Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

MGBAVOLƐ NEE MBƐLƐRA BIZA KƐ

Abɔdeɛ Anzɛɛ Ngakyihakyililɛ?​—Foa 1: Nzɔne Ati A Ɔwɔ Kɛ Ɛdie Nyamenle Ɛdi A?

Abɔdeɛ Anzɛɛ Ngakyihakyililɛ?​—Foa 1: Nzɔne Ati A Ɔwɔ Kɛ Ɛdie Nyamenle Ɛdi A?

 Abɔdeɛ anzɛɛ ngakyihakyililɛ?

Ɛdie ɛdi kɛ Nyamenle a bɔle ninyɛne kɔsɔɔti ɔ? Saa ɔle zɔ a, tɛ ɛ ngomekye a ɛte nganeɛ zɔhane a; mgbavolɛ nee mbɛlɛra dɔɔnwo (yɛɛ mgbanyima) nee wɔ yɛ adwenle. Noko bie mɔ ka kɛ ngoane vi ngakyihakyililɛ nu a rale a na tɛ “Tumivolɛ Bedevinli” bie a bɔle a.

Ɛze ye ɔ? Menli ekpunli nwiɔ ɛhye biala ka mɔɔ bɛdie bɛdi la anwo edwɛkɛ ndɛndɛ mɔɔ bɛnze deɛmɔti bɛdie bɛdi la.

  • Bie mɔ die di kɛ bɛbɔle ninyɛne ɔluakɛ zɔhane a bɛhilehile bɛ wɔ bɛ ɛzonlenlɛ nu a.

  • Menli dɔɔnwo die ngakyihakyililɛ di ɔluakɛ zɔhane a bɛhilehile bɛ wɔ sukulu a.

Edwɛkɛ ɛhye mɔɔ doɔdoa zo la bamaa wɔamia diedi mɔɔ ɛlɛ ye wɔ abɔdeɛ nu la anu na eza wɔahilehile wɔ diedi ne anu wɔahile awie mɔ. Noko mɔɔ limoa la, ɔwɔ kɛ ɛbiza ɛ nwo kpuya bie mɔɔ anwo hyia la:

 Nzɔne ati a medie Nyamenle medi a?

Nzɔne ati a zɔhane kpuya ne anwo hyia ɛ? Ɔluakɛ Baebolo ne maa wɔ anwosesebɛ kɛ ‘ɛdwenle nwolɛ.’ (Wulomuma 12:1) Ɛhye kile kɛ ɔnle kɛ diedi mɔɔ ɛlɛ ye wɔ Nyamenle anu la gyinla ninyɛne mɔɔ doɔdoa zo la azo

  • nganeɛdelɛ (mete nganeɛ kɛ awie bie wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔlɛ tumi kpole)

  • mɔɔ menli ka (mede ɛleka mɔɔ menli kulo Nyamenle ɛzonlenlɛ)

  • ɛpiepianlɛ (Me awovolɛ tetele me kɛ menlie Nyamenle menli​—tɛ ye zɔhane a)

Emomu, ɔwɔ kɛ ɛdawɔ mumua ne ɛdie ɛdi kɛ amgba Nyamenle wɔ ɛkɛ na ɛnwu deɛmɔti ɛdie ɛdi la.

Yemɔti, nzɔne a maa ɛdie ɛdi kɛ amgba Nyamenle wɔ ɛkɛ a? “Nzɔne Ati A Medie Nyamenle Medi A?” gyimayɛlɛ kɛlata ne baboa wɔ yeamaa wɔamia wɔ diedi ne anu. Bie a kɛzi mgbavolɛ nee mbɛlɛra bie mɔ ɛbua edwɛkɛ mɔɔ wɔ ɔ bo ɛke la baboa wɔ.

“Saa mekɔ sukulu na me kilehilevolɛ ne ɛlɛkilehile kɛzi yɛ sonlabaka ne yɛ gyima la anu a, ɔmaa medie medi bɔkɔɔ kɛ Nyamenle wɔ ɛkɛ. Yɛ sonlabaka ne nvɛyeba ne ko biala lɛ gyima mɔɔ ɔdi a, yɛnwu bie mɔ yɛɛ yɛnnwu bie. Nɔhalɛ nu kɛzi sonlabaka ne yɛ gyima la yɛ nwanwane!”​—Teresa.

“Saa menwu ɛbolɔnsam ndendenle, meli mɔɔ lua nyevile nye, anzɛɛ kale a, mebiza me nwo kɛ, ‘Nwane a yɛle ɛhye a?’ Kɛ neazo la, sonla mɔɔ ze nrɛlɛbɛ la a bahola ayɛ kale a ɔluakɛ, ninyɛne ngyikyi dɔɔnwo anwo hyia na kale ne ayɛ gyima kpalɛ. Saa awie a yɛle kale a, ɛnee awie a bɔle sonla a.”​—Richard.

“Saa ɛnwu ye kɛ ɔliele ɛvolɛ dɔɔnwo na nrɛlɛbɛvolɛma bie mɔ ade kɛzi abɔdeɛ bie yɛ gyima la abo a, ɛnee ɛkola ɛnwu ye kɛ kyesɛ awie mɔɔ ze nrɛlɛbɛ kpole la na yeahola yeabɔ anwuma nee aze!”​—Karen.

“Saa mesukoa abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ debie dɔɔnwo a, ɔmaa menwu ye kɛ ngakyihakyililɛ ɛnle nɔhalɛ. Kɛ neazo la, ɔyɛ a medwenle kɛzi ninyɛne mɔɔ bɛbɔ la le pɛpɛɛpɛ nee kɛzi menli le ngakyile na yɛlɛ ɛhulolɛ kɛ yɛbanwu kɛzi yɛde, ɛleka mɔɔ yɛvi, nee ɛlɛka mɔɔ yɛlɛkɔ la anwo. Ngakyihakyililɛ kilehile kɛzi nane de la anu noko ɔngola ɔngilehile kɛzi menli le ngakyile la anu. Wɔ me afoa nu, ɔyɛ se kɛ awie balie ngakyihakyililɛ yeali tɛla kɛ ɔbalie Bɔvolɛ ne yeali.”​—Anthony.

 Kilehile wɔ diedi ne anu

Na saa ɛ gɔnwo mɔ sukuluma golo ɛ nwo kɛ ɛdie debie mɔɔ ɛngola ɛnnwu ye la ɛdi ɛ? Anzɛɛ saa bɛka kɛ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ “die to nu” kɛ ngakyihakyililɛ le nɔhalɛ ɛ?

Mɔɔ limoa, nyia anwodozo wɔ mɔɔ ɛdie ɛdi la anu. Mmamaa wɔ ahonle tu yɛɛ mmase nyiane. (Wulomuma 1:16) Yeanyɛ boɛ fee la, kakye kɛ:

  1. Ɔtɛkale ɛ ngomekye; menli dɔɔnwo die Nyamenle di. Menli mɔɔ ze nrɛlɛbɛ na eza bɛze nwoma la boka nwo. Kɛ neazo la, abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvolɛma bie mɔ die di kɛ Nyamenle wɔ ɛkɛ.

  2. Saa menli ka kɛ bɛnlie Nyamenle bɛnli a, bie a ɛnee mɔɔ bɛkpondɛ bɛahile la a le kɛ bɛnde ninyɛne mɔɔ Nyamenle yɛ la abo. Kɛ anrɛɛ bɛbava daselɛ bie bɛahilehile bɛ edwɛkɛ ne anu la, bɛbiza kpuya kɛ, “Saa Nyamenle wɔ ɛkɛ a, ɛnee nzɔne ati a yemaa amaneɛnwunlɛ nwo adenle ɛ?” Wɔ adenle ɛhye azo, bɛfa nwomazukoalɛ bɛ to ahane na bɛka kɛzi bɛte nganeɛ la.

  3. Alesama lɛ bɛ “sunsum nu ngyianlɛ.” (Mateyu 5:3) Nyamenle anu diedi boka nwo. Yemɔti, saa awie ka kɛ Nyamenle ɛnle ɛkɛ a, ɔdaye a ɔle ye gyima kɛ ɔbahilehile deɛmɔti ɔlɛka zɔ anzɛɛ ɔdie ɔdi la anu a na tɛ ɛdawɔ ɔ.​—Wulomuma 1:18-20.

  4. Nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ ɛbalie Nyamenle wɔali. Ɛhye maa ɔda ali kɛ, daselɛ mɔɔ kile kɛ awie a bɔle ngoane la wɔ ɛkɛ. Noko daselɛ biala ɛnle ɛkɛ mɔɔ kile kɛ ngoane vi ngakyihakyililɛ nu a rale a.

Yemɔti, saa awie biza deɛmɔti ɛdie Nyamenle ɛdi la a, nzɔne a ɛbahola wɔaha a? Suzu edwɛkɛ mɔɔ ɛbahola wɔaha la bie mɔ anwo.

Saa awie ka kɛ: “Menli mɔɔ bɛangɔ sukulu la a bɛdie Nyamenle bɛdi a.”

Ɛbahola wɔaha kɛ: “Ɛdie adwenle ɛhye mɔɔ ɛndenrɛ la ɛdi ɔ? Me nee wɔ ɛnyɛ adwenle. Nɔhalɛ edwɛkɛ ne a le kɛ, wɔ neɛnleanu bie mɔɔ bɛyɛle la anu, bɛbizebizale mbɔlɔba mɔɔ bo 1,600 mɔɔ bɛvi yunivɛsiti mɔɔ ɛlie duma kpalɛ la anu edwɛkɛ. Ɛkyɛ bɛ nuhua nsa a, ekpunli ko anga kɛ bɛnlie Nyamenle bɛnli anzɛɛ bɛngola bɛnnwu ye saa Nyamenle wɔ ɛkɛ a. * Asoo ɛbaha kɛ mbɔlɔba ɛhye ɛnze nwoma kɛmɔ bɛdie Nyamenle bɛdi la ati ɔ?”

Saa awie ka kɛ: “Saa Nyamenle wɔ ɛkɛ a, ɛnee nzɔne ati amaneɛnwunlɛ ɛbu ewiade a?”

Ɛbahola wɔaha kɛ: “Ɛkpondɛ wɔaha kɛ ɛnde kɛzi Nyamenle yɛ ye ninyɛne la abo​—anzɛɛ ɛnnwu deɛmɔti ɔmaa ninyɛne bie mɔ nwo adenle la. Anaa? [Kendɛ maa ɔbua.] Menyia kpuya mɔɔ fale deɛmɔti amaneɛnwunlɛ ɛbu la anwo mualɛ mɔɔ yɛ ahunlundwolɛ la. Noko Baebolo nu neɛnleanu dɔɔnwo a maanle mendele ɛhye abo a. Ɛbahulo kɛ ɛsukoa nwolɛ debie dɔɔnwo ɔ?”

Edwɛkɛ mɔɔ doa zo la bahilehile deɛmɔti ngakyihakyililɛ ɛnva ngilenu mɔɔ maa ahunlundwolɛ ɛmmaa la anu.

^ ɛden. 24 Ɛleka mɔɔ ɔvi: Social Science Research Council, “Religion and Spirituality Among University Scientists,” by Elaine Howard Ecklund, February 5, 2007.