1-2. Umi Pheexiroosi 4:7, 8 kultanno garinni qarru yannara cince saˈˈate mayi kaaˈlannonke?

‘GOOFIMARCHU barri’ roore gambisanno woyite buutote qarri iillankera dandaanno. (2 Xim. 3:1) Lawishshaho, mitte Afiriku gobbara mirca tungihu gedensaanni lowo oli kaino. Hakko qooxeessira mannu olamanni noo daafira lee saˈˈanno agani geeshsha roduuwinke bayichunni bayicho haˈrate lowo geeshsha qarrantino. Ikkina hattee qarru yannara roduuwinke cincite saˈanno gede kaaˈlinonsari maati? Mitu roduuwi woyya afiˈrino qooxeessira roduuwu mine marte heedhino. Mittu rodii togo yiino: “Hattee qarru yannara jaalla nooe daafira hagiidhoommo. Qoleno, mimmitonke jawaachisha dandiinoommo.”

² Bayiru qarri hanafanno yannara baxxannonketi dancha jaalla heedhunkero hagiidhineemmo. (Aju. 7:14) Hakko daafira, xaa yannara ammanate roduuwinke ledo lubbora jaalooma hasiissannonke. (1 Pheexiroosi 4:7, 8 nabbawi.) Ermiyaasi lawishshinni lowore ronseemmo; iso jaallasi Yerusaalame baˈara kaˈe no yannara gate saˈˈanno gede kaaˈlitinosi. * Ninke Ermiyaasi lawishsha harunsa dandiineemmohu hiittoonniiti?

3. (a) Ermiyaasi mannunniwa shiqqo giwanno gede assasira dandaannohu hiikkonne coyeeti? (b) Ermiyaasi borreessaanchisi Baarookira maa hasaaphino? Tini mayi guma abbitino?

³ Ermiyaasi 40 saˈˈanno diro ammanaminokki manni ledo heeˈrino; isi ilamino katamira Anatootira heeˈrannohu mitu fiixisino ammanaminokkiha ikkara dandaanno. (Erm. 11:21; 12:6) Ikkirono, isi mannunniwa shiqqo digiwino. Isi ammanamino  borreessaanchisira Baarookira giddosita hasaaphino; macciishshaminosire Qullaawu Maxaafi giddo borreessinoonni daafira ninkeno hedosi afa dandiineemmo. (Erm. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Baarooki Ermiyaasira iillinoha mitto mittonka coye borreessi yannara, mimmitoho noonsa ayirrinyinna baxilli lexxinota heda dandiineemmo.—Erm. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yihowa Ermiyaasi maa assara hajajinosi? Kuni loosi Ermiyaasinna Baarooki jaalooma kaajjishinohu hiittoonniiti?

⁴ Ermiyaasi lowo diro Yerusaalamete ikkara kae noore kule Israeelete manna worbimmatenni qorowisiisino. (Erm. 25:3) Yerusaalame baˈara kaˈuta Yihowa mannu maaro eanno gede assate qorowishshasi Ermiyaasi xaaxote aana borreessanno gede hajajino. (Erm. 36:1-4) Ermiyaasinna Baarooki Maganu uyinonsa looso mitteenni loossino; insa konne looso lowo agana mitteenni loossinoha ikkara dandaanno, insa hatte yannara ammanansa jawaachishanno hasaawa hasaabbinoti dihuluullissannote.

5. Baarooki Ermiyaasira dancha jaala ikkinota leellishinohu hiittoonniiti?

⁵ Qorowishsha xaaxote aana borreessine kaˈnita, Ermiyaasi jaalisi Baarooki tenne sokka mannaho kulannota addaxxino. (Erm. 36:5, 6) Baarooki heeshshosi qarru aana tuge tenne sokka worbimmatenni mannaho kulino. Baarooki qullaawa mine mare mannaho tenne sokka kulara haˈri yannara Ermiyaasi mageeshshi geeshsha hagiidhinoro hanni hendo! (Erm. 36:8-10) Yihudu gashshaano Baarooki assinore macciishshituti insarano xaaxo huurosi naggi asse nabbawannonsa gede hajajjinosi. (Erm. 36:14, 15) Gashshaano Ermiyaasi yiinore Moote Iyoaaqeemira kulate murtino. Insa Baarooki marartino daafira togo yitino: “Atinna Ermiyaasi hadhine maaxamme; heedhinoonniwa ayerano kultinoonte.” (Erm. 36:16-19) Tini lowo geeshsha dancha amaaleeti!

6. Ermiyaasinna Baarooki dartu iillinsata maa assitino?

 ⁶ Moote Iyoaaqeemi Ermiyaasi borreessinore macciishshiti lowo geeshsha hanqino; hakkiinni xaaxo giire hunino; hattono Ermiyaasinna Baarooki usurranni gede hajajino. Ikkirono, Ermiyaasi waajje dihuxiˈrino. Isi wole xaaxo haaˈre Baarookira oye borreessanno gede Yihowa sokka kulinosi; hakkiinni Baarooki ‘Moote Iyoaaqeemi giire hunihu aana noo qaale baala layinkimeeshsho borreessino.’— Erm. 36:26-28, 32.

7. Ermiyaasinna Baarooki mitteenni loosansa maaho kaaˈlitinonsa?

⁷ Iillinonsa qarra mitteenni cince heeˈranno manni duucha woyite lubbora jaaloomanno. Hakko daafira Ermiyaasinna Baarooki bushu Moote Iyoaaqeemi giire hunino xaaxo bayicho wole xaaxo borreessitu yannara, mimmitonsa seekkite egentinotinna lubbora jaaloontinoti dihuluullissannote. Kuri lamunku ammanantino manni lawishshi kaaˈlannonkehu hiittoonniiti?

8. Muli jaalooma kalaqiˈneemmokki gede assankera dandaannori maati? Ikkirono, hexxo mudha hasiissannonkekkihu mayiraati?

⁸ Alba mittu manchi xissiisinonkeha ikkiro, giddonketa wolootaho hasaapha qarrissankera dandiitanno. (Law. 18:19, 24) Woy wolootu ledo muli jaalooma kalaqiˈrate yannanna wolqa dinonke yine hendeemmoha ikkara dandaanno. Ikkirono, hexxo mudha dihasiissannonke. Qarru yannara roduuwinke kaaˈlitankera hasiˈnummoro, xaa yannara giddonkenni insa addaxxa rosa hasiissannonke. Addu jaalla kalaqiˈneemmoti kaajja doogo insara giddonketa hasaaphate.—1 Phe. 1:22.

9. (a) Yesuusi jaallasi ammanannota leellishinohu hiittoonniiti? (b) Giddonketa hasaapha wolootu ledo noonke jaaloomi kaajjado ikkanno gede kaaˈlitannohu hiittoonniiti? Lawishsha kuli.

⁹ Yesuusi jaallasira giddosita mittoreno maaxikkinni hasaawe insa ammanannota leellishino. (Yoh. 15:15) Ninkeno hagiirsiisinonkere, yaachishinonkere, hattono hexxo mudhineemmo gede assinonkere jaallankera hasaaphine Yesuusi lawishsha harunsa dandiineemmo. Mittu manchi hasaaphanna seekkite macciishshattoha ikkiro, aterano batinye isite gedee hedonna mixo nooheta afattora dandaatto. Hanni 29 diro ikkannosete Sindii yinanni rodoo lawishsha laˈno. Ise Maarii Luwizi yinannite 67 diro ikkannose suwisaancho ledo jaaloontino. Sindiinna Maarii Luwizi Hamuse Hamuse soodo ledo soqqamanno; hattono insa duuchare kayise hasaawanno. Sindii togo yitino: “Jaallaˈya ledo lowo geeshsha hasiissanno hajo daafira kayise hasaaweemma; tini insa roore egenneemma gedenna hedonsa huwateemma gede kaaˈlitinoe.” Giddonketa jaallankera hasaaphineemmoha ikkiro jaaloominke kaajjado  ikkanno. Kiˈneno Sindii gede faasiiqqine giddoˈneta jaallaˈnera hasaaphitinanniha ikkiro, jaaloomiˈne lexxanni haˈranno.—Law. 27:9.

10. Lawishsha 27:17 kultanno garinni ammanate roduuwinke ledo loonsummoro afiˈneemmohu danchu coyi maati?

¹⁰ Ermiyaasinna Baarooki gede, ninkeno ammanate roduuwinke ledo mitteenni loonseemmonna dancha akatta noonsata huwanteemmo woyite, insawiinni danchare ronseemmo, hattono insawa albinni roore shinqeemmo. (Lawishsha 27:17 nabbawi.) Lawishshaho, jaalikki ledo soqqantanna isi ammanasi daafira waajjikkinni farciˈranna, hattono Yihowanna Isi hedinori daafira ammanannore giddosinni kae coyiˈranna macciishshittoro dihagiirsiisannohe? Iso albinni roore baxattoti dihuluullissannote.

11-12. Roduuwinke ledo mitteenni soqqama jaaloominke kaajjanno gede assitannota leellishanno lawishsha kuli.

¹¹ Hanni mitteenni soqqama mannu roore baxamanno gede assitannota leellishannoha lame lawishsha laˈno. Adileeni yinanniti 23 diro ikkannose rodoo jaallase giddonni Kandiisi yinanni rodoo ledo hakkeeshshi geeshsha soqqamme egenninoonnikki qooxeessira sabbakara haˈrino. Ise togo yitino: “Diinaggaambe sabbakanna soqqanshonkenni lowo hagiirre afiˈra hasiˈnoommo. Lamentera ayyaanaamittete jawaante hasiisse noonke.” Insa mitteenni soqqamansa mayi horo afiˈranno gede assitinonsa? Adileeni togo yitino: “Barru baala hawarro hawarro macciishshaminonkere, soqqanshonniwa manna hasaawinsanni afiˈnoommoha dancha woˈnaalsha, hattono Yihowa soqqanshonkera biddishsha aanni noonke gara hasaambeemmo. Kuni hasaawi mimmitinke ledo roore egennammeemmo gede assinonke.”

¹² Leyilanna Maariyaani yinanniri mine assiˈrinokkiri Faransayete gobbara heeˈranno roduuwi Mereerimu Afiriki Rippaabilikera Bengi yinannihu mannu batiˈranno katamira onte lamala geeshsha soqqamara haˈrino. Leyila togo yitino: “Aneranna Maariyaanara fonqolo ikkannori iillinonkeha ikkirono, giddonketa hasaambeemmohuranna lubbora baxammeemmo daafira jaaloominke lexxanni haˈrino. Maariyaani  mito coye rakke rossannota, qooxeessu manna baxxannotanna diinaggaabbe soqqantannota ikkitinota huwatummati ise albinni roore naada hanafoomma.” Ati togoo woˈnaalsha afiˈrate wole gobba haˈra dihasiissannohe. Heeˈratto qooxeessira roduuwu ledo ganyite soqqante insa ledo roore egennamatenna jaalooma kaajjishiˈrate faro noohe.

13. Jaallanke ledo mitteenni loonseemmo woyite mayi qarri tuncu yaankera dandaanno?

¹³ Roduuwinke ledo loonseemmo woyite jawaantensa calla ikkikkinni laanfensano huwantammora dandiineemmo. Roduuwinke soˈro loossannoha ikkirono dandee heeˈrate mayi kaaˈlannonke? Hanni Ermiyaasi lawishsha lende laˈno. Isi wolootaho noonsata dancha akatta illachishanno gedenna laanfensa lashshi asse aguranno gede kaaˈlinosiri maati?

14. Ermiyaasi Yihowawiinni maa rosino? Tini kaaˈlitinosihu hiittoonniiti?

¹⁴ Ermiyaasi suˈmisinni woshshinanni maxaafa borreessino; qoleno Uminna Layinki Mootoolla yinannita Qullaawu Maxaafi maxaaffa borreessinohu iso ikkikki digatino. Yihowa guuntete xeˈne noonsa manna gatona yaannoha ikkinota huwatanno gede kaaˈlinositi dihuluullissannote. Lawishshaho, Ermiyaasi Moote Akiaabi busha loososi agure maaro eita, Yihowa Akiaabi lubbote heeˈre maatesi gudisante baˈanna laˈˈannokki gede assinosita afino. (1 Mot. 21:27-29) Qoleno, Ermiyaasi Minaase Akiaabi loosino bunshenni roortino bunshe loose Yihowa hanqisinota huwatino. Ikkirono, Minaase maaro eino daafira Yihowa gatona yiinosi. (2 Mot. 21:16, 17; 2 Dud. 33:10-13) Tini xagge Ermiyaasi Maganu gede cincannohanna jaallasira gatona yaannoha ikkanno gede kaaˈlitinosi.—Far. 103:8, 9.

15. Baarookira hedosi bebbeehantu yannara Ermiyaasi Yihowa gede cincannoha ikkinota leellishinohu hiittoonniiti?

¹⁵ Lawishshaho, hanni Baarookira boode yanna geeshsha Yihowa uyinosi loosi daafira hedosi bebbeehantuta Ermiyaasi kaaˈlinosi gara laˈno. Ermiyaasi Baarooki diwoyyaawanno yee rahe hexxo dimudhino, hatteentenni isi shaqqillunni kayinni waajjikkinni Maganu sokka kule kaaˈlinosi. (Erm. 45:1-5) Tenne xaggenni maa ronseemmo?

16. Lawishsha 17:9 kultanno garinni jaaloominke baikkinni heeˈranno gede assiˈrate maa assa hasiissannonke?

¹⁶ Roduuwinke guuntete xeˈne noonsare ikkitinota qaaga hasiissannonke. Hakko daafira mitte hinge ammanate roduuwinke ledo muli jaalooma kalaqiˈnummoro, jaaloominke baˈˈannokki gede sharrama hasiissannonke. Jaallanke soˈro loossuro shaqqillunni kayinni waajjinummokkinni Maganu Qaale horoonsiˈne amaala hasiissannonkeha ikkara dandaanno. (Far. 141:5) Xissiissunkero nafa gatona yaa hasiissannonke. Mitte hinge roduuwanke gatona yinummohu gedensaanni hakko coye kayinse layinkita hasaawa dihasiissannonke. (Lawishsha 17:9 nabbawi.) Tenne qarrissanno yanna giddo roduuwinke laanfe ikkikkinni dancha akattansa illachisha lowo geeshsha hasiissannote. Hatto assinummoro jaaloominke kaajjado ikkanno; qoleno bayiru qarri yannara muli jaalla hasiissannonke.

17. Ermiyaasi qarru yannara addu jaala ikkinota leellishinohu hiittoonniiti?

¹⁷ Masaalaanchu Ermiyaasi qarru yannara addu jaala ikkinota leellishino. Lawishshaho, Mootete mine silxaane noosihu Ebedimeleki Ermiyaasi shinara balete giddo tungoonniha gatisihu gedensaanni, Ebedimeleki gashshaasine gawajjitannoe yee lowo geeshsha waajjino.  Ermiyaasi tenne macciishshi woyite jaaliˈya konne qarra umisinni dandee saˈˈanno yee sammi diyiino. Ermiyaasi usurame nooha ikkiro nafa, jaalisi Ebedimelekira Yihowa einoha sheshifachishanno qaale kule jawaachishinosi.—Erm. 38:7-13; 39:15-18.

18. Lawishsha 17:17 kultanno garinni jaalinkera qarru iillisiro maa assa hasiissannonke?

¹⁸ Xaa yannara roduuwinkera addi addi qarri iillanni noonsa. Lawishshaho, batinye roduuwanke kalaqamu danonna mannu kalaqanno dano gawajjitannonsa. Ninke giddo gamu togoo qarri iillinonsa roduuwa mininkera haaˈra dandiineemmoha ikkara dandaanno. Wolootu kayinni woxunni kaaˈla dandiineemmo. Kayinni baalunku Yihowa roduuwanke kaaˈlannonsa gede huucca dandiineemmo. Rodiinke hexxo mudhinota anfummoro, mayineemmoro woy maa assineemmoro afa hoongammora dandiineemmo. Ikkirono, baalunku roduuwanke duucha doogganni kaaˈla dandiineemmo. Lawishshaho, jaallanke ledo yanna sayinsammora dandiineemmo. Hasaaphitanno woyite mararrotenni macciishsha dandiineemmo. Qoleno baxisannonkeha sheshifachishanno qummeeshsha nabbambammosira dandiineemmo. (Isa. 50:4) Roore hasiisanno coyi, jaallankera ninke kaaˈlo hasiissannonsa woyite mulinsanni fafa hoogate.—Lawishsha 17:17 nabbawi.

19. Xaa yannara kaajjado jaalooma kalaqiˈra albillitte kaaˈlitannonkehu hiittoonniiti?

¹⁹ Xaa yannara ammanate roduuwinke ledo kaajjado jaalooma kalaqiˈne heeˈrate murciˈra hasiissannonke. Mayira? Korkaatuno diinnanke kapho coyidhe mereeronke babbadooshshe kalaqate woˈnaaltanno. Insa mimmito addaxxineemmokki gedenna kaaˈlammeemmokki gede assate woˈnaaltanno. Kayinni diqinaannonsa. Insa mereeronke noo baxille huntara didandiitanno. Aye coyeno assite kalaqiˈnoommo jaaloomanke huna didandiitanno. Jaaloominke tini alame baˈa geeshsha calla ikkikkinni hegerera heeˈrannoho!