു വർഷം കഴിഞ്ഞ്‌ എനിക്കും ഷെർളി​ക്കും സർക്കിട്ട്‌ വേല പുനരാ​രം​ഭി​ക്കാ​നുള്ള ക്ഷണം ലഭിച്ചു—26 വർഷത്തെ ഇടവേ​ള​യ്‌ക്കു​ശേഷം! വർഷങ്ങൾക്കു​മുമ്പ്‌ സമോ​വ​യി​ലും അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലും ടോം​ഗ​യി​ലും ഞങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം പ്രവർത്തി​ച്ചി​രുന്ന പഴയകാല വിശ്വസ്‌ത സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ വീണ്ടും കാണാൻ കഴിഞ്ഞത്‌ ഞങ്ങളെ എത്ര സന്തോ​ഷി​പ്പി​ച്ചു​വെ​ന്നോ!—3 യോഹ. 4.

ഇന്ന്‌ ഞാനും ഷെർളി​യും ഞങ്ങളുടെ മകൾ റ്റാമാ​രി​യോ​ടും ഭർത്താവ്‌ ഹീഡി​യൂ​ക്കീ മോ​ട്ടോ​യീ​യോ​ടും ഒപ്പം സമോവ ബെഥേ​ലിൽ സേവി​ക്കു​ന്നു. വീണ്ടും​വീ​ണ്ടും സമോ​വ​യി​ലേക്ക്‌ മടങ്ങി​വ​ന്നത്‌ ഓർക്കു​മ്പോൾ ഞങ്ങൾക്ക്‌ എത്ര സന്തോഷം തോന്നു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നോ!

 [113, 114 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

‘യഹോവ എന്റെ പ്രാർഥ​നകൾ കേട്ടു’

ഫൈങ്കേയി റ്റൂ

ജനനം 1932

സ്‌നാനം 1964

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം 1965 മുതൽ 1980 വരെ ഉപോലു, സവായി ദ്വീപു​ക​ളിൽ പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്‌ത ഈ സഹോ​ദരി ഇപ്പോൾ സവായി​യിൽ താമസി​ക്കു​ന്നു.

ജന്മനാ​തന്നെ എനിക്ക്‌ കാലിനു വൈക​ല്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പാദം ഉപ്പൂറ്റി​യു​ടെ അടിഭാ​ഗം​വരെ വളഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാൽ നടക്കാൻ എനിക്കു വലിയ ബുദ്ധി​മു​ട്ടാണ്‌.

സത്യ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ആദ്യം കേട്ട​പ്പോൾത്തന്നെ അതെന്റെ ഹൃദയത്തെ വല്ലാതെ സ്‌പർശി​ച്ചു. യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകാൻ എനിക്കു വലിയ ആഗ്രഹ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, പാറക്കൂ​ട്ടങ്ങൾ നിറഞ്ഞ പാതയി​ലൂ​ടെ നടന്ന്‌ അവി​ടെ​യെ​ത്തു​ക​യെ​ന്നത്‌ എന്നെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം സങ്കൽപ്പി​ക്കാ​വു​ന്ന​തി​ലും അപ്പുറ​മാ​യി​രു​ന്നു. ക്രമേണ, റബ്ബർ ചെരു​പ്പു​കൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ എനിക്കുള്ള ഷൂസ്‌ സ്വന്തമാ​യി ഉണ്ടാക്കാൻ ഞാൻ പഠിച്ചു. അങ്ങനെ കാര്യ​മായ ബുദ്ധി​മു​ട്ടി​ല്ലാ​തെ നടക്കാ​നാ​യി.

സ്‌നാ​ന​മേറ്റ്‌ ഉടനെ​തന്നെ ഞാൻ പയനി​യ​റിങ്‌ തുടങ്ങി. ഉപോ​ലു​വിൽ ഒൻപതു​വർഷത്തെ പയനി​യ​റി​ങ്ങി​നു​ശേഷം ചേച്ചി​യോ​ടും ഭർത്താ​വി​നോ​ടു​മൊ​പ്പം, രാജ്യ​ഘോ​ഷ​ക​രു​ടെ ആവശ്യം ഏറെയു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന സവായി​യി​ലേക്കു മാറി. അവിടെ ചേച്ചി​യു​ടെ മകൾ കുമി ഫലേമാ​യ​യു​ടെ കൂടെ ഞാൻ പ്രത്യേക പയനി​യ​റാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചു.

ഞാനും കുമി​യും എല്ലാ ആഴ്‌ച​യും ഫങ്ങ എന്ന ഗ്രാമ​ത്തിൽനിന്ന്‌ സവായി​യു​ടെ പടിഞ്ഞാ​റേ തീരത്തു സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന ലറ്റ എന്ന കൊച്ചു​ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലേക്കു പോകു​മാ​യി​രു​ന്നു. ബസ്സിലാ​യി​രു​ന്നു യാത്ര. ലറ്റയി​ലുള്ള ഒരു സ്‌ത്രീക്ക്‌ ബൈബി​ള​ധ്യ​യനം നടത്തി​യ​ശേഷം ഞങ്ങൾ എട്ടുകി​ലോ​മീ​റ്റർ നടന്ന്‌ ടങ്ങയി​ലുള്ള മറ്റൊരു സ്‌ത്രീക്ക്‌  അധ്യയനം നടത്താ​നാ​യി അങ്ങോട്ടു പോകും. അന്നുരാ​ത്രി ആ സ്‌ത്രീ​യു​ടെ വീട്ടിൽ താമസി​ച്ചിട്ട്‌ പിറ്റേന്നു രാവി​ലത്തെ ബസ്സിൽ ഞങ്ങൾ ഫങ്ങയി​ലേക്കു മടങ്ങും; അതായി​രു​ന്നു പതിവ്‌. ഏതാണ്ട്‌ രണ്ടുവർഷം അതു തുടർന്നു. ആ രണ്ടു​പേ​രും അവരുടെ കുടും​ബ​വും സാക്ഷി​ക​ളാ​യി​ത്തീർന്ന​പ്പോൾ ഞങ്ങൾക്കെത്ര സന്തോഷം തോന്നി​യെ​ന്നോ!

എന്റെ ബന്ധുക്കൾ സവായി​യിൽനിന്ന്‌ താമസം മാറി​യെ​ങ്കി​ലും ഫങ്ങയിലെ സഹോ​ദ​രി​മാ​രു​ടെ ഒരു ചെറിയ കൂട്ട​ത്തെ​യും താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രായ സ്‌ത്രീ​ക​ളെ​യും സഹായി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി ഞാൻ അവി​ടെ​ത്തന്നെ തങ്ങി. ആഴ്‌ച​തോ​റും വീക്ഷാ​ഗോ​പുര അധ്യയ​ന​വും സഭാപു​സ്‌ത​കാ​ധ്യ​യ​ന​വും നടത്തി​യി​രു​ന്ന​തും വീടു​തോ​റു​മുള്ള ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ സഹോ​ദ​രി​മാർക്ക്‌ നേതൃ​ത്വം നൽകി​യി​രു​ന്ന​തും ഞാനാണ്‌. ഞായറാ​ഴ്‌ചത്തെ യോഗം നടത്തു​ന്ന​തി​നാ​യി മാസത്തി​ലൊ​രി​ക്കൽ ഏപ്പിയ​ന​ഗ​ര​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഒരു മൂപ്പൻ വരുമാ​യി​രു​ന്നു. യോഗ​സ​മ​യത്ത്‌ രാജ്യ​ഗീ​തങ്ങൾ പാടു​ന്ന​തിൽനിന്ന്‌ ഗ്രാമ​മു​ഖ്യൻ ഞങ്ങളെ വിലക്കി​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഗീതങ്ങൾ പാടു​ന്ന​തി​നു​പ​കരം അതിലെ വാക്കുകൾ ഉറക്കെ പറയു​ക​യാ​ണു ഞങ്ങൾ ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌. അഞ്ചുവർഷ​ത്തി​നു​ശേഷം ന്യൂസി​ലൻഡിൽനിന്ന്‌ മിഷന​റി​ദ​മ്പ​തി​ക​ളായ ലീവ ഫാഎയ്‌യൂ​വും റ്റെനീ​സി​യ​യും ഞങ്ങളുടെ കൊച്ചു​കൂ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ സഹായ​ത്തി​നെത്തി. പിന്നീട്‌ മറ്റു ചിലരും വന്നു. ഇന്ന്‌ സവായി​യിൽ തഴച്ചു​വ​ള​രുന്ന രണ്ടുസ​ഭ​ക​ളുണ്ട്‌; ഒന്ന്‌ ഫങ്ങയി​ലും മറ്റേത്‌ ടങ്ങയി​ലും.

ഞാൻ വിവാ​ഹം​ക​ഴി​ച്ചി​ട്ടില്ല; പക്ഷേ കുട്ടി​കളെ എനി​ക്കെ​ന്നും ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു കാലത്ത്‌ ചില കുട്ടികൾ എന്നോ​ടൊ​പ്പം താമസി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. എന്റെ ആത്മീയ “മക്കൾ” പുരോ​ഗ​മിച്ച്‌ യഹോ​വയെ സേവി​ക്കാൻ തീരു​മാ​ന​മെ​ടു​ക്കു​ന്നതു കാണു​മ്പോൾ എനിക്കു​ണ്ടാ​കുന്ന സന്തോ​ഷ​ത്തിന്‌ അതിരില്ല.

ഇന്നെനി​ക്കു പ്രായ​മാ​യി; പണ്ടത്തെ​പ്പോ​ലെ നടക്കാൻ വയ്യാ. ഞാൻ വീട്ടി​ലി​രുന്ന്‌ ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​നങ്ങൾ നടത്തു​ക​യും പ്രാ​ദേ​ശിക ആശുപ​ത്രി​യിൽ കണ്ടുമു​ട്ടു​ന്ന​വ​രോ​ടു സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു; എങ്കിലും മുമ്പു ചെയ്‌തി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ ഏർപ്പെ​ടാൻ കഴിയാ​ത്ത​തി​നാൽ എനിക്ക്‌ വല്ലാത്ത നിരാ​ശ​തോ​ന്നി. കൂടുതൽ ചെയ്യാൻ സഹായി​ക്ക​ണ​മേ​യെന്ന്‌ ഞാൻ യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചു. അങ്ങനെ​യി​രി​ക്കെ, ടെലി​ഫോൺ സാക്ഷീ​ക​രണം നടത്തേ​ണ്ടത്‌ എങ്ങനെ​യെന്ന്‌ സഭയിലെ മിഷന​റി​മാർ എന്നെ പഠിപ്പി​ച്ചു. കഴിഞ്ഞു​പോയ വർഷങ്ങ​ളി​ലേക്കു പിന്തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ, യഹോവ എന്റെ പ്രാർഥ​നകൾ കേട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​വെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ ഉറപ്പിച്ചു പറയാൻ കഴിയും.

 [118-ാം പേജിലെ ചതുരം/ രേഖാ​ചി​ത്രം]

ഇന്നലെ, ഇന്ന്‌, നാളെ

സമോ​വ​യി​ലെ​യും ടോം​ഗ​യി​ലെ​യും സമയത്തി​നു​ത​മ്മിൽ വ്യത്യാ​സ​മൊ​ന്നു​മില്ല; പക്ഷേ ടോം​ഗ​യു​ടെ കലണ്ടർ ഒരു ദിവസം മുന്നി​ലാണ്‌! എന്താണ്‌ ഈ വ്യത്യാ​സ​ത്തി​നു കാരണം? അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര ദിനാ​ങ്ക​രേ​ഖ​യു​ടെ ഇരുവ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലു​മാ​യാണ്‌ ഈ രാജ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്ഥാനം—ടോംഗ പടിഞ്ഞാ​റും സമോവ കിഴക്കും. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ, ഈ രണ്ടു സ്ഥലങ്ങളും ഏതാണ്ട്‌ അടുത്ത​ടു​ത്താ​ണെ​ങ്കി​ലും ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ മരണത്തി​ന്റെ സ്‌മാ​രകം ആദ്യം ആചരി​ക്കുന്ന രാജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാണ്‌ ടോം​ഗ​യെ​ങ്കിൽ അത്‌ അവസാനം ആചരി​ക്കുന്ന രാജ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ കൂട്ടത്തി​ലാണ്‌ സമോവ.

[രേഖാ​ചി​ത്രം]

(പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​തിന്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം നോക്കുക)

\

\

\

\

\ സമോവ

| 7:00 p.m.

| ബുധൻ

|

|

|

|

|

ടോംഗ |

7:00 p.m. | ദക്ഷിണ പസിഫിക്‌ സമുദ്രം

വ്യാഴം |

|

|

അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര | ദിനാ​ങ്ക​രേഖ

|

| നീയൂ

|

|

|

|

|

|

|

|

 [123, 124 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ ചിത്രങ്ങൾ]

ദൈവനാമത്തെ ആദരി​ക്കുന്ന ഒരു ബൈബിൾപ​രി​ഭാഷ

1884-ൽ ക്രൈ​സ്‌ത​വ​മി​ഷ​ന​റി​മാർ സമോ​വൻഭാ​ഷ​യിൽ ഒരു ബൈബിൾപ​രി​ഭാഷ പുറത്തി​റ​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. അതിന്റെ എബ്രായ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഉടനീളം യഹോവ എന്ന ദൈവ​നാ​മം ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്ക്‌ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലാ​കട്ടെ, ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​ന്റെ ഹ്രസ്വ​രൂ​പം (യാഹ്‌) നാലു​പ്രാ​വ​ശ്യം കാണാ​മാ​യി​രു​ന്നു; ‘യാഹിനെ സ്‌തു​തി​പ്പിൻ’ എന്നർഥം വരുന്ന അല്ലെലൂ​യാ എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ഭാഗമാ​യാണ്‌ അതു പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌. (വെളി. 19:1-6) എന്നാൽ 1969-ൽ ഇതിന്റെ പരിഷ്‌ക​രിച്ച പതിപ്പ്‌ പുറത്തി​റ​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ അതിൽ ദൈവ​നാ​മം ഇല്ലായി​രു​ന്നെ​ന്നു​തന്നെ പറയാം. എന്നാൽ പരിഭാ​ഷകർ ശ്രദ്ധി​ക്കാ​തെ​യാ​യി​രി​ക്കാം, ഒരു വാക്യ​ത്തിൽമാ​ത്രം അത്‌ കടന്നു​പോ​യി! (പുറ. 33:14) കീർത്ത​ന​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നും സഭാധി​കാ​രി​കൾ ദൈവ​നാ​മം നീക്കം​ചെ​യ്‌തു. മാത്രമല്ല, സഭാം​ഗങ്ങൾ ആ നാമം ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ അവർ നിരു​ത്സാ​ഹ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു.

അങ്ങനെ​യി​രി​ക്കെ, ബൈബി​ളി​നെ സ്‌നേ​ഹി​ക്കുന്ന സമോ​വ​ക്കാ​രെ ആഹ്ലാദ​ഭ​രി​ത​രാ​ക്കി​ക്കൊണ്ട്‌ 2007 നവംബ​റിൽ സമോ​വൻഭാ​ഷ​യി​ലുള്ള പുതിയ ലോക ഭാഷാ​ന്തരം—ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്ക്‌ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ പുറത്തി​റങ്ങി. കൃത്യ​ത​യു​ള്ള​തും ലളിത​വു​മായ ഈ പരിഭാഷ ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​ന്റെ കാര്യ​ത്തി​ലും മൂലഭാ​ഷ​യോ​ടു പറ്റിനിൽക്കു​ന്നു. സമോ​വ​യിൽ മുമ്പ്‌ മിഷന​റി​യാ​യി സേവി​ച്ചി​ട്ടുള്ള, ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ലെ ഒരംഗ​മായ ജഫ്രി ജാക്‌സൺ ഏപ്പിയ​ന​ഗ​ര​ത്തിൽനടന്ന ഒരു പ്രത്യേക കൺ​വെൻ​ഷ​നി​ലാണ്‌ പുതിയ ലോക ഭാഷാ​ന്തരം പ്രകാ​ശനം ചെയ്‌തത്‌.

പ്രകാ​ശ​ന​ത്തി​ന്റെ ടിവി സം​പ്രേ​ഷണം പൊതു​ജ​ന​ശ്രദ്ധ ആകർഷി​ച്ചു. ഈ ബൈബി​ളി​ന്റെ കോപ്പി​കൾ ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊണ്ട്‌ ചിലർ സമോവ ബെഥേ​ലി​ലേക്ക്‌ ഫോൺചെ​യ്‌തു. തന്റെ സ്റ്റാഫിന്‌ വിതര​ണം​ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നു​വേണ്ടി ഒരു ഉയർന്ന ഗവണ്മെന്റ്‌ ഉദ്യോ​ഗസ്ഥൻ പത്തു​കോ​പ്പി​കൾ ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.  അധ്യയ​ന​വർഷ​ത്തി​ന്റെ അവസാനം മികച്ച വിദ്യാർഥി​കൾക്ക്‌ സമ്മാന​മാ​യി കൊടു​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ ഒരു സ്‌കൂൾ പ്രിൻസി​പ്പൽ ബൈബി​ളി​ന്റെ അഞ്ചു​കോ​പ്പി​കൾ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു.

മൂലഭാ​ഷ​യു​ടെ അർഥത്തി​ലേക്ക്‌ വെളി​ച്ചം​വീ​ശി​ക്കൊ​ണ്ടുള്ള വിവർത്ത​ന​രീ​തി​യെ അനേക​രും പ്രകീർത്തി​ച്ചു. ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​ന്റെ പ്രാധാ​ന്യം സമോ​വൻജ​ന​തയെ ബോധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും ഈ പരിഭാ​ഷ​യ്‌ക്കു കഴിയു​ന്നുണ്ട്‌. ഒരു സ്‌ത്രീക്ക്‌ അതു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ക്കാൻ ഉപോ​ലു​വി​ലുള്ള വൈ​ലെലെ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ ഫിനൗ ഫിനൗ എന്ന പ്രത്യേക പയനിയർ സഹോ​ദരൻ യേശു​വി​ന്റെ മാതൃ​കാ​പ്രാർഥന ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

മത്തായി 6:9 വായി​ച്ചിട്ട്‌ ഫിനൗ ചോദി​ച്ചു: “ആരുടെ നാമം വിശു​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട​ണ​മെ​ന്നാണ്‌ ഇവിടെ പറയു​ന്നത്‌?”

“കർത്താ​വി​ന്റെ,” ആ സ്‌ത്രീ പറഞ്ഞു.

“എന്നാൽ ‘ദേവന്മാർ’ എന്നും ‘കർത്താ​ക്ക​ന്മാർ’ എന്നും വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന അനേക​രുണ്ട്‌ എന്നാണ​ല്ലോ 1 കൊരി​ന്ത്യർ 8:4, 5 പറയു​ന്നത്‌. കർത്താവ്‌ എന്നപേ​രിൽ അനേകം ദൈവങ്ങൾ ഉണ്ടെങ്കിൽ, സത്യ​ദൈ​വ​ത്തി​ന്റെ പേര്‌ എങ്ങനെ ‘കർത്താവ്‌’ എന്നാകും?” സഹോ​ദരൻ ചോദി​ച്ചു.

തുടർന്ന്‌ അദ്ദേഹം ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ അവരെ യഹോവ എന്ന ദൈവ​നാ​മം കാണി​ച്ചിട്ട്‌ ക്രൈ​സ്‌തവർ തങ്ങളുടെ ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ ആ പേര്‌ നീക്കം​ചെ​യ്‌തി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെന്നു വിശദീ​ക​രി​ച്ചു. ആശയം വ്യക്തമാ​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി അദ്ദേഹം ചോദി​ച്ചു: “ഒന്നാ​ലോ​ചി​ച്ചു​നോ​ക്കൂ, നിങ്ങളു​ടെ കുടും​ബ​ത്ത​ല​വന്റെ (മാതൈ) പേര്‌ മാറ്റാ​നോ ഇല്ലാതാ​ക്കാ​നോ ആരെങ്കി​ലും ശ്രമി​ച്ചാൽ നിങ്ങൾക്കെ​ന്താ​യി​രി​ക്കും തോന്നുക?”

“നല്ല ദേഷ്യം​വ​രും,” അവർ പറഞ്ഞു.

ഫിനൗ തുടർന്നു: “തന്റെ വചനത്തിൽനിന്ന്‌ തന്റെ പേര്‌ എടുത്തു​മാ​റ്റാൻ ശ്രമി​ക്കു​ന്ന​വ​രോട്‌ യഹോ​വ​യ്‌ക്കും അങ്ങനെ​യാണ്‌ തോന്നുക.”

[ചിത്രം]

“പുതിയ ലോക ഭാഷാ​ന്തരം—ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്ക്‌ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ,” സമോ​വൻഭാ​ഷ​യിൽ

 [126, 127 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ ചിത്രങ്ങൾ]

“യഹോവ എന്നെ സമൃദ്ധ​മാ​യി അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു”

ലുമിപ യങ്‌

ജനനം 1950

സ്‌നാനം 1989

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം ഒരു മുൻപ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യു​ടെ മകളായ ഇവർ ഏപ്പിയ​യിൽ സാധാരണ പയനി​യ​റാ​യി സേവി​ക്കു​ന്നു.

രാഷ്‌ട്രീ​യ​ക്കാ​ര​നും ബിസി​ന​സ്സു​കാ​ര​നു​മായ അച്ഛന്റെ മകളായി സവായി ദ്വീപി​ലാണ്‌ ഞാൻ വളർന്നത്‌. വലിയ കൊക്കോ തോട്ട​ത്തി​ന്റെ ഉടമയായ അച്ഛന്റെ കീഴിൽ 200-ഓളം ജോലി​ക്കാ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. സമോ​വ​യി​ലെ പത്രങ്ങൾ “കൊക്കോ രാജാവ്‌” എന്നാണ്‌ അദ്ദേഹത്തെ വിശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. അനേക​വർഷം സമോ​വ​യി​ലെ പ്രധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം.

ഞങ്ങൾ മക്കൾ 11 പേരാ​യി​രു​ന്നു. മതപര​മായ കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ അത്ര താത്‌പ​ര്യ​മുള്ള ആളായി​രു​ന്നില്ല അച്ഛൻ, അമ്മയാണ്‌ ഞങ്ങളെ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. അമ്മയുടെ മരണം എനിക്കു വലി​യൊ​രു ആഘാത​മാ​യി. അതു​കൊണ്ട്‌ ജൂഡി പ്രിച്ചാർഡ്‌ എന്ന മിഷനറി സഹോ​ദരി പുനരു​ത്ഥാന പ്രത്യാ​ശ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ എന്നോടു പറഞ്ഞ​പ്പോൾ, അമ്മയെ വീണ്ടും കാണാൻ സാധി​ക്കു​മെന്ന ചിന്ത എന്നെ കോൾമ​യിർക്കൊ​ള്ളി​ച്ചു.

ചോദ്യ​ങ്ങൾകൊണ്ട്‌ ഞാൻ ജൂഡിയെ വീർപ്പു​മു​ട്ടി​ച്ചു; എന്നാൽ എന്റെ എല്ലാ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കും അവർ ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ ഉത്തരം നൽകി. അധികം​താ​മ​സി​യാ​തെ ഞാൻ അവരോ​ടൊത്ത്‌ ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ തുടങ്ങി, പിന്നീട്‌ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ യോഗ​ങ്ങൾക്കു ഹാജരാ​കാ​നും.

എന്നാൽ എന്റെ ഭർത്താവ്‌ സ്റ്റീവ്‌ ഞാൻ ബൈബിൾ പഠിക്കു​ന്ന​തിന്‌ എതിരു​നി​ന്നു. ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമ​ത്തി​ലുള്ള പള്ളിയി​ലെ പ്രമു​ഖ​നായ ഒരു ഡീക്കൻ ആയിരു​ന്നു അദ്ദേഹം. പല പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടും അദ്ദേഹം എന്നോടു സംസാ​രി​പ്പി​ച്ചു. യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകു​ന്നതു നിറു​ത്താൻ അവരെ​ല്ലാം ഉപദേ​ശി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും ഞാൻ അതൊ​ന്നും കൂട്ടാ​ക്കി​യില്ല. അടുത്ത​താ​യി അദ്ദേഹം എന്നെ എന്റെ അച്ഛന്റെ അടുക്കൽ കൂട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. “കുടും​ബ​വീ​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു പഠിക്കേണ്ട, മറ്റ്‌ എവി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും ആയി​ക്കോ​ളൂ” എന്നു മാത്ര​മാണ്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞത്‌. എന്നാൽ മതംമാ​റ്റ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ എന്റെ സ്വന്തം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ ഞാനൊ​രു  പരിഹാ​സ​പാ​ത്ര​മാ​യി. ഇതൊ​ന്നും പക്ഷേ, ബൈബിൾസ​ത്യം പഠിക്കു​ന്ന​തിൽനിന്ന്‌ എന്നെ പിന്തി​രി​പ്പി​ച്ചില്ല.

പ്രസാ​ധി​ക​യാ​കാ​നുള്ള യോഗ്യ​ത​നേ​ടിയ ഞാൻ ആദ്യമാ​യി സന്ദർശിച്ച വീട്‌ എന്റെ പിതാ​വി​ന്റെ മന്ത്രി​സ​ഭ​യി​ലെ ഒരു അംഗത്തി​ന്റേ​താ​യി​രു​ന്നു. രാഷ്‌ട്രീയ യോഗ​ങ്ങൾക്കാ​യി പലപ്പോ​ഴും ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിൽ വന്നിട്ടു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ എന്നെ നന്നായി അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ധൈര്യ​മെ​ല്ലാം ചോർന്നു​പോയ ഞാൻ എന്റെ കൂടെ വന്ന ആളിന്റെ പിന്നി​ലൊ​ളി​ച്ചു. ഞാൻ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തി​നു പോകു​ന്നത്‌ ആളുകൾക്ക്‌ അത്ഭുത​മാ​യി​രു​ന്നു; അവർ ചോദി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു: “അച്ഛന്‌ ഇത്‌ അറിയാ​മോ, അദ്ദേഹം ഇതു സമ്മതി​ച്ചോ?” എന്നാൽ പക്വത​യുള്ള ആളായി​രു​ന്നു എന്റെ അച്ഛൻ; അദ്ദേഹം എന്റെ പുതിയ വിശ്വാ​സത്തെ പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കു​ക​യാണ്‌ ചെയ്‌തത്‌. അതിലു​പരി, ആ സമയം ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും അദ്ദേഹം വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം, ഉണരുക! മാസി​കകൾ താത്‌പ​ര്യ​ത്തോ​ടെ വായി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

മനുഷ്യ​ഭ​യത്തെ തരണം​ചെയ്‌ത ഞാൻ പിന്നീട്‌ ഒരു സാധാരണ പയനി​യ​റാ​യി പേർചാർത്തി. ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​നങ്ങൾ നടത്തു​ന്നത്‌ എനിക്ക്‌ വളരെ സന്തോ​ഷ​മുള്ള കാര്യ​മാണ്‌. ഒരു ഒഴിവു​കി​ട്ടു​മ്പോൾ അധ്യയനം എടുക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി, ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ സാധ്യ​ത​യുള്ള 50 പേരുടെ ഒരു ലിസ്റ്റ്‌ ഞാൻ സൂക്ഷി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. എന്റെ നാലു​കു​ട്ടി​കളെ സത്യം പഠിപ്പി​ക്കാ​നാ​യ​താണ്‌ എനിക്ക്‌ ഏറ്റവും സന്തോഷം നൽകുന്ന കാര്യം. എന്റെ മകൾ ഫോട്ടു​വോ​സാ​മോ​യെ, അവളുടെ ഭർത്താവ്‌ ആൻഡ്രു, മകൻ സ്റ്റീവൻ, അവന്റെ ഭാര്യ അന്ന എന്നിവർ സമോവ ബെഥേ​ലിൽ സേവി​ക്കു​ന്നു. സത്യം സ്വീക​രി​ക്കാൻ എന്റെ അനുജത്തി മനുവി​നെ സഹായി​ക്കാ​നും എനിക്കാ​യി. എന്റെ ഭർത്താവ്‌ സ്റ്റീവ്‌ തുടക്ക​ത്തിൽ എതിർത്തി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, പിന്നീട്‌ ബൈബിൾ പഠിക്കാ​നും യോഗ​ങ്ങൾക്കു ഹാജരാ​കാ​നും തുടങ്ങി. സത്യമാ​യും യഹോവ എന്നെ സമൃദ്ധ​മാ​യി അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

[ചിത്രങ്ങൾ]

ഇടത്ത്‌: ഫോട്ടു​വോ​സാ​മോ​യെ​യും ആൻഡ്രു കോയും; വലത്ത്‌: അന്നയും സ്റ്റീവൻ യങ്ങും

 [129, 130 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

ഗോൾഫ്‌ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​മോ അതോ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു​വേണ്ടി നില​കൊ​ള്ളു​മോ?

ലൂസി ലാ​ഫൈ​റ്റെ​ലെ

ജനനം 1938

സ്‌നാനം 1960

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം ഒരു പ്രൊ​ഫ​ഷണൽ ഗോൾഫ്‌ കളിക്കാ​രൻ ആകുന്ന​തി​നു​പ​കരം പയനി​യർസേ​വനം തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു.

എനിക്കു 18 വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ഴാണ്‌ ഞങ്ങളുടെ അയൽക്കാർ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന ഒരു പുതിയ മതത്തിൽ ചേരു​ന്നത്‌. അവർ എന്തിനാണ്‌ യഹോവ എന്ന ദൈവ​നാ​മം ഇത്തരത്തിൽ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്ന്‌ ജിജ്ഞാ​സ​യോ​ടെ ഞാൻ ആ വീട്ടിലെ പിതാവ്‌ സിയെമ്മൂ ടാസി​യോ​ടു ചോദി​ച്ചു. സൗമ്യ​ത​യോ​ടെ അദ്ദേഹം തിരു​വെ​ഴു​ത്തിൽനിന്ന്‌ കാരണങ്ങൾ കാണി​ച്ചു​ത​ന്നത്‌ എന്നിൽ വളരെ മതിപ്പു​ള​വാ​ക്കി. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ബൈബിൾ പഠിക്കാ​നും യോഗ​ങ്ങൾക്കു ഹാജരാ​കാ​നും തുടങ്ങി. എന്നാൽ ഇതറിഞ്ഞ എന്റെ പിതാവ്‌ എന്നെ ശക്തമായി താക്കീ​തു​ചെ​യ്‌തു. യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകാൻ എന്നെ അനുവ​ദി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ ഞാൻ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു കേണ​പേ​ക്ഷി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​മാ​യി യാതൊ​രു ഇടപാ​ടും വേണ്ടാ എന്നാണ്‌ അദ്ദേഹം മറുപടി പറഞ്ഞത്‌. എന്നാൽ അത്ഭുത​മെന്നു പറയട്ടെ അടുത്ത​ദി​വസം അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ മനസ്സു​മാ​റി. അന്നു രാത്രി ഞാൻ ഉറക്കത്തിൽ, ‘യഹോവേ, എന്നെ സഹായി​ക്ക​ണമേ’ എന്ന്‌ പറഞ്ഞു കരയു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു​വെന്ന്‌ പിന്നീ​ടൊ​രി​ക്കൽ എന്റെ ആന്റി പറഞ്ഞാണ്‌ ഞാൻ അറിയു​ന്നത്‌. സ്വപ്‌ന​ത്തിൽ സംസാ​രി​ച്ച​താ​വാം അത്‌. എന്തായാ​ലും എന്റെ പിതാ​വി​ന്റെ മനസ്സു​മാ​റാൻ അതു കാരണ​മാ​യി.

സമോ​വ​യി​ലെ ഏക ഗോൾഫ്‌ കോഴ്‌സ്‌ (ഗോൾഫ്‌ കളിക്കുന്ന സ്ഥലം) എന്റെ വീടിന്റെ അടുത്താ​യി​രു​ന്നു. കാണാ​തെ​പോ​കുന്ന പന്തുകൾ തപ്പി​യെ​ടുത്ത്‌ വിൽപ്പന നടത്തി​യാണ്‌ ഞാൻ ‘പോക്കറ്റ്‌ മണി’ ഉണ്ടാക്കി​യി​രു​ന്നത്‌. പിന്നീട്‌, രാഷ്‌ട്ര​ത്ത​ല​വ​നാ​യി​രുന്ന മലീ​റ്റൊവ രാജാ​വി​ന്റെ സഹായി​യാ​യി ഞാൻ; ഗോൾഫ്‌ കളിക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള ഉപകര​ണങ്ങൾ ചുമന്നു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം നടക്കുക, അതായി​രു​ന്നു ജോലി. നല്ലൊരു ഗോൾഫ്‌ കളിക്കാ​ര​നാ​കാ​നുള്ള കഴിവ്‌ എനിക്കു​ണ്ടെന്നു ചിന്തിച്ച രാജാവ്‌, അദ്ദേഹം മുമ്പ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രുന്ന ഗോൾഫ്‌ കളിക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള ഉപകര​ണങ്ങൾ എനിക്കു തന്നു. മാത്രമല്ല, രണ്ടുബി​സി​ന​സ്സു​കാ​രെ എന്റെ സ്‌പോൺസർമാ​രാ​യി സംഘടി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. നല്ലൊരു ഗോൾഫ്‌  കളിക്കാ​ര​നാ​യി സമോ​വ​യ്‌ക്കു പേരു​ണ്ടാ​ക്കാൻ എനിക്കാ​കു​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം വിശ്വ​സി​ച്ചു. എനിക്കു വളരെ അഭിമാ​ന​വും സന്തോ​ഷ​വും തോന്നിയ നാളു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. എന്നാൽ മുഴു​ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടെ യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ ഗോൾഫ്‌കളി ഒരു തടസ്സമാ​യി. അത്‌ എന്റെ മനസ്സാ​ക്ഷി​യെ ശല്യം ചെയ്യാ​നും തുടങ്ങി.

ജീവിതം ഒരു വഴിത്തി​രി​വി​ലെ​ത്തി​യത്‌ ഞാൻ സമോവൻ ഓപ്പൺ ഗോൾഫ്‌ ചാമ്പ്യൻഷിപ്പ്‌ നേടി​യ​പ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു. അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര കളിക്കാർ പങ്കെടുത്ത മത്സരമാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. എന്റെ വിജയം രാജാ​വി​നെ വളരെ സന്തുഷ്ട​നാ​ക്കി. അന്നു രാത്രി സമ്മാന​ദാ​ന​ത്തോട്‌ അനുബ​ന്ധി​ച്ചു നടക്കുന്ന അത്താഴ​വി​രു​ന്നിൽവെച്ച്‌ ഒരു അമേരി​ക്കൻ ഗോൾഫ്‌ കളിക്കാ​രനെ ഞാൻ പരിച​യ​പ്പെ​ട​ണ​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. എന്തോ, എന്റെ മനസ്സ്‌ അസ്വസ്ഥ​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘ഒരു തീരു​മാ​നം എടുക്കേണ്ട സമയമാ​ണിത്‌. ഞാൻ ഗോൾഫ്‌ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​മോ അതോ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു​വേണ്ടി നില​കൊ​ള്ളു​മോ?’ ഞാൻ ചിന്തിച്ചു. അത്താഴ​വി​രു​ന്നിൽ പങ്കെടു​ക്കു​ന്ന​തി​നു​പ​കരം സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേളന പരിപാ​ടി​ക​ളു​ടെ റിഹേ​ഴ്‌സ​ലി​നു പോകു​ക​യാണ്‌ ഞാൻ ചെയ്‌തത്‌.

രാജാ​വി​നു​ണ്ടായ ദേഷ്യം ഊഹി​ക്കാ​വു​ന്ന​തേ​യു​ള്ളൂ. ഞാൻ എന്തു​കൊണ്ട്‌ ആ വിരു​ന്നി​നു പോയില്ല എന്ന എന്റെ പിതാ​വി​ന്റെ ചോദ്യ​ത്തിന്‌, യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്നത്‌ എനിക്ക്‌ പ്രധാ​ന​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെന്ന്‌ ബൈബി​ളു​പ​യോ​ഗിച്ച്‌ ദീർഘ​മായ ഒരു മറുപടി കൊടു​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. എന്നെ അതിശ​യി​പ്പി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം വിതു​മ്പി​ക്ക​ര​യാൻ തുടങ്ങി. തുടർന്ന്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “അഞ്ചുവ​യ​സ്സു​ള്ള​പ്പോൾ ഗുരു​ത​ര​മായ ഒരു രോഗം ബാധിച്ച നീ മരിച്ചു​പോ​യെ​ന്നു​തന്നെ എല്ലാവ​രും കരുതി. അങ്ങനെ നിന്നെ കുഴി​യി​ലേക്ക്‌ ഇറക്കു​മ്പോൾ ഒരു തേനീച്ച നിന്റെ മുഖത്തു കുത്തി. ഉറക്കെ നിലവി​ളിച്ച നീ വാവിട്ടു കരയാൻ തുടങ്ങി—തക്ക സമയത്തു​തന്നെ! യഹോ​വ​യാം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഒരു സാക്ഷി​യാ​കു​ന്ന​തി​നു​വേ​ണ്ടി​യാണ്‌ നീ രക്ഷപ്പെ​ട്ട​തെന്ന്‌ ഞാൻ ഇപ്പോൾ വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു.” പിന്നീ​ടൊ​രി​ക്ക​ലും അദ്ദേഹം എന്നെ എതിർത്തില്ല.

ന്യൂസി​ലൻഡി​ലേക്കു താമസം മാറ്റി​യ​ശേഷം, പത്തുവർഷം ഞാൻ സാധാരണ പയനി​യ​റാ​യി സേവിച്ചു, അതിനു​ശേഷം പ്രത്യേക പയനി​യ​റാ​യും. ഞാൻ വിവാ​ഹം​ക​ഴി​ച്ച​തും ഒരു പ്രത്യേക പയനി​യ​റെ​യാണ്‌, റോബിൻ. ഞങ്ങൾക്കു മൂന്നു​കു​ട്ടി​കൾ. ഞങ്ങൾ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലേക്ക്‌ കുടി​യേ​റി​യ​ശേഷം, കുടും​ബം​പു​ലർത്തു​ന്ന​തി​നു​വേണ്ടി അടുത്ത 30 വർഷം ഞാൻ ജോലി ചെയ്‌തു. ഈ കാലയ​ള​വിൽ ബന്ധുക്ക​ളിൽ പലരെ​യും സത്യം സ്വീക​രി​ക്കാൻ സഹായി​ക്കാ​നാ​യി. ഒരു സാധാരണ പയനി​യ​റാ​യി വീണ്ടും സേവി​ക്കാൻ സഹായി​ക്ക​ണ​മേ​യെന്ന്‌ ഞാൻ മിക്ക​പ്പോ​ഴും യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. 2004-ൽ ലൗകി​ക​ജോ​ലി​യിൽനി​ന്നു വിരമി​ച്ച​പ്പോൾ ആ ലക്ഷ്യത്തിൽ എത്താനാ​യ​തിൽ എനിക്ക്‌ വളരെ സന്തോ​ഷ​മുണ്ട്‌. ഒരു പ്രൊ​ഫ​ഷണൽ ഗോൾഫ്‌ കളിക്കാ​ര​നാ​കാ​തെ യഹോ​വയെ സേവി​ക്കാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ച​തിൽ ഞാൻ ഇന്ന്‌ എത്ര അഭിമാ​നി​ക്കു​ന്നെ​ന്നോ?

 [135-ാം പേജിലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

മാതാപിതാക്കളാലുള്ള പരിശീ​ലനം ഫലം തരുന്നു

പാനാപാ ലൂയി

ജനനം 1967

സ്‌നാനം 1985

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം അദ്ദേഹ​വും ഭാര്യ മറീറ്റ​യും സമോ​വ​യിൽ പ്രത്യേക പയനി​യർമാ​രാ​യി സേവി​ക്കു​ന്നു.

ഞങ്ങളുടെ മകൻ സോപയെ പ്രൈ​മ​റി​സ്‌കൂ​ളിൽ ചേർത്ത സമയത്ത്‌, ഞാൻ പ്രിൻസി​പ്പ​ലിന്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളും വിദ്യാ​ഭ്യാ​സ​വും എന്ന ലഘുപ​ത്രിക നൽകു​ക​യും മതപര​വും ദേശീ​യ​വു​മായ കാര്യ​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള നമ്മുടെ നിലപാട്‌ വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

എന്നാൽ അടുത്ത ദിവസം സംഭവിച്ച കാര്യങ്ങൾ സോപ ഞങ്ങളോ​ടു വന്നുപ​റഞ്ഞു. അസംബ്ലി​ക്കു​വന്ന അധ്യാ​പ​ക​രു​ടെ​യും വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ​യും മുമ്പിൽവെച്ച്‌ പ്രിൻസി​പ്പൽ ആ ലഘുപ​ത്രിക കീറി​ക്ക​ള​യു​ക​യും സാക്ഷി​ക​ളായ കുട്ടികൾ ഈശ്വ​ര​പ്രാർഥന ചൊല്ല​ണ​മെന്ന്‌ ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌ത​ത്രേ. അവർ വിസമ്മ​തി​ച്ച​പ്പോൾ, പ്രിൻസി​പ്പൽ കുട്ടി​കളെ അസംബ്ലി​യു​ടെ മുന്നിൽ പിടി​ച്ചു​നി​റു​ത്തി നമ്മുടെ ഒരു ഗീതം ആലപി​ക്കാൻ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. ഇതു കുട്ടി​കളെ ഭയപ്പെ​ടു​ത്തു​മെ​ന്നും ഈശ്വ​ര​പ്രാർഥന ചൊല്ലാ​നുള്ള തന്റെ ആജ്ഞ അവർ അനുസ​രി​ക്കു​മെ​ന്നും അദ്ദേഹം പ്രതീ​ക്ഷി​ച്ചു. എന്നാൽ സാക്ഷി​ക​ളായ മറ്റു കുട്ടി​ക​ളോട്‌ സോപ പറഞ്ഞു: “നമുക്ക്‌ ‘നന്ദി യഹോവേ’ എന്ന ഗീതം പാടാം.” അവൻതന്നെ അതിനു നേതൃ​ത്വം കൊടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

പ്രിൻസി​പ്പ​ലി​നു സന്തോ​ഷ​മാ​യി, സോപ​യു​ടെ ധൈര്യ​ത്തെ അഭിന​ന്ദി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അദ്ദേഹ​വും മറ്റുചില അധ്യാ​പ​ക​രും പിന്നീട്‌ സത്യ​ത്തോ​ടു താത്‌പ​ര്യം കാണി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഞങ്ങളെ എവിടെ കണ്ടാലും ഈ പ്രിൻസി​പ്പൽ സോപ​യു​ടെ കാര്യം തിരക്കു​ക​യും അന്വേ​ഷണം അറിയി​ക്കാൻ ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്യും. ആത്മീയ​മാ​യി പുരോ​ഗ​മിച്ച സോപ 2005-ൽ സ്‌നാ​ന​മേറ്റു.

 [138, 139 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ ചിത്രം]

“യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകാൻ അത്ര ദൂര​മൊ​ന്നും ഇല്ല”

വലൂ ലൊ​ട്ടോ​ണൂ​യൂ

ജനനം 1949

സ്‌നാനം 1995

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം ഈ സഹോ​ദ​രി​യും ആറുമ​ക്ക​ളും 22 കിലോ​മീ​റ്റർ നടന്നാണ്‌ യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോയി​രു​ന്നത്‌, അതും ഒരു കുന്നു​ക​യറി.

ലെഫങ്ങ​യി​ലുള്ള എന്റെ വീട്ടിൽ സാക്ഷികൾ വരുന്ന​തും ഞാൻ ഒരു ബൈബി​ള​ധ്യ​യനം സ്വീക​രി​ക്കു​ന്ന​തും 1993-ലാണ്‌. അധികം താമസി​യാ​തെ ഞാനും എന്റെ മക്കളും 22 കി.മീ. ദൂരെ ദ്വീപി​ന്റെ മറുവ​ശ​ത്തുള്ള ഫലെയാ​സ്യൂ​വിൽ യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകാൻ തുടങ്ങി.

മധ്യവാര യോഗ​ങ്ങൾക്കാ​യി ഞാൻ സ്‌കൂ​ളിൽനി​ന്നു കുട്ടി​കളെ നേര​ത്തേ​തന്നെ വിളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ചില അധ്യാ​പകർ കുട്ടി​കളെ സ്‌കൂ​ളിൽനി​ന്നു പുറത്താ​ക്കു​മെന്നു ഭീഷണി​പ്പെ​ടു​ത്തി. എന്നാൽ യോഗ​ങ്ങൾക്കു ഹാജരാ​കേ​ണ്ടത്‌ ആത്മീയ കാരണ​ങ്ങ​ളാ​ലാ​ണെ​ന്നും അതു പ്രധാ​ന​മാ​ണെ​ന്നും അവരെ ബോധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ എനിക്കാ​യി. ഓരോ കുട്ടി​യും, യോഗ​ങ്ങൾക്ക്‌ ഇടാനുള്ള വസ്‌ത്ര​വും ബൈബി​ളും പാട്ടു​പു​സ്‌ത​ക​വും ആവശ്യ​മായ മറ്റു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ഒരു പ്ലാസ്റ്റിക്ക്‌ ബാഗിൽ കരുതു​മാ​യി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ, അതുവഴി പോകുന്ന ഒരു ബസ്സിൽ യാത്ര തരപ്പെ​ടു​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ മിക്ക​പ്പോ​ഴും നടന്നു​തന്നെ പോ​കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു.

ഫലെയാ​സ്യൂ​വിൽ എത്തിക്ക​ഴി​യു​മ്പോൾ അവി​ടെ​യുള്ള സാക്ഷികൾ ഞങ്ങളെ സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ സ്വീക​രി​ക്കു​ക​യും ഞങ്ങൾക്ക്‌ ആഹാരം തരുക​യും ചെയ്യും. കുളി​ക്കാ​നും വസ്‌ത്രം​മാ​റാ​നു​മുള്ള സൗകര്യ​വും അവർ ചെയ്‌തു​ത​രു​മാ​യി​രു​ന്നു. യോഗ​ത്തി​നു​ശേഷം തിരി​ച്ചുള്ള നടപ്പ്‌ ആരംഭി​ക്കും. കുന്നിനു മുകളിൽ എത്തു​മ്പോൾ ഞങ്ങൾ അൽപ്പസ​മയം വിശ്ര​മി​ക്കും, കുട്ടി​കൾക്ക്‌ ഒന്നു മയങ്ങു​ന്ന​തി​നുള്ള സമയം  ലഭിക്കു​ക​യും ചെയ്യും. ആ സമയം അതുവഴി കടന്നു​പോ​കുന്ന ഏതെങ്കി​ലും വണ്ടിക്കു​വേണ്ടി ഞാൻ കാത്തി​രി​ക്കും; ഒരു മടക്കയാ​ത്ര തരപ്പെ​ട്ടാൽ അത്രയു​മാ​യി. പാതി​രാ​ക​ഴി​ഞ്ഞേ പലപ്പോ​ഴും ഞങ്ങൾ വീട്ടിൽ മടങ്ങി എത്താറു​ള്ളൂ. അടുത്ത ദിവസം രാവിലെ അഞ്ചുമ​ണിക്ക്‌ ഫലെയാ​സ്യൂ​വി​ലേ​ക്കുള്ള ആദ്യബ​സ്സിൽ ഞാനു​ണ്ടാ​കും, വയൽസേ​വ​ന​ത്തി​നു പോകു​ന്ന​തി​നു​വേണ്ടി!

ഒരിക്കൽ, ഗ്രാമ​മു​ഖ്യ​ന്റെ അധ്യക്ഷ​ത​യിൽ ചേർന്ന കുടും​ബ​ത്ത​ല​വ​ന്മാ​രു​ടെ യോഗ​ത്തി​ലേക്ക്‌ എന്നെ വിളി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി. ഞാൻ എന്തിനാണ്‌ ഗ്രാമ​ത്തി​ലുള്ള പള്ളിക​ളി​ലൊ​ന്നും പോകാ​തെ, വിശേ​ഷി​ച്ചും എന്റെ മുത്തച്ഛൻ തുടങ്ങിയ ഒരു പള്ളി അവി​ടെ​യു​ള്ള​പ്പോൾ അവിടെ പോകാ​തെ, വളരെ​ദൂ​രം യാത്ര​ചെ​യ്‌ത്‌ ഫലെയാ​സ്യൂ​വി​ലേക്ക്‌ പോകു​ന്ന​തെന്ന്‌ അവർക്ക​റി​യ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ ഫലെയാ​സ്യൂ​വിൽ പോക​രു​തെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ഒടുവിൽ അവരുടെ തീരു​മാ​നം. എന്നാൽ എന്റെ തീരു​മാ​നം മറിച്ചാ​യി​രു​ന്നു, യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകുക; മനുഷ്യ​രെയല്ല ദൈവ​ത്തെ​യാണ്‌ അനുസ​രി​ക്കേ​ണ്ടത്‌ എന്ന്‌ എനിക്ക്‌ ഉറപ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.—പ്രവൃ. 5:29.

ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ റ്റൂണായി ആഘോ​ഷ​ത്തിൽ (പള്ളിയി​ലെ പുരോ​ഹി​ത​നും ഡീക്കന്മാ​രും കുടും​ബ​ത്ത​ല​വ​ന്മാ​രും പങ്കെടു​ക്കുന്ന ഒരു ഞായറാ​ഴ്‌ച​വി​രുന്ന്‌) ഞാൻ പങ്കെടു​ക്കാ​തി​രു​ന്ന​പ്പോൾ കാര്യങ്ങൾ കൂടുതൽ വഷളായി. വലിയ അഞ്ചുപ​ന്നി​കളെ പിഴയാ​യി കൊടു​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ അവർ വിധിച്ചു. ആറുകു​ട്ടി​കളെ വളർത്താ​നുള്ള ഉത്തരവാ​ദി​ത്വം ഞാൻ ഒറ്റയ്‌ക്കു വഹി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഇത്‌ എനിക്ക്‌ വലിയ സാമ്പത്തിക ബാധ്യ​ത​യാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ, എന്റെ പന്നിക്കൂ​ട്ട​ത്തിൽനിന്ന്‌ അഞ്ചെണ്ണത്തെ കൊടു​ത്തു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ പിഴയ​ടച്ചു. എന്നാൽ കുറെ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഗ്രാമ​ത്തി​ലു​ള്ള​വ​രു​ടെ മനോ​ഭാ​വ​ത്തി​നു മാറ്റം​വന്നു, ഞങ്ങളുടെ നിലപാ​ടു​കളെ പിന്നീട്‌ അവർ ചോദ്യം ചെയ്‌തില്ല.

യോഗ​ങ്ങൾക്കു മുടങ്ങാ​തെ പോകു​ക​യെ​ന്നത്‌ വർഷങ്ങ​ളോ​ളം ശ്രമക​ര​മായ ഉദ്യമ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ അതിനു തക്ക ഫലമു​ണ്ടാ​യി; എന്റെ എല്ലാ മക്കളും യഹോ​വ​യു​ടെ ആരാധ​ക​രാ​യി​ത്തീർന്നു, ഒരാൾ ശുശ്രൂ​ഷാ​ദാ​സ​നാ​യും സേവി​ക്കു​ന്നു.

ഞാനും എന്റെ മക്കളും ഇന്നും നടന്നാണു യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകു​ന്നത്‌, 22 കിലോ​മീ​റ്റർ അകലെ​യുള്ള ഫലെയാ​സ്യൂ​വി​ലേ​ക്ക​ല്ലെ​ന്നു​മാ​ത്രം. ഇന്നു ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമ​ത്തി​ലും സജീവ​മാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കുന്ന ഒരു സഭയുണ്ട്‌; 2001-ൽ പണിക​ഴി​പ്പിച്ച മനോ​ഹ​ര​മായ ഒരു രാജ്യ​ഹാ​ളും. അതെ, ഇന്നു യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകാൻ അത്ര ദൂര​മൊ​ന്നും ഇല്ല.

 [132, 133 പേജു​ക​ളി​ലെ ചാർട്ട്‌/ ഗ്രാഫ്‌]

സമോവ സുപ്ര​ധാന സംഭവങ്ങൾ

1930

1931 സമോ​വ​യിൽ സുവാർത്ത​യെ​ത്തു​ന്നു.

1940

1940 ഹരാൾഡ്‌ ഗിൽ സഹോ​ദരൻ, മരിച്ചവർ എവിടെ? എന്ന ചെറു​പു​സ്‌തകം (സമോ​വൻഭാ​ഷ​യി​ലുള്ള ആദ്യത്തെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം) വിതര​ണം​ചെ​യ്യു​ന്നു.

1950

1953 ഏപ്പിയ​യിൽ ആദ്യത്തെ സഭ രൂപീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

1955 ഗിലെ​യാദ്‌ മിഷന​റി​മാർ അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ​ത്തു​ന്നു.

1955 പുതി​യ​ലോക സമുദാ​യം പ്രവർത്ത​ന​ത്തിൽ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന ചലച്ചി​ത്രം അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യിൽ ഉടനീളം പ്രദർശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

1957 അമേരി​ക്കൻ സമോ​വ​യി​ലെ ആദ്യത്തെ സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേളനം.

1958 വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം സമോ​വ​നി​ലേക്ക്‌ വിവർത്ത​നം​ചെ​യ്യാൻ തുടങ്ങു​ന്നു.

1959 പശ്ചിമ​സ​മോ​വ​യി​ലെ ആദ്യത്തെ സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേളനം.

1960

1970

 1974 സമോ​വ​യിൽ മിഷന​റി​മാർ എത്തുന്നു. ടൊ​കെ​ലൗ​വിൽ പ്രസം​ഗ​വേല തുടങ്ങു​ന്നു.

1980

1984 ഏപ്പിയ​യി​ലെ സിന​മോങ്ങ മിഷന​റി​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ സ്ഥാപി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

1990

1991 വൽ എന്ന ചുഴലി​ക്കാറ്റ്‌ ദ്വീപു​ക​ളിൽ നാശം വിതയ്‌ക്കു​ന്നു.

1993 വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം ഇംഗ്ലീഷ്‌ പതിപ്പി​നൊ​പ്പം​തന്നെ സമോ​വൻഭാ​ഷ​യിൽ പുറത്തി​റ​ങ്ങു​ന്നു. പുതിയ ബെഥേൽഭ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും സമ്മേള​ന​ഹാ​ളി​ന്റെ​യും സമർപ്പണം.

1996 “നിങ്ങളു​ടെ ബൈബിൾ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കുള്ള ഉത്തരങ്ങൾ” എന്ന പ്രതി​വാര റേഡി​യോ പരിപാ​ടി എഫ്‌.എം. റേഡി​യോ​യിൽ അവതരി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

1999 രാജ്യ​ഹാൾ നിർമാ​ണം ത്വരി​ത​ഗ​തി​യി​ലാ​കു​ന്നു.

2000

2007 സമോ​വൻഭാ​ഷ​യി​ലുള്ള പുതിയ ലോക ഭാഷാ​ന്തരം—ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്ക്‌ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ പ്രകാ​ശ​നം​ചെ​യ്യു​ന്നു.

2010

[ഗ്രാഫ്‌]

(പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം കാണുക)

മൊത്തം പ്രസാ​ധ​കർ

മൊത്തം പയനി​യർമാർ

700

400

100

1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010

[132-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഫ്രാൻസിസ്‌ എവൻസും പോളും

 [73 ലെ മാപ്പുകൾ]

(പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​തിന്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം നോക്കുക)

ഹവായ്‌

ഓസ്‌ട്രേലിയ

ന്യൂസിലൻഡ്‌

ടൊകെലൗ

സ്വേൻസ്‌ ദ്വീപ്‌

സമോവ

അമേരിക്കൻ സമോവ

മനൂവാ ദ്വീപു​കൾ

റോസ്‌ പവിഴ​ദ്വീപ്‌

ദക്ഷിണ പസിഫിക്‌ സമുദ്രം

നീയൂ

അന്താരാഷ്‌ട്ര ദിനാ​ങ്ക​രേഖ ബുധൻ

................................

വ്യാഴം

ടോംഗ

അമേരിക്കൻ സമോവ

ടുട്ടു​വി​ല

പാങ്‌ഗോ പാങ്‌ഗോ

പെറ്റെസ

ടാഫൂന

ഫങ്ങറ്റോ​ഗൊ

ലൗലീയി

ഔനൂയു

സമോവ

സവായി

അവോ​പോ

ലറ്റ

ടങ്ങ

ഫങ്ങ

സലീമു

ഫോങ്ങ​പോ​വ

ഉപോലു

ഏപ്പിയ

ഫലെയാ​സ്യൂ

സീയൂ​സെങ്ങ

വൈ​ലെ​ലെ

ലെഫങ്ങ

വാവൗ

ഏപ്പിയ

വൈയല

ഫാറ്റോ​യി​യ

സിന​മോ​ങ്ങ

 [പേജ്‌ 66 ചിത്രം]

[74-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

പെലെയും ഭാര്യ ഐലൂ​വ​യും, യഹോ​വ​യ്‌ക്കു തങ്ങളുടെ ജീവിതം സമർപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ സമോ​വ​ക്കാർ

[81-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

റോൺ സെല്ലാർസും ഡോളി സെല്ലാർസും, ആവശ്യം അധിക​മു​ള്ളി​ടത്തു സേവി​ക്കാ​നാ​യി 1953-ൽ സമോ​വ​യി​ലെ​ത്തി

[84-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

റിച്ചാർഡ്‌ ജെങ്കെൻസും ഗ്ലോറിയ ജെങ്കെൻസും അവരുടെ വിവാ​ഹ​ദി​വ​സ​ത്തിൽ, 1955 ജനുവ​രി​യിൽ

[85-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ബിൽ മോസും ഗേളി മോസും, സമോ​വ​യി​ലേ​ക്കുള്ള മാർഗ​മ​ധ്യേ

[95-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഒരു സമോവൻ ഭവനം

[100-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സമോവയിലെ ആദ്യത്തെ രാജ്യ​ഹാൾ, ഏപ്പിയ​യിൽ

[107-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ടാഫൂനയിലെ ആദ്യത്തെ രാജ്യ​ഹാൾ, അമേരി​ക്കൻ സമോവ

[115-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

മെതുസെലാ നെരൂ

[116-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സൗമലൂ റ്റൗആനൈ

[131-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ആനീ റോപാ​റ്റി (ഇപ്പോൾ ഗോൾഡ്‌) ചെറു​പ്പ​ത്തിൽത്തന്നെ സത്യാ​രാ​ധ​ന​യ്‌ക്കാ​യി ഉറച്ചു​നി​ന്നു

 [141-ാം പേജിലെ ചിത്രങ്ങൾ]

സമോവ ഓഫീ​സും ബെഥേ​ലും

സമോവ കൺട്രി കമ്മിറ്റി: ഹീഡി​യൂ​ക്കീ മോ​ട്ടോ​യീ, ഫ്രെഡ്‌ വെഗെനർ, സീയോ റ്റൗവ, ലീവ ഫാഎയ്‌യൂ