Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Bushe Kuti Mwayasuka Ifi Fipusho?

Bushe Kuti Mwayasuka Ifi Fipusho?

Bushe ilyo Yesu apashanye umwanakashi ku “tubwa” alimusaalwile?

Akalubi ka mwana na kabwa aka baGriki nelyo abena Roma (ako bapangile pa kati ka 100 B.C.E. na 200 C.E.)

Bushiku bumo ilyo Yesu ali ku nse ya calo ca bena Israele mu musumba wa bena Roma uwa Siria, umwanakashi umuGriki aile kuli ena mu kulomba ubwafwilisho. Pa kwasuka uyu umwanakashi, Yesu alilandile na pa cilangililo umo apashenye abashali baYuda ku “tubwa.” Amafunde ya kwa Mose yatile imbwa ni nama ishakowela. (Ubwina Lebi 11:27) Nomba bushe Yesu alesaalula ulya mwanakashi umuGriki na bantu bambi abashali abaYuda?

Awe. Ico Yesu alelandapo ca kuti, pali ilya inshita alingile ukubika sana amano ku kwafwa abaYuda. E ico aebele umwanakashi umuGriki ukubomfya icilangililo ilyo atile: “Tacawama ukubuula umukate wa bana no kupoosela utubwa.” (Mateo 15:21-26; Marko 7:26) Pali ilya nshita, abaGriki na bena Roma balitemenwe sana imbwa kabili shaleikala mu ng’anda no kwangala na bana. Kanshi ilyo Yesu abomfeshe ishiwi lya kuti “utubwa,” afwile alengele ulya mwanakashi ukutontonkanya pa fyo abantu batemenwe utubwa. Umwanakashi umuGriki ayaswike Yesu ilyo atile: “Ca cine ico, mwe Shikulu; lelo no tubwa twine tulalyako ubufungau ubupona kwi tebulo lya bashikulu ba tuko.” E ico Yesu alitashishe ulya mwanakashi pa citetekelo akwete kabili alyundepe umwana wakwe.—Mateo 15:27, 28.

Bushe umutumwa Paulo alilungike ilyo atile baloleleko ilyo bashilaima ubulendo bwa pali bemba?

Apo balenga ubwato ubusenda ifipe (mu nshita ya batumwa)

Ubwato umo Paulo aninine ilyo aleya ku Italia bwalefilwa ukwenda bwino pa mulandu ne cimwela. Ilyo baiminine pa ncende imo, umutumwa Paulo aebele abaleensha ubwato ukutila baloleleko ilyo bashilatwalilila no bulendo. (Imilimo 27:9-12) Bushe kwali icalengele ukuti abebe ifyo?

Pali ilya nshita, abaleenda ne fimato balishibe ukuti ukwenda no bwato pali Bemba wa Mediterranean ukufuma mu November ukufika mu March takwaleba bwino. Ukufuma pa kati ka mweshi wa November ukufika pa kati ka March, amato tayalepita pali iyi bemba. Nomba ubulendo umutumwa Paulo alelandapo bwali no kubako mu September nelyo mu October. Mu citabo citila Epitome of Military Science, kalemba umwina Roma, Vegetius (uwaliko muli ba 300 C.E) atile: “Imyeshi imo iisuma sana, imbi tayawama sana, e lyo imbi te kuti mwende no kwenda pali bemba.” Vegetius alandile no kutila ukufuma pa 27 May ukufika pa 14 September ukwenda pali bemba kulaba bwino, e lyo ukufuma pa 15 September ukufika pa 11 November na ukufuma pa 11 March ukufika pa 26 May ukwenda pali bemba kulafya sana. Apo Paulo alyendele sana na mato pali bemba, alishibe ifi fyonse. Nangu ca kuti uwaleensha ubwato e lyo no mwine wa bwato balishibe ifi, balikeene ukumfwa ifyo Paulo abebele. Ici calengele ubwato bwabunda.—Imilimo 27:13-44.