Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Duzu A Le Ngoanelielɛ?

Duzu A Le Ngoanelielɛ?

Baebolo ne bua kɛ

 Ɔyɛ a Baebolo kɛlɛvoma fa edwɛkɛ agbɔkɛ “nyia ngoane” nee “ngoanelielɛ” di gyima fa kile awie mɔɔ bɛlie ye bɛvi esiane anzɛɛ ɛzɛkyelɛ nu la. (Adendulɛ 14:13, 14; Gyima ne 27:20) Noko fane dɔɔnwo ne ala, edwɛkɛ ɛhye mɔ kile ɛtane mɔɔ bɛlie awie bɛvi nu la. (Mateyu 1:​21) Kɛmɔ ɛtane a vale ewule rale la ati, bɛdabɛ mɔɔ bɛlie bɛ bɛvi ɛtane nu la lɛ anyelazo kɛ bɛbadɛnla aze dahuu.​—Dwɔn 3:​16, 17. *

Kɛ ɔkɛyɛ na balie awie ngoane ɛ?

 Saa ɛbanyia ngoane a, ɔwɔ kɛ ɛnyia diedi wɔ Gyisɛse anu na ɛda diedi ɛhye ali ɔlua ye mɛla ne mɔɔ ɛbali zolɛ la azo.​—Gyima ne 4:​10, 12; Wulomuma 10:​9, 10; Hibuluma 5:9.

 Baebolo ne kile kɛ ɔwɔ kɛ ɛyɛ gyima, anzɛɛ ɛyɛ tieyɛ ɛfa ɛkile kɛ wɔ diedi ne ɛnle wulera. (Gyemise 2:​24, 26) Noko ɛhye ɛngile kɛ wɔ gyimayɛlɛ a bamaa wɔanyia ngoane a. Ɔle “Nyamenle ahyɛlɛdeɛ” mɔɔ gyi ye “ɛlolɛ” ne azo a.​—Ɛfɛsɛsema 2:​8, 9.

Asoo ngoanelielɛ bahola abɔ awie ɔ?

 Ɛhɛe. Kɛ mɔɔ awie mɔɔ ɛlɛnoma na bɛlie ye la bahola adɔ azule nu bieko la, zɔhane ala a awie mɔɔ bɛlie ye bɛvi ɛtane nu noko yeanla diedi ali la ɛnrɛhola ɛnrɛnyia ngoane a. Ɔlua ɛhye ati, Baebolo ne tu Kilisienema mɔɔ bɛnyia ngoanelielɛ la folɛ kɛ “bɛho bɛmaa diedi ne.” (Dwuudu 3) Eza ɔbɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛlie bɛ ngoane la kɔkɔ kɛ: “Bɛva ɛzulolɛ nee anwowozolɛ bɛli bɛ ngoanelielɛ ne anwo gyima bɛhɔ awieleɛ.”​—Felepaema 2:​12.

Nwane a le Ngoanedievolɛ ne a​—Nyamenle anzɛɛ Gyisɛse?

 Baebolo ne ka kɛ, Nyamenle a ngoanelielɛ vi ye ɛkɛ a, ɔfɛlɛ ye “Ngoanedievolɛ.” (1 Samoɛle 10:19; Ayezaya 43:11; Taetɛse 2:​10; Dwuudu 25) Bieko, Nyamenle luale menli nwo zo ɔliele tete Yizilayɛ maanle ne, na Baebolo ne hanle bɛ nwo edwɛkɛ kɛ “bɛliele” bɛ anzɛɛ “bɛle ngoanedievolɛ.” (Nihɛmaya 9:​27; Maanlebuvolɛma 3:​9, 15; 2 Arelemgbunli 13:5) * Zɔhane ala a, kɛmɔ Nyamenle luale Gyisɛse Kelaese ɛkpɔnelɛ afɔlebɔlɛ ne azo liele yɛ ngoane vile ɛtane nu la ati, Baebolo ne fɛlɛ Gyisɛse kɛ “Ngoanedievolɛ.”​—Gyima ne 5:​31; Taetɛse 1:4. *

Asoo bɛbalie awie biala ngoane ɔ?

 Kyɛkyɛ, bɛnrɛlie menli bie mɔ ngoane. (2 Tɛsalonaekama 1:9) Mekɛ mɔɔ bɛbizale Gyisɛse kɛ, “Asoo ɔle nɔhalɛ kɛ menli ekyi bie ala a bɛbalie bɛ ngoane a? la. Ɔbuale kɛ: “Bɛbɔ mɔdenle bɛva anlenkɛ ekyi ne anu, ɔboalekɛ menli dɔɔnwo babɔ mɔdenle kɛ bɛfa nu, noko bɛnrɛhola.”​—Luku 13:23, 24.

Ewiade amuala ngoanelielɛ ne anwo adalɛ edwɛkɛ

 Adalɛ edwɛkɛ: 1 Kɔlentema 15:22 kilehile kɛ, bɛbalie ewiade amuala ngoane ɔluakɛ ɔka kɛ, “Nyamenle balua Kelaese anwo zo adwazo bɛ muala ara ngoane nu.”

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Ɛnee ngɛlɛlera ɛhye ɛlɛka ewudwazo nwo edwɛkɛ. (1 Kɔlentema 15:12, 13, 20, 21, 35) Ɔti ɛleka mɔɔ ɔse “Nyamenle balua Kelaese anwo zo adwazo bɛ muala ara ngoane nu” la kile kɛ menli mɔɔ bɛbadwazo bɛ la amuala balua Gyisɛse Kelaese anwo zo anyia nyilalɛ ɛhye.​—Dwɔn 11:25.

 Adalɛ edwɛkɛ: Taetɛse 2:​11 kilehile kɛ bɛbalie ewiade amuala ngoane ɔluakɛ ɔka kɛ Nyamenle ɛye ye “ɛhile wɔ menli kɔsɔɔti bɛ ngoanelielɛ ti.”

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Giliki edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo “menli kɔsɔɔti” wɔ ngyɛnu ɛhye anu la kola kile “awie biala anzɛɛ menli ngakyile.” * Ɔti, nɔhalɛ ndelebɛbo mɔɔ wɔ Taetɛse 2:​11 anu la a le kɛ Nyamenle ɛlɛmaa menli ngakyile kɔsɔɔti anyia ngoanelielɛ, bɛdabɛ mɔɔ bɛboka menli ɛhye mɔ anwo la vi “mbusua, maanle, aneɛ nee menli ngakyile kɔsɔɔti anu.​—Yekile 7:​9, 10.

 Adalɛ edwɛkɛ: 2 Pita 3:9 kilehile kɛ bɛbalie ewiade amuala ngoane ɔluakɛ ɔka kɛ Nyamenle ‘ɛngulo kɛ bɛsɛkye awie biala.’

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Nyamenle kulo kɛ menli nyia ngoane, noko ɔntinlitinli bɛ nwo zo kɛ bɛlie ngoanelielɛ nziezielɛ ne bɛdo nu. Ye “ndɛnebualɛ kenle ne” bayɛ “menli mɔɔ ɛnze Nyamenle la ɛzɛkyelɛ.”​—2 Pita 3:7.

^ Baebolo ne ka kɛ ‘bɛlie awie ngoane’ noko bie a ɛnee bɛtɛdiele ye bɛtɛfile ɛtane nee ewule nu.​—Ɛfɛsɛsema 2:5; Wulomuma 13:11.

^ Wɔ ngyɛnu ɛhye mɔ anu, ngilebɛbo bie mɔ ɛnva “ngoanedievolɛ” ɛnyɛ gyima emomu bɛfa edwɛkɛ agbɔkɛ le kɛ “dievolɛ,” “mɔɔ ɛlie duma,” “adekilevolɛ,” anzɛɛ “awie” a di gyima a. Noko akee, wɔ Hibulu aneɛ mɔɔ bɛlimoa bɛvale bɛhɛlɛle Baebolo ne la anu, bɛvale edwɛkɛkpɔkɛ ko ne ala bɛlile gyima bɛmaanle sonla mɔɔ die awie ngoane la, kɛ mɔɔ bɛha nwolɛ edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛka Gyihova Nyamenle anwo edwɛkɛ kɛ ɔle Ngoanedievolɛ la.​—Edwɛndolɛ 7:​10.

^ Bɛnyianle duma Gyisɛse bɛvile Hibulu duma Yehoh·shuʹaʽ, mɔɔ abo kile “Gyihova Le Ngoanedievolɛ” la anu.”

^ Nea Vine Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words ne anu. Giliki edwɛkɛkpɔkɛ ko ne ala finde wɔ Mateyu 5:​11, ɔka Gyisɛse edwɛkɛ mɔɔ se, menli bado ye ɛdoavolɛma “ɛzonle ngakyile” la anwo edwɛkɛ.​—International Standard Version.