Repagavaʼerãpa impuésto?

HETAITEREI tapicha ndopagaséi impuésto. Mbaʼérepa? Oĩ opensáva pe impuésto repykue ojeporuha hendapeʼỹ, oñemonda térã ojeʼupa reiha. Oĩ katu ndopagaséiva haʼetégui chupe noĩporãiha ñameʼẽ pláta goviérnope. Pór ehémplo, heta tapicha oikóva peteĩ távape Oriente Médiope heʼi: “Ore ndoropagamoʼãi umi vála ojukávare ore familiakuérape”.

Yma guivéma heta tapicha opensa upéicha. Peteĩ karai omoakãvaʼekue umi indúpe, Mohandas Gandhi, heʼi mbaʼérepa ndopagaséi impuésto: “Opavave oipytyvõva peteĩ goviérnope oĩháme avei militár, opekahína. Enterove tapicha, kakuaa térã imitãva, ojapónte avei ivaíva opagávo goviérnope umi impuésto”.

Upéicha avei, peteĩ filósofo oikovaʼekue síglo diecinuévepe, hérava Henry David Thoreau, heʼivaʼekue jajapótaramo hekópe porã opa mbaʼe, ndovaleiha japaga impuésto, ojeporútava upe rire gerrarã. Haʼe oporandu: “Iporãpa peteĩ tapicha oheja umi omoĩva léi odesidi hese umi mbaʼe haʼete odesidivaʼerã? Upéicharõ, maʼerã piko jareko guaʼu ñane konsiénsia?”.

Koʼã mbaʼe iñimportanteterei kristianokuérape g̃uarã. La Biblia omboʼe opavave oservíva Ñandejárape ikonsiénsia potĩ vaʼerãha opa mbaʼépe (2 Timoteo 1:3). Avei Ñandejára Ñeʼẽme heʼi umi goviérno orekoha autorida ombyaty hag̃ua impuésto: ‘Opavave iñeʼẽrenduvaʼerã goviernopegua mburuvichakuérape. Ndaipóri mburuvicha Ñandejáragui ouʼỹva, ha umi mburuvicha oĩva Ñandejára omoĩvaʼekuénte. Upévare, tekotevẽ ñaneñeʼẽrendu chupekuéra, ndahaʼéi katuete ani hag̃ua jajekastiga, jaikuaágui upéicha vaʼerãha uvei. Upévare avei peẽ pemeʼẽ impuésto, haʼégui Ñandejára rembiguái umi mburuvicha ha oĩgui upearã. Pemeʼẽke opavavépe upe pemeʼẽvaʼerã. Oiméramo pemeʼẽvaʼerã kontrivusión, pemeʼẽ kontrivusión, ha impuéstoramo, pemeʼẽ impuésto’ (Romanos 13:1, 5-7, BNP).

Umi kristiáno ypykue okumpli ko léi ha opárupi ojekuaa chupekuéra opaga haguére umi impuésto ojeporúramo jepe ñorairõrã. Upéicha avei ojapo koʼág̃a umi testígo de Jehová. * Péro mbaʼére piko opaga hikuái impuésto ojeporútaramo upe pláta ojejapo hag̃ua peteĩ mbaʼe noĩporãiva chupekuéra g̃uarã? Nopenaintevaʼerãpa ikonsiénsiare okumpli hag̃ua pe goviérno ojeruréva?

Umi impuésto ha ñane konsiénsia

Ñanemanduʼavaʼerã umi impuésto opagavaʼekue kristianokuéra síglo primérope ojeporu hague avei ehérsitope g̃uarã. Ha upe pláta ojeporu rupi upéicha, Gandhi ha Thoreau ndopagaseivaʼekue pe impuésto.

Umi kristiáno ojapovaʼekue Romanos kapítulo 13 heʼíva, ndahaʼéi okyhyjégui ojekastigárõ g̃uarã chupekuéra síno “ipyʼapy ñeʼẽ” térã ikonsiénsia rehehápe (Romanos 13:5, ÑÑB). Upévare entéro kristiáno ojapo ikonsiénsia heʼíva ha opaga impuésto ndogustáiramo jepe chupekuéra umi mbaʼe ojejapóva upe plátagui. Ñantende porã hag̃ua upéva jaikuaavaʼerã  mbaʼéichapa ombaʼapo ñane konsiénsia ha mbaʼéicha javépa ñahenduvaʼerã chupe.

Heʼi haguéicha Thoreau, opavave yvypóra jareko ñane konsiénsia ñandeavisáva mbaʼépa oĩ porã térã oĩ vai. Péro upéva ndeʼiséi katuete oĩ porãha opa mbaʼe heʼíva ñandéve. Ikatu hag̃uáicha Ñandejára oguerohory jajapóva, ñahekomboʼevaʼerã ñane konsiénsia haʼe oipotaháicha. Ñandejára opensáva ningo ijyvateve ha ndaijojahái, upévare pyʼỹinte tekotevẽ jakorrehi umi mbaʼe ñapensáva ñaime porã hag̃ua henondépe (Salmo 19:7). Ha ñande avei jahechavaʼerã umi goviérno haʼe ohechaháicha. Mbaʼéichapa jajapóta upéva?

Apóstol Pablo heʼivaʼekue umi ‘mburuvicha ombaʼapoha Ñandejárape g̃uarã’ (Romanos 13:6). Mbaʼépa heʼise upéva? Umi goviérno oñehaʼãvaʼerãha oñangareko umi hénte hetãyguáre. Pór ehémplo, umi mburuvicha ipokarẽva jepe omoĩ korréo, vombéro, eskuéla, koléhio ha polisía. Ñandejára oikuaáramo jepe mbaʼépepa ojavy hikuái, oheja chupekuéra oĩ sapyʼami. Ha oipota japaga umi impuésto jarrespetágui umi ñanesãmbyhývape, koʼág̃a haʼe opermiti aja.

Ñandejára oheja peteĩ tiémporente oisãmbyhy yvyporakuéra. Haʼe oipeʼáta umi goviérno ha omoĩta hendaguépe Irréino yvagapegua, ha upéva omyatyrõmbaitéta opa mbaʼe ombyaivaʼekue yvypóra goviérno hetaite tiémpore (Daniel 2:44; Mateo 6:10). Péro ñahaʼarõ aja umi mbaʼe ojapótava upe Rréino, Ñandejára oipota ñaneñeʼẽrendu koʼã goviérnope japagávo impuésto ha ñakumpli umi léi omoĩva hikuái.

Mbaʼépa ikatu rejapo oiméramo repensa Gandhi opensa haguéicha ha reimoʼã pekadoha repagáramo umi impuésto ojeporútava avei gerrarã? Pór ehémplo, jahecha porã hag̃ua peteĩ lugár, tekotevẽ jajupi ijyvatemiehápe ñamaña hag̃ua. Katuete upe guive jahecháta mbaʼeichaitépa iporã upe paisáhe. Péicha avei ñanemanduʼavaʼerã umi mbaʼe Ñandejára opensáva ijyvateveha ñande ñapensávagui, ha upéva ñanepytyvõta jahecha hag̃ua opa mbaʼe haʼe ohechaháicha. Proféta Isaías rupive Ñandejára heʼi: “Yvága oĩháicha yvate yvýgui, péicha che rape ijyvateve pende rapégui ha che remiandu pene remiandúgui” (Isaías 55:8, 9).

Ñaneñeʼẽrenduvaʼerãpa umi goviérnope opaite mbaʼépe?

La Biblia heʼi japagavaʼerãha umi impuésto, péro upéva ndeʼiséi umi goviérno omandaha ñanderehe opaite mbaʼépe. Jesús ohechauka Ñandejára omeʼẽha chupekuéra autorida, péro ndahaʼéi opa mbaʼe ári. Pór ehémplo, peteĩ jey umi hudío oporandu chupe ogustápa Itúvape ojepagárõ impuésto Rómape. Haʼe ombohovái: ‘Katuetei pemeʼẽvaʼerã Césarpe umi imbaʼe teéva, ha avei Ñandejárape umi imbaʼe teéva’ (Marcos 12:13-17, NM).

Umi goviérno koʼag̃agua, orrepresentáva “Césarpe”, ojapo pláta ha omoĩ mboýpa ovaléta. Upévare haʼekuéra ikatu ojerure oñemyengovia hag̃ua chupekuéra ipláta umi impuésto rupive, ha Ñandejára oipota jarrespeta upéva. Péro Jesús omboʼevaʼekue mbaʼeveichagua goviérno ndaikatuiha ojerure ñandéve  ‘Ñandejára mbaʼe teéva’. Upéva heʼise ndaikatuiha ojerure hikuái oñemombaʼeguasu hag̃ua chupekuéra ni oprosede ñande rekovére. Umi léi omoĩva yvyporakuéra ojeruréramo peteĩ mbaʼe oñemoĩva Ñandejára heʼívare, kristianokuéra ‘iñeʼẽrenduvaʼerã Ñandejárape yvypórape rangue’ (Hechos 5:29, NM).

Añetehápe oiméne heta kristiáno koʼag̃aguápe ndogustái mbaʼéichapa ojeporu jepi pe pláta oñembyatýva impuésto rupive. Upéicharõ jepe, haʼekuéra opaga ha noñemoĩri umi mburuvicha odesidívare ni noñentremetéi umi mbaʼépe. Upéicha ohechauka ojeroviaha Ñandejára goviérno omyatyrõtaha opaichagua mbaʼe vai oikóva ko múndope. Kristianokuéra ipasiénsia ha ohaʼarõ pe ára Ñandejára osolusionatahápe koʼã provléma Itaʼýra Jesús rupive. Haʼe oĩrõ guare ko yvy ape ári heʼivaʼekue: ‘Che rréino ndahaʼéi ko mundopegua’ (Juan 18:36).

Mbaʼépa jahupytýta jajapóramo la Biblia heʼíva

Ou porãitereíta ndéve rejapóramo la Biblia heʼíva ha repaga umi impuésto. Ñepyrũrã, nderekyhyjemoʼãi rejepilla térã rejekastigárõ g̃uarã nderepagái haguére (Romanos 13:3-5). Péro iñimportanteveha, ne konsiénsia ipotĩta ha remombaʼeguasúta Ñandejárape rekumplívo pe léi. Ikatu oĩ opaga saʼivéva térã ndopagáiva voi umi impuésto, ha nde katu rekumpli rupi saʼive hemby ndéve. Upéicharõ jepe rejeroviavaʼerã Ñandejára promésare, haʼe katuete oñangareko hembiguaikuéra iñeʼẽrendúvare. Peteĩ kuimbaʼe ohaivaʼekue la Biblia hérava David heʼi: “Chemitãvaʼekue, koʼág̃a katu chetujáma, ha ndahecháiva hekopotĩva oikotevẽramo, térã taʼyrakuéra ojeruréramo upérupi hoʼuvaʼerã” (Salmo 37:25).

Avei rentende ha rejapóramo la Biblia heʼíva umi impuéstore, ndepyʼaguapyvéta. Mbaʼérepa? Pór ehémplo, peteĩ tapicha oalkiláva peteĩ óga ndaikatúi odesidi mbaʼéichapa pe ogajára oiporúta pe alkilér repykue. Upéicha avei Ñandejára nandekulpamoʼãi umi mbaʼe vai ojejapóvare pe impuésto repykuégui. Peteĩ karai hérava Stelvio heta tiémpore oñehaʼã polítika rehehápe Európape. Haʼe omombeʼu mbaʼérepa ojedeha: “Ahechakuaa yvyporakuéra ndaikatumoʼãiha voínte omoĩ tekojoja ha pyʼaguapy ko múndope, ikatu hag̃uáicha enterovéva jajotrata oñoermánoicha. Ñandejára rréino añoite ikatu okambia umi héntepe”.

Remeʼẽramo ‘Ñandejárape umi imbaʼe teéva’ rehechakuaáta añeteha heʼíva ko karai. Avei rehecháta mbaʼéichapa Ñandejára goviérno oisãmbyhy tekojojápe opárupi ko yvy ape ári ha omyatyrõ opa mbaʼe vai ojapovaʼekue yvypóra goviérno.

[Nóta]

[Komentário oĩva páhina 24-pe]

Ñañehaʼãvaʼerã ñapensa Ñandejáraicha, umi mbaʼe haʼe opensáva ijyvateve ñande ñapensávagui

[Komentário oĩva páhina 25-pe]

Kristianokuéra opagávo impuésto ikonsiénsia ipotĩ Ñandejára renondépe ha ojerovia haʼe oñangarekotaha hesekuéra

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 24]

‘Katuetei pemeʼẽvaʼerã Césarpe umi imbaʼe teéva, ha avei Ñandejárape umi imbaʼe teéva’

[Roagradese]

Copyright British Museum